Yahya Munis’in Öz Geçmişi, diplomatik ve sosyal faaliyetleri:
Yahya Munis, 21 Eylül 1956’da Şırnak ilinin Cizre ilçesinin Çağlayan köyünde doğdu.
Hem anne hem de baba tarafından Anadolu’daki Nakşibendi tarikatının önderliğini yapan bir aileye mensuptur. Bu aile Güneydoğu Anadolu, Suriye’nin Kuzeydoğu’su ve Irak’ın kuzeyini içine alan geniş bir bölgede hem dini hem de toplumsal sosyal hayatta kamuoyu oluşturan etkin bir ailedir.
Yahya Munis; İlkokul eğitimini köyünde tamamladı. 1969 yılında ortaokula Mardin İmam Hatip okulunda başlayıp Adana İmam Hatip Lisesinde devam etti. 1976 yılında aynı okuldan mezun oldu.
1977 yılında Cizre’de cami imamı olarak atandı. Isparta Meslek Yüksek Okulu Sevk ve İdare Bölümü’nden 1979 Yılında mezun oldu. 1986 Yılında İmam olarak Mersin’e naklini yaptırdı.
Bu sırada Mersin’de hızla artan Kürt nüfusunun ileride ciddi toplumsal sorunlar oluşturacağını önceden görerek, daha o yıllarda bunun önünü almak için bir girişimde bulundu. Söz konusu kitleyi hedef alan bir sivil toplum kuruluşu kurmak için çalışmalar başlattı.
Mersin’e göç eden Kürtlerin ısrarıyla göç edenleri temsilen Mersin Büyük Belediyesine, önce belediye başkan danışmanı olarak, ardından Belediye Başkanı ile anlaşarak Kürtlerin yoğunlukta olduğu semtleri hedef kitle seçerek “Gelişmekte Olan Semt Birimleri Sorunları Daire Başkanlığı”na atandı. [Tüm bunların resmi belgeleri aşağıdadır.].
Bu görevine paralel olarak, 1990’da Anadolu’ya göç eden Kürtler’in sorunlarıyla ilgilenmek üzere Türkiye’de bir ilk olan GÖÇ-DER - Mersin’e Göç Edenler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ni kurdu.
Yaklaşık 15 yıl faaliyet yürüten bu dernek aracılığıyla yardıma muhtaç on binlerce kişiye doğrudan ayni ve nakdi yardımlarda bulunuldu. Konut, yol, su, giyim, gıda ve sağlık gibi en temel konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan destek görmeyen, mazlum, sesini kimseye duyuramayan yüz binlerce insanın ihtiyacı dernek aracılığıyla karşılandı. Bu süreçte Yahya MUNİS, göç sorunu ve Kürt sorununun kalıcı çözümü için gerek ulusal, gerekse de uluslararası düzeyde kamuoyu oluşturmak için birçok toplantı, gezi, panel ve konferanslara katıldı, ezilmiş insanlarını ilgili yerlere ulaştırdı. Başta Avrupa Birliği olmak üzere birçok kuruluşa hazırladığı projeleri sundu. Bu projelerden bazıları kabul görerek uygulamaya konuldu.
Yahya MUNİS; 2001 yılında Mersin Büyükşehir Belediyesi’nden emekli oldu. Kapanana kadar dernek başkanlığı görevini sürdürdü ve Türkiye’deki güncel siyaseti yakından takip etmeye devam etti.
Dernek kapandıktan sonra da Türkiye’deki toplumsal sorunlar ve siyasetle bağını hiçbir zaman koparmadı. Son yıllarda ulusal ve uluslararası siyaset, toplumsal sorunlar, Kürt sorunu ve göç sorunu gibi konularda Erbil merkezli Nerina Azad internet sitesinde düzenli yazılar yazmakta, örneğin; https://www.nerinaazad2.com/tr/columnists/yahya-munis/geleneksel-yontemlerle-kurt-meselesinin-cozum-projesi-1
Bu yazılar sosyal medya ve web üzerinden yayınlanmaktadır. Evli ve altı çocuk babasıdır.
