Bağdat'ın gölge oyunu: Suriye ziyareti Irak'taki derin siyasi ayrışmaları açığa çıkardı

Suriye Dışişleri Bakanı Esad El Şeybani'nin Cuma günü Bağdat'a yaptığı ve çok sayıda ertelemeden sonra gerçekleşen duyurulmamış ziyaret, Irak ve Suriye arasındaki gelişen dinamiklere dikkat çekti. Analistlere göre ziyaret, gerginliği azaltmayı, daha iyi bir anlayış geliştirmeyi ve Irak'a Suriye'nin güvenliğine tehdit oluşturmayacağına dair güvence vermeyi amaçlıyordu.

Gecikmeler ve Bölgesel Baskılar

Ziyaretin başlangıçta daha erken bir tarihte gerçekleştirilmesi planlanmıştı ancak birkaç kez ertelenmişti ve ertelenmenin resmi nedenleri henüz açıklanmamıştı.

Siyasi analist Mujasha al-Tamimi, bu gecikmeleri Irak'a yönelik önemli bölgesel ve uluslararası baskılara, özellikle ABD ve İran'a bağlıyor. "Bu dış etki, özellikle Suriye'ye yönelik duruşuyla ilgili olarak Irak'ın siyasi manzarasında bir bölünme yarattı."

El-Tamimi, bazı grupların, özellikle İran'la ittifak kuranların, Suriye ile daha yakın bağlara karşı çıktığını, yeni Suriye yönetimini İran ekseni için bir gerileme olarak gördüğünü açıklıyor. Buna karşılık, diğer gruplar, özellikle Sünni güçler, Suriye'nin siyasi değişimlerini destekliyor ve Beşar Esad rejiminin devrilmesini destekliyor.

Bölünmüş Irak Söylemi

Ziyareti çevreleyen söylem, Irak'ın Suriye'ye yönelik siyasi yaklaşımındaki ayrışmayı vurguluyor. Irak hükümeti, resmi duruşa uygun olarak, Suriye ihtilafını bir iç mesele olarak görüyor ve Suriye'deki halkın Irak'ın müdahil olması yönündeki çağrılarına rağmen Irak'ın Suriye'nin işlerine müdahale etmemesi gerektiğinde ısrar ediyor.

Öte yandan Irak'taki Şii siyasi güçler, Suriye'deki değişimleri İran açısından önemli bir kayıp olarak görüyor ve bu nedenle yeni Suriye hükümetiyle normalleşmeye karşı çıkıyor.

Öte yandan, özellikle ABD ve müttefikleriyle aynı çizgide olan Sünni siyasi gruplar, Suriye'deki siyasi dönüşümü destekliyor.

Hadi el-Amiri başkanlığındaki El-Fetih İttifakı üyesi Muhtar el-Musavi, Suriye yönetimiyle yakınlaşmayı reddettiğini belirterek, "Yeni Suriye yönetimi mezhepçilik yapmakla, dış gündemleri yürütmekle, yanlış kararlar ve adımlar atmakla suçlandığı için bir hükümet değildir." dedi.

Irak Parlamentosu Dış İlişkiler Komitesi üyesi El-Musavi, Şafak Haber Ajansı'na verdiği röportajda, "Suriye yönetimi dışarıdan ithal edilmiştir ve uzun süre dayanmayacaktır. İki ülke arasında bir anlaşma sağlansa bile onlarla oturmayacağız." dedi.

Bu pozisyon, Irak Dışişleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı Hişam el-Alawi'nin Irak hükümetinin Suriye'deki geçiş yönetimine açıldığını açıkladığı önceki açıklamasıyla çelişiyor. Temsilcilerinin Paris ve Riyad'daki toplantılara katıldığını ve Brüksel'de bir toplantı için düzenlemeler yapıldığını belirtti.

Irak'ın Dengeli Duruşu

El-Tamimi ayrıca Suriye çatışmasının bölgedeki daha geniş bir ABD stratejisinin parçası olduğunu ve Irak'ın da diğer ülkeler gibi bu stratejiye sonuçlarla karşılaşmadan karşı çıkamayacağını belirtiyor. Bu nedenle, Irak'ın iç bölünmelerine rağmen hükümet Suriye'ye karşı açıkça muhalif bir duruş sergilemekten kaçındı. Bunun yerine, istihbarat başkanını Şam'a göndermek ve Dışişleri Bakanı el-Şeybani'yi Bağdat'ta ağırlamak da dahil olmak üzere diplomatik olarak angaje oldu ve "Irak'ın bölgesel ve uluslararası baskıları dengeleme konusundaki ihtiyatlı yaklaşımını işaret etti."

Ziyaretin gizliliği de stratejik bir karardı. Suriye hükümetindeki bir kaynağa göre, ziyaret, Şeybanii'ye yönelik güvenlik risklerinden kaçınmak ve Suriye'ye karşı çıkan Iraklı grupların olası siyasi tepkisini önlemek için gizli tutuldu.

