Göç, savaş, pandemi ve ekonomik krizlerle sarsılan Avrupa’nın geleceğini belirleyecek kritik Avrupa Parlamentosu seçimlerinde sandıktan beklenen sonuçlar çıktı. Avrupa Birliği’nin (AB) lokomotif ülkeleri Fransa ve Almanya da dahil, pek çok ülkede aşırı sağ ve muhafazakar sağ partiler tarihi zafer elde etti.
AB üyesi 27 ülkede, yaklaşık 370 bin Avrupa vatandaşı, Avrupa Parlamentosu'nun 720 üyesini seçmek için 4 gün boyunca oy kullandı.
Sandık sonuçlarından yapılan ilk tahminlere göre, Almanya'da muhafazakarlar açık ara önde. Fransa’da aşırı sağ parti, tarihinin rekorunu kırarak yüzde 32 ile birinci sırada yer aldı. Avusturya'da aşırı sağ tarihi bir atılım gerçekleştirdi. İtalya’da aşırı sağ iktidar İtalya’nın Kardeşleri partisi yarışı önde bitirdi.
Özellikle pandemi, Rusya-Ukrayna Savaşı ve ekonomik krizin gölgesinde, gergin bir jeopolitik atmosferde yapılan bu seçimin sonuçlarının, Birliğin önümüzdeki beş yıllık politikaları üzerinde, özellikle de iklim, göç ve ticaret alanlarında önemli bir etkisi olacak.
AB’ye üye 27 ülkede gerçekleşen seçimler, 6 Haziran Perşembe günü Hollanda’nın sandığa gitmesiyle başladı. Ardından 7 Haziran Cuma günü İrlandalı ve Çek seçmen sandığa gitti. Cumartesi günü İtalya, Letonya, Malta, Slovakya’da sandıklar açıldı. Avrupa ülkelerinin geri kalanı 9 Haziran Pazar günü sandık başına giderek, AP’de görev yapacak 720 yeni milletvekillerini seçti.
Fransa’da aşırı sağ deprem: Macron’a “Meclisi feshet” çağrısı
Avrupa Birliği üyesi ülkeleri arasında en sert deprem Fransa’da yaşandı. Genel Başkan Jordan Bardella’nın liste başı olduğu listeyle seçime giren aşırı sağ parti Ulusal Bütünleşme (RN) oyların yüzde 32’sini alarak açık ara öne geçti. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisi Valerie Hayer başkanlığındaki Rönesans, aşırı sağ partinin yarısından daha düşük oy alarak yüzde 15,2’de kaldı.
Seçimlerin tahmini sonuçlarının açıklanmasından hemen sonra bir konuşma yapan Bardella, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisinin, “tarihi bir yenilgiye” uğradığını belirterek, Macron’a “Meclisi feshetmesi” çağrısı yaptı.
AP milletvekili Raphael Glucksmann başkanlığındaki Sosyalist Parti ulusal seçimlere göre büyük başarı göstererek oyların 13,9’unu aldı. Aşırı sağa karşı kampanya yürüten radikal sol parti Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) Manon Aubry başkanlığında girdiği listeyle oyların yüzde 9,3’ünü aldı. François-Xavier Bellamy’nin liste başı olduğu merkez sağ Cumhuriyetçiler (LR) oyların 6,8’ini aldı.
Kesin olmayan ilk tahminlere göre, Marion Marechal’in liste başı olduğu ırkçı parti Reconquete yüzde 5,20; Marie Toussaint liderliğindeki Yeşiller Partisi de, milletvekili çıkarma barajını kıl payı geçerek yüzde 5 oranında kaldı. Seçim barajının sınırında olan bu partiler, kesinleşen sonuçlarla barajın altında kalabilir.
Almanya'da muhafazakar muhalefet kazandı
720 sandalyeli AP’de en fazla milletvekiline sahip ülke Almanya.
96 milletvekiline sahip olan Almanya’daki AP seçimleri sandık çıkış anketlerine göre, Hıristiyan Demokratik Birliği (CDU) ve Hıristiyan Sosyal Birliği (CSU) yüzde 29,5 ile seçimden birinci parti olarak çıktı.
