Dağlık Karabağ, Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası toplum tarafından Azerbaycan’ın bir parçası olarak tanınıyor. Ancak Azerbaycan’ın topraklarının yaklaşık yüzde 20’sine denk gelen Dağlık Karabağ ve civarındaki bazı bölgeler, 1990’ların başından bu yana Ermenistan kontrolü altında bulunuyor.
Bölgede 1991 yılında ‘Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’ ilan edildi. Ancak burayı uluslararası alanda Ermenistan dahil hiçbir ülke tanımadı.
Son durum şöyle:
Pazar, 4 Ekim 2020:
Azerbaycan’ın en büyük ikinci kenti olan Gence’ye bombardıman düzenlendi. Azeri yetkililer sivil yerleşimin hedef alındığını açıklarken Dağlık Karabağ yönetimi Gence Havalimanı’nın kullanılamaz hale getirildiğini duyurdu. Ermenistan ise kendi topraklarından Azerbaycan’a bir atış yapılmadığını belirtti.
Cumartesi, 3 Ekim 2020:
Dağlık Karabağ, Azerbaycan ordusunun Stepanakert kentine yönelik roket saldırısını yeniden başlattığını açıkladı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, “Tüm cephede şiddetli çatışmalar devam ediyor” açıklamasında bulundu. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenistan’ın Karabağ’da “belirliyeci bir an” ile karşı karşıya olduğunu söyledi. AFP haber ajansı, Dağlık Karabağ’da Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki çatışmalarda 51 kişinin daha öldüğünü duyurdu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Tıpkı Balkanlar’da, Kafkaslar’da, Akdeniz’de olduğu gibi, sınır hattımızda istikrar sağlanana kadar, sahada aktif şekilde yer almaya devam edeceğiz” dedi.
Cuma, 2 Ekim 2020:
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Minsk Grubu eş başkanı olarak Dağlık Karabağ’da arabuluculuk çabalarına hız verdi. Macron, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile telefon görüşmesi yaptı. Ermenistan, Dağlık Karabağ’da ateşkesin yenilenmesi için Rusya, ABD ve Fransa ile çalışmaya hazır olduğunu açıkladı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Suriyeli savaşçıların Ankara tarafından Azerbaycan’a götürüldüğünü ifade ederek Ankara’dan bir açıklama beklediğini söyledi ve “Bir kırmızı çizgi aşıldı. Bu kabul edilemez” dedi. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, hava savunma sistemlerinin başkent Erivan yakınlarında dört insansız hava aracını düşürdüğünü söyledi. Bu iddianın teyit edilmesi, çatışmanın Dağlık Karabağ’dan çok daha geniş bir bölgeye yayıldığı anlamına geliyor. Fransız gazetesi Le Figaro’ya konuşan Paşinyan, Türkiye’nin çatışmalara aktif olarak müdahil olduğuna dair ellerinde kanıtlar olduğunu da iddia etti ve “Kanıtımız var. SİHA’lar ve F-16’lar kullanıyorlar, Dağlık Karabağ’da sivillerin yaşadığı bölgeleri bombalıyorlar” dedi. Türkiye ve Azerbaycan iddiaları reddediyor. Ermenistan şu ana kadar Türkiye’nin aktif müdahalesi iddialarını destekleyecek herhangi bir kanıt paylaşmış değil. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan ordusunun Ağdam bölgesinde dört köyü topçu ateşine tuttuğunu aktardı. Hayatını kaybeden siviller olduğunu belirten bakanlık, kaç kişinin öldüğünü açıklamadı. Dağlık Karabağ Savunma Bakanlığı, çatışmaların başlamasından bu yana 158 askerin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Perşembe, 1 Ekim 2020:
Ermenistan Dışişleri Bakanı Zograb Mnatsakanyan, Bakü’nün Erivan’dan tek taraflı tavizler koparmaya çalıştığını, ama bunda başarılı olamayacağını söyledi. Dağlık Karabağ’da Azerbaycan ile çatışmaların yeni bir yoğunluk kazandığı, Azerbaycan’ın çoğunlukla top atışında bulunduğu, Çarşamba akşamından bu yana 400’e yakın Azeri askerin öldürüldüğü ve üç helikopterin düşürüldüğü iddia edildi. Azerbaycan, Ermenistan’ın top atışları sonucu Terter kentinde en az 16 sivilin yaşamını yitirdiğini ve buradaki tren istasyonunun hasar gördüğünü açıkladı. Azerbaycan’ın ABD Büyükelçisi Elin Süleymanov, çatışmalarda Türk ordusunun ya da Suriyeli gönüllü savaşçıların yer almadığını belirterek, bu iddiaları “rencide edici” olarak nitelendirdi. Ermenistan Savunma Bakanlığı, cephe hattında “nispeten sabit gerilimin” sürdüğünü ve çatışmaların başlamasından bu yana toplam 103 askerinin öldüğünü açıkladı. Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Türkiye’nin Suriye’den Azerbaycan’a 500 savaşçı daha gönderdiğini ve toplam sayının 850’ye ulaştığını iddia etti. Türkiye ve Azerbaycan, bu iddiaları reddediyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, telefonda görüştü ve taraflara ateşkes ilan etme, tansiyonu düşürme ve azami itidal gösterge çağrısı yaptı.
