Mela Mustefa Barzani, doğum günü vesilesiyle Kürdistan Bölgesi’nin Barzan bölgesindeki mezarı başında anıldı. Yüzlerce Kürdistanlı, Mela Mistefa Barzani’nin mezarını içekler v Kürdistan Bayrağı ile donatıldı.
Güney Kürdistan’ın Behdinan bölgesinin Barzan köyünde 14 Mart 1903’de dünyaya gelen Mela Mistefa Barzani, Kürdistan Bölgesi’nin statü kazanması amacıyal Irak BAAS rejimine karşı büyük mücadeleler vermiş bir Kürt lideriydi.
Kürdistan tarihinde önemli bir döneme damgasını vuran Mela Mistefa Barzani’nin yaşamından kısa kesitler:
* Mistefa Barzani, Şêx Mihemed Barzani’nin oğlu olarak 14 Mart 1903 yılında Barzan köyünde dünyaya gelir. Daha 3 yaşındayken büyük kardeşi Şêx Abdulselam ve annesiyle yakalanıp Diyarbakır’a sürgün edilip hapse atılır. 9 aylık zindandan sonra bırakılır. 12 yaşında iken, ağabeyi Abdülselam idam edilir.
* 1919 yılındaki İngiliz işgalcilere karşı Süleymaniye’de savaşan Şêx Mahmud Berzencî’nin yanında 300 Peşmerge ile saf tutar.
* Mela Mistefa Barzani ,1920 yılında abisi Şêx Ehmed Barzani tarafından Kuzey Kürdistan’a Şêx Said’in yanına Şêx Said isyanı ile Şêx Mahmudi Berzenci isyanları arasında koordinasyon kurması için gönderilir.
*1931-32 yılları arasında Mela Mistefa Barzani, Barzan, Mêrgesor ve Şêrwan bölgelerinde İngilizlere karşı Peşmergelere komutanlık yapar
* 1932’yılında dönemin Irak hükümeti, İngilizlerin yardımıyla Şêx Ehmed Barzani’yi yakaladıktan sonra Mela Mistefa Barzani, Kürt başkaldırı hareketinin başına geçer.
* Irak hükümeti, aynı yıl Peşmergeler ve Barzani ailesi için af kanunu çıkarınca 1936 ile 1943 yılları arasında herhangi bir çatışma yaşanmaz. 1943’ten sonra Mela Mistefa Barzani yönetimindeki Peşmerge güçleri Irak’a karşı tekrar silahlı ayaklanma başlatır.
* 2500 kişilik bir Peşmerge gücü bulunan Mela Mistefa Barzani’ye karşı Irak hükümeti, 18 ay sonra büyük bir askeri harekat başlatır. Irak ordusuna karşı büyük bir mücadele veren Mela Mistefa Barzani komutasındaki Peşmergeler Kuzey Kürdistan sınırındaki Kani Reşê’ye çekilmek zorunda kalır. Daha sonra Mistefa Barzani komutasındaki Peşmergelerle birlikte Doğu Kürdistan’a, Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin ilan edilme hazırlıklarının yapıldığı Mahabad kentine geçer.
*Mela Mistefa Barzani, Mahabad’da Kürdistan Cumhuriyetinin ilan edildiği 22 Kasım 1946 yılında Pêşewa Qazi Mıhemed’in yanında ordu generali olarak saf tutar.
*Kürdistan Cumhuriyeti’nin dağılması ardından, Mela Mistefa, Peşmergeleriyle birlikte dönemin Sovyetler Birliği devletine geçerken yolda İran güçlerinin türlü saldırılarına maruz kalırlar. Büyük bir mücadele sergileyen Peşmergeler, zor şartlar altında Sovyetlere varırlar.
*Sovyetler Birliği’nde 12 yıl kaldıktan sonra 26 Ekim 1958 yılında, dönemin Irak hükümetinin bazı sözler vermesi ardından Kürdistan’a geri gelen Mistefa Barzani, daha sonra hükümetin verdiği sözleri yerine getirmemesinden dolayı 1961 Eylül’ünden 11 Mart 1970’e kadar devam edecek başkaldırı hamlesini başlatır.
*29 Eylül 1971’de Irak hükümeti, Mela Mistefa’yı öldürmek için girişimlere başlar.
*Bu terörist saldırıyı atlatan Mistefa Barzani, 1975’in sonlarına doğru hastalanır. Tedavi için gittiği ABD’de 1 Mart 1979 yılında hayata gözlerini yumar.
*Doğu Kürdistan’ın Şino kentine getirilen cenazesi burada defnedilir ve 1991 raperîn’in başarıya ulaşması ardından 1993 yılında oğlu Îdrîs Barzani’nin cenzesi ile birlikte doğduğu köyde defnedilir.