Yahya Munis’in diplomatik ve sosyal faaliyetleri:
Yahya MUNİS, 1990’da Anadolu’ya göç eden Kürtler’in sorunlarıyla ilgilenmek üzere GÖÇ-DER - Mersin’e Göç Edenler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ni kurdu.
Dernek olarak 90’ların o çalkantılı dönemlerinde göç edenlerin sosyal hayattaki her türlü sorununa el attılar. Çoğunlukla bu sorunlara pratik çözümler ürettiler. Kısa zamanda derneğin üye sayısı 3000’ni geçti. Kürt sorununa ilişkin söylemleri (ki bu muhafazakar-demokrat bir söylemdir) PKK’nin dikkatini ve tepkisini üzerlerine çekti. 90’lı yılların o netameli ortamında hem devletten hem de PKK’ den çok ciddi baskılar gördüler.
Derneklerini, son derece kıt imkânlarla kurdukları halde 1991 yılının başında körfez krizi sırasında Güneydoğu Anadolu’dan Mersin'e büyük bir göç olduğu zaman dernek başkanı olarak, Valilikle işbirliği yaparak 200 aileye gıda yardımında bulundular. Yine (Büyükşehir Belediye Başkan Danışmanı olarak) Belediye vasıtasıyla Mersin’de yeni kurulmuş Güney Kent’te boş bulunan yüzlerce eve göç eden yoksul aileleri yerleştirdiler. Hizmetlerinden dolayı o zamanın valisi Sn. Özdemir Hanoğlu takdirlerini kazanarak Yahya Munis, valilik tarafından kurulan il yardım komitesine halkı temsilen katılmıştır.
1991 yılının başlarında bir milyona yakın Kürt, Saddam’dan kaçıp Türkiye’ye sığınınca, onlara yardım sağlamak için, 11 Nisan 1991 tarihinde Mersin’de Vali başkanlığında İl Yardım Koordinasyon Kurulu kuruldu. Bu Kurul’a, Mersin’de bulunan Belediye Başkanları, tüm resmi kurumların daire başkanları ve daire müdürleri üye olarak yer aldılar. Bu kurula halkı temsilen Dernek Başkanı Yahya Munis atandı.
• Her yıl dini bayramlarda yüzlerce yoksul aileye yiyecek ve giyecek dağıtımı yapıldığı gibi, eğitim ve öğretim başladığında yüzlerce yoksul öğrenciye okul malzemeleri dağıtımı yapılmaya devam edildi.
• 1995 yılında, tarımda çalışan 20 binin üzerinde işçiyi temsil eden 159 işçi temsilcisini Dernek bünyesinde bir araya getirerek Vilayet ve İş ve İşçi Bulma Kurumu’yla işbirliği yaparak Mersin’de ilk defa toplu olarak resmi işçi aracı belgesi almalarına vesile oldular. İş resmileştiği için işçi ücretlerine %110 zam yapılmasına katkı sağlanmış oldu.
• Yine Mersin Valisi Sn. Gökhan Aydıner beyined özel izin ve desteğiyle dernek bünyesinde kurdukları sağlık polikliniğinde % 80'ni kadın ve çocuk olmak üzere 7748 kişiyi muayene edip imkanlar dahilinde ilaçlarını da karşıladılar.
• Daha evvel derneği ziyaret edip. tanıştığı İngiltere Kilisesi (Church of England) ve Amerika’daki Lutheran kilisesi temsilcis Sivil organizatörü (kendisi ABD’li olup fakat Yenizellanda’da mukim) Sn. Matthew Hend’ın girişimiyle ve Kürt–İsrail dostluk derneğine bağlı Doktorların kalımlı desteğiyle Dernek Sağlık polikliniğinde yapılan sağlık tarama– kampanyası ile çeşitli branşta 500’ze yakın Göç eden hasta muayene edilerek tümünün ilaçlarını da karşılandı.