Irak'taki önemli siyasi güçlerden biri olan Koordinasyon Çerçevesi, Suriye ile daha yakın ilişkiler kurulmasına karşı çıkıyor ve ziyaretin gizli kalmasını, kendisine karşı medya ve siyasi kampanyaların önlenmesi için gerekli bir adım haline getiriyor.

Güvence ve Güvenlik İşbirliği

Suriyeli siyasi analist Yaman Şavaf, ziyaretin temel mesajının, Suriye'nin Irak'a yönelik tehditler için topraklarını kullanmayacağı konusunda Irak'a güvence vermek olduğunu söyledi.

Irak merkezli basın kuruluşu Şafak Haber Ajansı'na konuşan Şafaf, Şeybani'nin ziyaretinin, Suriye'nin Irak için bir tehdit olmayacağına dair güvence sağlama çabasının bir parçası olduğunu hatırlatarak, sınırları korumak ve Şam ile Bağdat arasındaki gerginliği azaltmak için koordinasyonun önemini vurguladı.

Suriye yönetimiyle ilgili endişelerin yalnızca Irak'la sınırlı olmadığını, birçok ülkenin Bağdat'ın endişelerini, özellikle de el-Colani'nin el-Şara'ya dönüştürülmesiyle ilgili endişelerini paylaştığını belirtiyor. "Ancak Şam, diğer ülkelerin korkularını yatıştırmak için çalıştı ve bu da Şam'a önemli Amerikan ve Avrupa diplomatik ziyaretleri yapılmasına yol açtı. Bu, uluslararası ve Arap toplumunun Suriye'de istikrar için çalışma ve mevcut hükümeti tanırken eylemlerini izleme arzusunu yansıtıyor."

Suriyeli araştırmacı ve yazar Bassam el-Süleyman ise, “Irak ve Suriye arasındaki ilişkilerin yeniden kurulması hayati önem taşıyor, özellikle de her iki ülkede de bu yönde baskı yapan birçok güç göz önüne alındığında. Bağdat, Şam için bir derinlik ve tam tersi.” diyor.

Şafak Haber Ajansı'na konuşan Süleyman, ek olarak ise şunları söyledi: "İki ülke, İran ve eski Suriye rejiminin bölgede yarattığı olumsuz duruma rağmen kardeştir. Bu nedenle, İran ve vekillerinin, İslam öncesine dayanan bağları olan iki halkı ayırmasına izin verilmemelidir."

Şeybani'nin Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ile yaptığı basın toplantısında yaptığı yorumlar, Suriye'nin Irak ile bağlarını güçlendirme konusundaki kararlılığını vurguladı. Her iki ülkenin de iç işlerine yönelik herhangi bir dış müdahaleye karşı birlikte durması gerektiğini vurguladı ve Suriye'nin Irak ile ekonomik ve ticari ilişkileri artırma isteğini yineledi.

Güvenlik ve Politik Tartışmalar

Görüşmelerde ekonomik ilişkilerin yanı sıra, özellikle Irak ve Suriye için ortak tehdit olmaya devam eden IŞİD'le mücadelede ortak güvenlik çabaları ele alındı.

Bakan Hüseyin, her iki ülkenin de IŞİD ile mücadelede karşılaştığı ortak zorluklara dikkat çekti ve IŞİD terörizmiyle mücadele için ortak bir operasyon odası oluşturma fikrinden bahsetti. Ayrıca Irak'ın Suriye'de ülkenin tüm bileşenlerini kapsayan bir siyasi süreç umudunu dile getirerek, herhangi bir grubu dışlamanın daha fazla istikrarsızlığa yol açabileceği konusunda uyardı.

Hüseyin ayrıca Irak ve Suriye arasında güvenlik, siyasi, ekonomik ve diplomatik konuları ele almak için bir iş birliği konseyi kurulabileceğini belirtti. Kaynaklara göre bu görüşmeler, sınır güvenliği ve Suriye çölünde terörist grupların yayılmaya devam etmesini ele almak için ortak çabalar da dahil olmak üzere iş birliği için pratik mekanizmalara odaklandı.

Suriye bölgesel olarak kendini yeniden kurmaya çalışırken, Irak'ın ihtiyatlı katılımı istikrarsız bir ortamda istikrar ve güvenliği sürdürme arzusunu gösteriyor. Bu ziyaret, ihtiyatlı olsa da, iki ülke arasındaki gelişmiş iş birliğine doğru bir adım teşkil ediyor, özellikle güvenlik zorluklarını ele alma ve ekonomik bağları güçlendirme konusunda. Ancak, Irak'ın bölünmüş siyasi iklimi, bu katılımın hem iç hem de dış güçler tarafından şekillendirilen hassas bir denge eylemi olmaya devam edeceğini gösteriyor.