Göçmen ve İslam karşıtı Almanya için Alternatif Partisi (AFD) ise yüzde 16,5 or oranıyla ikinci oldu. AfD’nin bu sonucu, 2019’da aldığı yüzde 11’lik oya göre iyileşme gösterdiği anlamına geliyor. AfD, 2013'teki kuruluşundan bu yana ulusal çapta en iyi sonucunu elde etti. Ancak, seçim kampanyası boyunca yaptıkları “Nazi yanlısı” açıklamalarıyla ve AP milletvekillerinin Rusya ile ilişkisi iddiaları nedeniyle puan kaybeden AfD, anketlerin öngördüğünden daha düşük bir seviyeye geriledi. Şubat ortasında INSA enstitüsü tarafından yapılan bir ankette AfD’nin oyları yüzde 22 oranında görülüyordu.
Seçimde Berlin’deki koalisyon hükümetini oluşturan ortaklar Sosyal Demokrat SPD, Yeşiller ve liberal FDP büyük oy kaybına uğradı. 2019 Avrupa seçimlerinde yüzde 15,8 oranında oy alan SPD bu kez sadece yüzde 14 alabildi. Başbakan Olaf Scholz'un partisi 2021'deki Almanya Parlamentosu seçiminde yüzde 26 oranında oy almıştı.
Beş yıl önceki Avrupa seçiminde yüzde 20,5 destek bulan Yeşiller yüzde 12 gibi düşük bir oran yakalayabilerek geride kaldı. Yeşiller Federal Meclis seçimlerinde yüzde 14,8 oranında oy almıştı. Alman Meclisi seçiminde yüzde 11,5’a ulaşan FDP ise bu seçimde yüzde 5,0'lık bir destek bulabildi.
Alman sol partisi Die Linke’nin eski liderinden Sahra Wagenknecht İttifakı'nın (BSW) ilk tahminlere göre yüzde 5,5 oy alması bekleniyor.
İlk sonuçlar geldikten sonra bazı CDU ve CSU’lu siyasetçiler, “Hükümet nerede yanlış yaptığını düşünmeli, değişim vakti geldi” gibi açıklamalar yaptı. Bu isimler ayrıca AfD’nin güçlenmesinden de hükümetin kötü politikalarını sorumlu tuttu. Hıristiyan Demokrat Parti CSU’nun Başkanı Markus Söder, “Hükümet fiili olarak düşmüştür” dedi.
Avusturya'da aşırı sağ için tarihi bir atılım
Avusturya kamu televizyonunun sandıkların kapanmasıyla saat 17.00'de yayınladığı sandık çıkış anketlerine göre aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) oyların yüzde 27'sini alarak tarihi bir atılım gerçekleştirdi. FPÖ Avusturya seçimlerinde ilk kez birinci sırada yer alıyor. Bu tarihi skor, partinin 2020'den bu yana Almanya'daki AfD partisine çok yakın, radikal bir çizgi benimsemiş olmasına rağmen elde edildi.
FPÖ'nün ardından ÖVP'li muhafazakarlar yüzde 23,5 oyla ikinci olurken, onu yüzde 23 oyla SPÖ'nün sosyal demokratları ve yüzde 10,5'le NEOS partisinin Yeşiller ve liberalleri izledi.
Hırvatistan'da muhafazakarlar önde
Ülkenin haber ajansı HINA tarafından yayınlanan çıkış anketine göre, Başbakan Andrej Plenkoviç'in merkez sağ Hırvat Demokratik Birliği (HDZ) oyların yüzde 33,8’ini aldı ve bu da altı milletvekili çıkaracakları anlamına geliyor. Böylece HDZ iki milletvekiline daha sahip oluyor. Liberallerle sosyalistlerin yer aldığı Sosyal Demokrat Parti’nin (SDP) merkez sol ittifakı yüzde 27,8 oyla ve dört milletvekiliyle ikinci sırada yer alıyor.
Yunanistan: Başbakan Kyriakos Miçotakis'in partisi önde
Yunanistan’da, sandık çıkış anketlerine göre, Başbakan Kyriakos Miçotakis'in liberal-muhafazakar partisi Yeni Demokrasi (PPE) seçimlerde birinci oldu ve 8 milletvekili çıkarabiliyor. Radikal sol parti Syriza, Yunanistan'daki seçimlerin en büyük kaybedeni görünüyor; Syriza’nın AP’deki sandalye sayısı iki milletvekili daha azaldı ve yalnızca dört sandalyeyi elinde tutuyor. Çıkış anketine göre merkez sol parti PASOK (S&D) nüfuzunu güçlendirerek bir sandalye kazandı. Toplam 10,43 milyon nüfusa sahip Yunanistan'ın AP’de 21 sandalyesi var.