(Anglikan web sayfası: St Mary's Centre for Peace) ve Sn. Matthew Hend’ın Emaili: [email protected]
1500 kişiye Mersin’e Göç Edenler Derneği Sağlık Polikliniği Sağlık Kimlik Kartı dağıttılar. Derneğe ait ambulansla ücretsiz olarak yüzlerce hastanın ve cenazenin taşınması hizmetini gördüler.
• Türkiye Odalar Birliğinin 1995 yılında Prof. Dr. Doğu Ergil’ e hazırlattırdığı “Doğu Raporu”nun Mersin bölümünün hazırlamasında, derneğin ciddi katkıları oldu. Rapor açıklandıktan sonra Prof. Dr. Doğu Ergil’ e karşı basının uyguladığı linç kampanyasında, Dernek olarak, onu desteklemek amacıyla halk arasında bir imza kampanyası düzenlediler. 21 Mahalle Muhtarının mühür ve imzalarıyla, toplamda 3200 kişilik imza ile halk desteğini kendisine sundular.
• 1995 yılında Mazlumlara yaptıkları yardım ve desteklerden dolayı “Mazlum-Der İnsani Yardım Ödülü”ne layık görüldüler.
• 1995 Yılında Prof. Doğu Ergil’le beraber TOSAV – Toplum Sorunları Araştırma Vakfını kurdular.
Bu vakfın çalışmaları çerçevesinde;
Dernek başkanı Yahya Munis, 1996 yılında “Oslo Barış Enstitüsü” başkanlığında Avrupa’da (Fransa – İsviçre – Belçika) hazırlanmış olan toplantılara (3 toplantı) Göç Edenleri temsilen katıldı.
Yine bu Vakfın çalışmaları çerçevesinde yurt içinde 6 ayrı şehirde ( İstanbul, Ankara, Bursa, Mersin, Diyarbakır ve Van ) Kürt sorunu ile ilgili bölgenin kanaat önderleri ile bölge toplantıları düzenlemesinde başat rol oynadı. Van, Diyarbakır ve Mersin toplantılarının tamamını organize etmiştir. Diğer şehirlerdeki toplantılara da dolaylı olarak katkı sağlamıştır.
– William Lury (Harward Üniversitesi)
- David L Phillips (Avrupa Ortak Zemin Merkezi Direktörü) ve ABD Dişileri bakan danışmanı
- Dan Smith (UluslararsıBarışAraştırmaları Enstitüsü Başkanı)
Dernek Başkanı Yahya Munis, Haziran 1996 yılında, göç edenlerin sorunlarını tartışıp, durumlarını anlatmak için özel davetli olarak Cenevre’ ye gitti. Orada, Birleşmiş Milletler Cenevre Merkezi’ni, Kızılhaç Genel Merkezi’ni ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Genel Merkezi’ni ( HCR ) ziyaret edip yetkililerle görüşmüş, görüş alışverişinde bulundu.
1997 yılının Ramazan ve Kurban bayramlarında toplam olarak 1200 aileye gıda, giyecek ve para yardımı dağıtıldı.
Yine dernek bünyesinde kurulan sağlık polikliniğinde % 80'i kadın ve çocuk olmak üzere 7748 kişi muayene edilip ilaçları karşılandı. Ambulansla hasta ve cenaze nakil hizmetleri karşılandı.
1500 kişiye Mersin’e Göç Edenler Derneği Sağlık Polikliniği Sağlık Kimlik Kartı dağıtıldı.
1995 yılında, tarımda çalışan 10 binin üzerinde işçiyi temsil eden 159 işçi temsilcisi Dernek bünyesinde bir araya getirilerek Vilayet ve İş ve İşçi Bulma Kurumu’yla işbirliği yapılarak Mersin’de ilk defa toplu olarak resmi işçi aracı belgesi almalarına vesile olundu. İş resmileştiği için işçi ücretlerine yüzde yüz zam yapılmasına katkı sağlandı.
