Irak'ın mücadelesi: ABD ve İran'ın vekil devleti haline gelme arasında bölünmüş durumda

Beş yıl önce IŞİD, Suriye'nin kontrolündeki Baghuz bölgesinde Uluslararası koalisyon ve yerel ortakları(YPG) tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu, terör örgütünün son kalesindeki son toprak yenilgisi oldu. 

Uluslararası toplumun askeri ve ekonomik yatırımları ile Irak güvenlik güçlerinin iş birliği sayesinde IŞİD, 2014-2017 yılları arasında bir zamanlar kontrol ettiği toprakların %95'ini kaybetti. Temmuz 2017 itibarıyla Musul bir kez daha Irak hükümetinin kontrolü altına girdi

Bugün, IŞİD tehdidinden neredeyse tamamen kurtulmuş olmasına rağmen Irak, başta IŞİD nedeniyle ülke içinde yerinden edilen 1,1 milyon kişinin ülkelerine geri gönderilmesi başta olmak üzere hâlâ sorunlarla karşı karşıya. yerinden edilen 1,1 milyon kişi şu anda mülteci kamplarında yaşıyorlar ya da çeşitli yerel milis güçleri arasında devam eden çatışmalar nedeniyle başka yerlere yerleşmek zorunda kalıyorlar.

“Şengal’de PKK ile bağlantılı olduğu değerlendirilen YBŞ, Türkiye ile hâlâ savaşıyor. Bağdat'ın güneybatısındaki diğer yerler hâlâ milislerin kontrolü altında ve bu bölgelerde neredeyse hiç nüfus yok. Irak'ın siyasi, güvenlik ve enerji meselelerine odaklanan Orta Doğu analisti Omar al Nidawi, The Media Line'a şöyle konuştu: İnsanların evlerine dönmelerine izin verilmiyor ve bu kişiler Irak nüfusunun yaklaşık %3'ünü oluşturuyorlar.

Yerinden edilen kişilerin ülkelerine geri gönderilmesindeki zorluklar, kısmen ülke genelinde belirli bölgelerde patlamamış mühimmatın bulunması, çok sayıda şehrin tamamen yıkılmış olması ve IŞİD'in geçmiş faaliyetlerinden kaynaklanan tahribattan kaynaklanıyor.

Irak ekonomik istikrarsızlıkla karşı karşıya

Irak'ın günümüzdeki bir diğer büyük sorunu da ekonomik istikrarsızlığıdır. Hükümetin gelirinin yüzde 90'ından fazlası petrolden geliyor ve bu da ülkeyi küresel fiyatlara ve piyasadaki dalgalanmalara bağımlı bırakıyor.

El Nidawi “Petrol fiyatları varil başına 60 dolara düşerse Irak'ın başı büyük dertte olacak.Gerekli tüm devlet hizmetlerinin yanı sıra insanların maaşlarını da ödemek imkansız olacak" dedi.

Nidawi, “Ülkenin ekonomisi hâlâ çok zayıf. Hükümet, Irak'taki en büyük işverendir ve özellikle özel sektörde ve istihdam yaratma kapasitesinde gerçek bir büyüme olmadan, hükümetin ihtiyacı olan tüm insanları istihdam etmesi neredeyse imkansızdır. Bu nedenle Irak önümüzdeki birkaç yıl içinde başka bir ekonomik krizle karşı karşıya kalabilir” diye ekledi.

Mültecilerin ülkelerine geri gönderilmesi sorununa ve zorlu ekonomik duruma ek olarak Irak bir başka büyük sorunla da karşı karşıya: yaygın yolsuzluk. “Yolsuzluk neredeyse tamamen Irak hükümetini ve kamu hizmetini etkisi altına alıyor. RUSI Araştırma Görevlisi Urban Coningham, The Media Line'a yaptığı açıklamada, "Bu Kürt bölgesi için de geçerli" dedi.

