Irak'ta sular durulmuyor. Ekim ayının başından bu yana, başta başkent Bağdat olmak üzere pek çok kentte protestolar sürüyor. Hayatını kaybedenlerin sayısı 300'ü aştı.
Göstericiler neden sokakta?
Meydanları dolduran binlerce kişi; hükumetin, artan işsizliğe, yoksulluğa ve kamu hizmetlerinde yaşanan aksamalara çözüm bulamadığını savunuyor.
O göstericilerden biri 24 yaşındaki Kasım Abdulcevat... Iraklı genç, 2 yıldır işsiz. Son günlerde gözü hep televizyonda, gösterilerle ilgili haberlerde. Sadece televizyondan izlemekle kalmıyor. O da taleplerini meydanlarda dile getiren binlerce Iraklıdan biri. Her sabah uyanıyor, baretini ve bayrağını alarak Tahrir'in yolunu tutuyor.
Tahrir Meydanı'nın her tarafında bayraklar ve afişler var. Kasım Abdulcevat da her gün olduğu gibi yine meydana geliyor. Onun gibi gösterilere katılan arkadaşlarıyla buluşuyor.
Göstericilerin talepleri karşılandı mı?
Irak parlamentosu gösteriler devam ederken bir dizi karar aldı. Parlamento, Anayasa değişikliği taslağı hazırlayacak bir komisyon kurulmasını kararlaştırdı. Komisyonun hazırlayacağı taslağın 4 ay içinde parlamentoya sunulması bekleniyor.
Irak parlamentosu, vilayet, ilçe ve nahiye meclislerinin lağvedilmesine oy çokluğuyla karar verdi. Kentlerdeki idari ve mali işleri yürütme sorumluluğu valilerde olacak. Valiler de Irak parlamentosunca denetlenecek.
Irak parlamentosu, cumhurbaşkanı, başbakan, meclis başkanı, milletvekilleri ve tüm üst düzey devlet yetkililerine sağlanan maaş dışı ödenek ve ayrıcalıkların da iptaline karar verdi.
Bu adımlara göstericilere yönelik orantısız güç kullanması sokağın öfkesini artırıyor. Protestocular, hükümet istifa etmeden gösterilere son vermemekte kararlı.
Gösteriler için kimler neler söyledi?
Cumhurbaşkanı Berham Salih, göstericilerin taleplerinin karşılanması için çalışmaların yapılacağını söyleyerek, sükunet çağrısında bulundu.
Başbakan Abdülmehdi ise gösterilerin ilk günlerinde "üniversite mezunlarına iş sözü" verdi. Ayrıca Petrol Bakanlığı başta olmak üzere diğer devlet kurumları ile bazı yabancı firmalara, çalışanların en az yüzde 50'sinin Iraklı olması için kota koyulması emrini verdi.
Parlamento Başkanı Muhammed el-Halbusi de protestocuların taleplerini karşılamak için reformların kısa sürede uygulanacağını açıkladı.
Irak'ta Şii nüfus üzerinde etkili din adamı Ayetullah Ali Sistani ise göstericilere karşı orantısız güç kullanılmaması için çağrı yaptı.
Gösterilerin sonu erken seçim mi?
Gösterilerin temel talebi, Başbakan Abdülmehdi'nin istifası ancak istifası durumunda Irak'ta suların durulacağına dair işaret yok. Çünkü parlamanetodaki siyasi gruplar arasında yeni bir hükümet için henüz bir uzlaşma yok.
Mevcut hükümet de 2018'in Eylül ayındaki seçimlerin ardından tam 9 ay sonra kurulabilmişti. Bu nedenle erken seçim ihtimali de gündemde.
Irak'ta erken seçim için Cumhurbaşkanı Berhem Salih'in, Bakanlar Kurulu'ndan gelen parlamentonun feshine ilişkin talebi onaylaması gerekiyor. Bu durumda 60 gün içinde seçime gidiliyor.
Yeni bir hükümet çözüm olabilir mi?
Erken seçimin veya kurulacak yeni bir hükümletin ülkedeki sorunlara hızlı bir çözüm üretmesi zor görünüyor. 2003'teki Amerikan işgalinden bu yana ülkede istikrar yok. Pek çok alanda kamu otoritesi sağlanabilmiş değil.
Dünya Bankası verilerine göre 40 milyon kişinin günlük geliri 2 doların altında. Oysa Irak, kanıtlanmış petrol rezervleri açısından dünyada 4. sırada yer alıyor. Bu zenginliğe rağmen elektrik, su, sağlık, ulaşım gibi temel kamu hizmetleri de yetersiz. Ülkedeki nüfusun yüzde 75'i 35 yaşın altında ve gençler arasındaki işsizlik oranı yüzde 20'in üzerinde.
İran'ın ülkedeki etkinliği ve Tahran destekli milis grupların varlığı da tepki çekiyor.