Avrupa Birliği Türkiye Temsilcisi Hansjörg Kretschmer 11 Kasım 2003 tarihinde GÖÇ-DER’i ziyaret etti. Dernek yönetim kurulu üyeleri, mahalle muhtarları, kalabalık bir üye grubu ve toplumsal sorunlara duyarlı çok sayıda aydının hazır bulunduğu bir toplantıda göç edenlerin sorunları tartışıldı.
2004 Yılında Avrupa Birliği Türkiye Büyükelçiliği desteğiyle dernek bünyesinde “Mersin’e Göç Eden Kadınların Yasal Hakları Konusunda Bilinçlendirmeleri” projesi başarıyla uygulandı.
Avrupa Birliği Türkiye Temsilcisi Hansjörg Kretschmer 11 Kasım 2003 tarihinde GÖÇ-DER’i ziyaret etti. Dernek yönetim kurulu üyeleri, mahalle muhtarları, kalabalık bir üye grubu ve toplumsal sorunlara duyarlı çok sayıda aydının hazır bulunduğu, bir saate yakın süren toplantıda;
Sn. Hansjörg Kretschmer’e Mersin’e Göç Edenlerin Sorunlarını aktarırken;
Büyükelçi, “Türkiye’de bulunduğu 14 aylık görev süresi boyunca ilk kez bu denli kalabalık bir grup tarafından karşılandığını, derneğin halkla bu kadar iç içe olmasının kendisini etkilediğini,
GÖÇ DER’in bu özelliğinden ötürü gerçek “sivil toplum örgütü” vasfını hak ettiğini ifade etti.
Büyükelçi devamla şunları ifade etti:
"Derneğinize yapmış olduğum bu kısa ziyaretten gerçekten çok etkilendiğimi söylemek istiyorum. Biz Türkiye’de henüz çok fazla şey yapılması gerektiğinin farkındayız. Sizi temin ederim bundan sonra Türkiye’de her alanda yeni gelişmeler göreceksiniz. Şüphesiz Türkiye gibi reform sürecindeki her ülkede bu reformların tamamlanabilmesi için sivil toplumun kendini ifade edebilmesi çok önemli. Yani burada sadece yeni yasaların çıkartılması önemli değil, aynı zamanda halkın, sivil toplumun konuşması, yorum yapması çok önemli. Ve şunu söylemek isterim, böyle canlı, hareketli bir sivil toplum sadece Türkiye’de değil Avrupa Birliği ülkelerinde de gerekli. Çünkü her zaman demokratik hakları, insan haklarını, temel hakları tekrar teyit etme gereği vardır. İşte bu süreçte de sivil toplumun çok önemli bir rolü vardır. Bütün olgun toplumlarda sizinki gibi kurumların olması gerekir. Bu tür derneklere ihtiyaç vardır. O yüzden Türkiye de bu yönde ilerliyor. Sizinki gibi derneklerin sayılarının artması gerekiyor. İnsan haklarını koruyan, bu yöndeki gelişmeleri denetleyen kurumların olması gerekiyor. Ben bu açıdan ümitliyim. Türkiye’nin bu konularda AB standartlarına ulaşacağına ve böylelikle AB’ye alınacağına inanıyorum. Bu tabi ki, kolay bir iş değil. O yüzden size gelecekteki çalışmalarınızda başarılar diliyorum."
Büyükelçinin GÖÇ-DER’i ziyareti kimi yerel ve ulusal basın organlarında da haber olarak yer almış ve yukarıdaki sözlerine yer verilmiştir.
– "EU Turkey Representative Mr. Hansjörg Kretschmer visits Mersin-based GÖÇ-DER
– November 11, 2003
– European Union Turkey Representative Hansjörg Kretschmer visited Mersin-based GÖÇ-DER (Association of Immigrants) on November 11, 2003 under the founding chairmanship of Yahya Munis. The chairman of the association Yahya Munis, held a meeting close to an hour in which the members of the board of directors, neighborhood headmen, a large group of members and many human rights defender intellectuals who are sensitive to social problems were present. At this meeting, Attorney Hamza Yılmaz informed about the legal problems of the Kurdish community who immigrated to Mersin, the problems in the field of education and the general problems of the society in general.