Bu ciddi sorunlara rağmen IŞİD Irak'ta yeniden güç kazanmayı başaramadı. Terörist grup bunun yerine, Nijer, Mali ve Burkina Faso'nun bazı bölgeleri boyunca uzanan Afrika'nın Sahel bölgesinde daha fazla güç kazandı. IŞİD Afganistan ve Orta Asya'da da güçleniyor.

“IŞİD'in nüfuzunu ve ideolojisini hiçbir zaman küçümsememeliyiz ama geçmiş yıllara göre bugün Irak'ın güvenlik güçlerinin çok daha güçlü olduğunu görüyoruz. Irak'ta terörist grup her zamankinden daha zayıf" dedi.

El Nidawi, “Geçmişte IŞİD, Suriye'deki iç savaş, ABD desteğinin olmayışı, bozulmuş ortam ve o dönemdeki siyasi liderliğin beceriksizliği nedeniyle güç kazanmıştı. Dolayısıyla bugün bu senaryonun geri dönmesi çok zor ama imkansız da değil” diye konuştu.

El Nidawi, "Üstelik militanların sayısı geçmişe göre çok daha az ve aynı zamanda silah ve kaynak sıkıntısıyla da karşı karşıyalar" dedi.

Artık halifelikleri olmamasına rağmen IŞİD militanları dünya çapında, özellikle de Batılı ülkelerde yalnız kurtlar olarak silah altına alınıyor ve bu da yaygın bir trend haline geliyor.

Siyaset bilimci ve Estonya Tallinn'deki Hanse Advice'in genel müdürü Florian Hartleb, The Media Line'a şunları söyledi:  “Bu örgütün gücü Ortadoğu dışında nüfuz sahibi olmaktır. Moskova'da gördüğümüz gibi Avrupa ve Amerika'daki terör saldırılarından güç alıyorlar. Paradoksal olarak, IŞİD tehdidinin şu anda Batı'da daha fazla izlenmesi gerekiyor."

Irak, ABD ve İran'la ilişkileri dengelemeye çalışıyor

Bugün Irak, IŞİD'in gelecekteki potansiyel yeniden doğuşuyla yüzleşmek için ABD gibi güçlü bir müttefike ihtiyaç duyduğunun farkında. Böyle bir müttefik, ülkenin kendi toprakları üzerindeki kontrolünü sürdürmesine ve istihbarat ve terörle mücadele konularında uzmanlık kazanmasına yardımcı olacaktır. Bu aynı zamanda ekonomik büyümeyi sağlamalarına da yardımcı olacaktır.

RUSI Araştırma Görevlisi Urban Coningham ,“Irak'ın ABD'den çekilme çağrısına rağmen bu mümkün olamaz. NATO da Irak'ta ve İran'ın ülkedeki nüfuzunu dengelemek için oradaki konumlarını korumak istiyorlar. Irak, İran'ın vekili haline geliyor. Coningham, "ABD'nin Irak'la günlük diplomatik ilişkileri güçlendirmek istemesinin nedeni budur" dedi.

Ancak Irak hükümeti hem ABD hem de İran ile bağlarını dengelemeye çalışıyor. Hükümet pasif bir şekilde İran'ın ülkedeki Şii milisler arasındaki gücünü maksimuma çıkarmasına izin veriyor. Çünkü Orta Doğu bölgesindeki mevcut çatışma Irak'ın geleceğini şekillendirecek önemli değişikliklere yol açabilir.

Coningham'a göre, “Ortadoğu ülkeleri arasında, İsrail ile Hamas arasındaki mevcut savaştan bile önce başlayan, İran'a yönelik genel bir eğilim var . Odadaki unutulmuş gibi görünen fil, İran'ın nükleer silah edinmeye çok yakın olduğudur. Bu Ortadoğu'da domino etkisi yaratacak ve silahlanma yarışı yaratacaktır. Bu sadece bölgesel bir sorun değil, uluslararası bir sorun olacak.”

-Gıorgıa Valente/The Medıa Lıne-