Çarşamba, 30 Eylül 2020:
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’nın, Ermenistan ile Azerbaycan dışişleri bakanları arasında görüşmelere evsahipliği yapabileceğini açıkladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Türkiye’ye verdiği destekten dolayı teşekkür etti ve çatışmaların sona ermesi için Ermenistan’ın kontrol ettiği topraklardan geri çekilmesinin şart olduğunu söyledi. Pakistan ve Afganistan’a da teşekkür eden Aliyev, Azerbaycan ordusunun dışardan yardıma ihtiyacı olmadığını belirtti. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan: “Düşmanlıkların bu kadar yoğunlaştığı bir dönemde Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya arasında bir zirve yapılmasından bahsetmek çok uygunsuz olur. Müzakereler için uygun ortam ve koşulların oluşması gerekiyor.” Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Şuşan Stepyan, Azerbaycan’ın bölgenin kuzeyinde “Dağlık Karabağ Savunma Ordusu mevzilerine hava bombardımanı” düzenlediğini, operasyonlarda Türkiye yapımı İHA’ların kullanıldığını ve Türk F-16’larının havada görüldüğünü açıkladı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Pazar gününden bu yana 2 bin 300 “ayrılıkçı askerin” öldürüldüğünü, 130 tank, 200 top, 25 uçaksavar, beş mühimmat deposu, 50 tanksavar, 55 askeri araç ve S-300 uzun menzilli karadan havaya füze sisteminin imha edildiğini duyurdu. Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan’da 790 askerin yaşamını yitirdiğini, 1900’den fazlasının yaralandığını belirtirken, 137 tank, 72 İHA, yedi heilopter ve bir An-2 uçağının imha edildiğini aktardı. Dağlık Karabağ Savunma Bakan Yardımcısı Artur Sargisyan, Azerbaycan’a ait 17 tank, dört zırhlı personel aracı, üç mühendislik ve teknik zırhlı araç ve 13 İHA’nın imha edildiğini, 500 askerin yaşamını yitirdiğini öne sürdü. Fransız haber ajansı AFP, Dağlık Karabağ’da Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmalarda hayatını kaybedenlerin sayısının 98’e çıktığını aktardı. Taraflardan gelen açıklamalara göre, çatışmalar Ağdere-Terter, Şuşakend ve Aşağı Ağcakend civarında yoğunlaştığı bildiriliyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Türkiye’nin yaptığı açıklamaları ‘tehlikeli ve münasebetsiz’ olarak nitelendirdi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, tansiyonun düşürülmesi için hem Azerbaycan hem de Ermenistan ile birlikte çalıştıklarını açıkladı ve soruna barışçıl bir çözüm bulunması çağrısı yaptı.
Salı, 29 Eylül 2020:
Ermenistan, SU-25 tipi bir savaş uçağının Azerbaycan’daki Gence üssünden havalanan Türkiye’ye ait bir F-16 savaş uçağı tarafından düşürüldüğünü ve pilotun öldüğünü öne sürdü. Türkiye ve Azerbaycan iddiayı yalanladı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun: “Türkiye’nin Ermeni uçağını vurduğu iddiaları doğru değil. Ermenistan böyle ucuz propaganda oyunlarına başvuracağına, bir an önce işgal ettiği topraklardan çekilsin.” Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye’nin çatışmaya taraf olmadığını açıkladı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, çatışmaların, ülkesi ve bölge için “varoluşsal bir tehdit” oluşturduğunu söyledi. Çatışmaları ele almak üzere olağanüstü toplanan BM Güvenlik Konseyi, çatışmaların bir an önce sona erdirilmesi çağrısı yaptı.
Pazartesi, 28 Eylül 2020:
Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Anna Naghdalyan, Türk ordusuna mensup askeri uzmanların Azerbaycan saflarında savaştıklarını ve çatışmalarda Türkiye’ye ait İHA ve savaş uçaklarının kullanıldığını söyledi. Ermenistan, Türkiye’nin Azerbaycan saflarında savaşmak üzere Suriye’den savaşçı gönderdiğini iddia etti. Azerbaycan bu iddiaları reddetti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: Bölgede Dağlık Karabağ’ın işgaliyle başlayan krize artık bir son verilmelidir. İşgale uğrayan topraklar Azerbaycan toprakları. ‘Artık hesap vakti geldi’ diyen Azerbaycan kendi göbeğini kendisi kesmek zorunda kalmıştır.” Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar: “Azerbaycanlı kardeşlerimizin öz topraklarını savunmasında yanlarındayız. Ermenistan derhal saldırılarını durdurmalı, yurt dışından getirdikleri paralı askerleri, teröristleri geri göndermeli ve işgal ettikleri Azerbaycan topraklarını boşaltmalıdır. Böylece ateşkesin, barışın, istikrarın önü açılmalıdır.”
Pazar, 27 Eylül 2020:
Ermenistan ile Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ’da silahlı çatışmalar başladı. Bu, 1990’ların başından bu yana iki ülke arasında Dağlık Karabağ bölgesinde yaşanan ilk sıcak çatışma oldu. Taraflar çatışmanın nasıl başladığıyla ilgili birbirlerini suçladı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı: “Ermenistan’ın sınırdaki muharebe faaliyetlerini sonlandırmak ve sivillerin güvenliğini sağlamak için karşı saldırıya geçtik.” Ermenistan Savunma Bakanlığı da Azerbaycan’ın sabah saatlerinde sivil yerleşimlere saldırdığını öne sürdü. Ermenistan’da sıkıyönetim ve seferberlik, Azerbaycan ise sıkıyönetim ve kısmi seferberlik ilan etti. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Sözcüsü: “Genel Sekreter tarafları çatışmayı durdurmaya, gerilimi azaltmaya ve gecikmeden müzakerelere geri dönmeye çağırıyor.”