– In his speech at the meeting, the Ambassador Hansjörg Kretschmer said; "….for the first time during his 14-month tenure in Turkey, he was greeted by such a large group, and the fact that the association was so intertwined with the public affected him, and that the association deserves the qualification of a real "non-governmental organization" because of this feature…."
– The Ambassador continued: “….. I would like to say that I am really impressed with this short visit I have made to your association. We are aware that much still needs to be done in Turkey. I assure you that from now on you will see new developments in every field in Turkey. Undoubtedly, as in every country in the reform process such as Turkey, it is very important for civil society to express itself in order to complete these reforms. In other words, it is not only important to enact new laws here, but it is also very important for the public and civil society to talk and comment. And I would like to say that such a vibrant and active civil society is necessary not only in Turkey but also within the European Union countries. Because there is always a need to reaffirm democratic rights, human rights and fundamental rights. Civil society has a very important role in this process. All mature societies should have institutions like yours. Such associations are needed. That's why Türkiye is moving in this direction. The number of associations like yours needs to increase. There must be institutions that protect human rights and monitor developments in this direction. I am hopeful in this respect. I believe that Turkey will reach EU standards in these matters and thus will be admitted to the EU. Of course, this is no easy task. So I wish you success in your future endeavors….. ”
Mayıs 2004 yılında yerel hükümetin davetlisi olarak Yahya Munis başkanlığında 13 kişilik iş adamı heyetiyle Irak Kürdistan Federal Hükümetine iş gezisi düzenlendi. Parlamento ve üst düzey hükümet yetkilileri tarafından çok sıcak karşılandılar. Bu ziyaret hem Irak Kürdistan bölgesel basınında hem de Türkiye basınında yer aldı.
XEBAT ( HABAT ) Gazetesi / Kürdistan / Erbil
Yahya Munis başkanlığında Göç- Der iş adamları heyetinin Irak Kürdistan’ı Bölgesel Hükümeti’nin özel daveti üzerine Kürt bölgesine yaptıkları iş gezisinin bölgede yayınlanan en etkin gazetesi olan Xebat ( Habat ) gazetesinde yer alan haberin gazete kupürü ve yazı içeriği.
“Mersin’e göç eden Kürtlerin derneğinde ki bir heyet Kürdistan parlamentosunu ziyaret ettiler. Parlamenterlerden; Celal Hoşnav, Tarık Canbaz, Nahle Muhammed Sadullah hatun, Sahibe hatun, Said Abdullah, Parlamento divan başkanı tarafından karşılandılar.
Toplantıda Dernek başkanı Sn. Şeyh Yahya Munis çalışmaları hakkın bilgi verdi… Ve kendilerine yönelik yapılan Sıcak karşılamadan dolayı teşekkür etti…. v.s.”
• 2005 Yılında Yahya MUNİS bir heyetle Suriye’yi ziyaret etti.
Nakşibendi tarikatının Dêrşevi ( Munis) Ailesinin Postnişini Şeyh Muhammed Nuri – Kamişli /Suriye
Naşibendi Tarikatının Şeyh Hüseyin (Oran) Basreti- Zêbari Postnişini Şeyh Adnan Hakki –Suriye / Kamişli
GÖÇ-DER kurulduğu 90’lı yılların başından 2000’li yılların ortalarına kadar faaliyette bulunduğu zaman zarfında, yalnızca ulusal düzeyde değil, uluslararası düzeyde de bilinen köklü ve Türkiye’deki yabancı diplomatların, Göç ve Kürt sorununun mahiyetini öğrenmek için, PKK dışında, danışabilecekleri nadir kuruluşlardan oldu.