Çatışmaların 100 gün sürdüğü Musul\'un doğu kesiminde, güvenliğin kısmi bir şekilde sağlanmasıyla savaşın ağır bilançosu da gün yüzüne çıkmaya başladı. Kent merkezindeki yıkılmış binalar, sokaklarda IŞİD tarafından bomba ile patlatılmış araçlar, yan yana düşen elektrik direkleri ve hava saldırıları sonucu yollarda oluşan büyük çukurların yanı sıra Musul-Erbil karayolu üzerinde, ismini girişteki mahalleden alan Kerame Mezarlığı\'nda açılan yeni çukurlar, savaşın soğuk yüzünü tüm gerçekliğiyle gözler önüne seriyor.
Mezarlığın girişinde, zırhlı araçlarıyla bekleyen Iraklı askerler, yakınlarının defin işlemleri için gelen araçları kontrol ederek, geçişlerine izin veriyor. Gelen cenazelerin büyük çoğunluğunu daha önce çatışmalarda hayatını kaybeden ancak olağanüstü durumdan dolayı mezarlık yerine ev, cami, kilise ve okul bahçelerine gömülen siviller oluşturuyor. IŞİD\'den önce mezarlıkta 4 görevli çalışırken, şu anki çalışan sayısı ise 10 civarında. Kentin doğu bölgesinde çatışma sesleri büyük oranda duyulmuyor ancak mezarlıkta sürekli yeni çukurlar açılmaya devam ediyor.
Gömüldükleri alanlardan çıkarılarak yeniden defnedilmek üzere mezarlığa getirilen cenazeler, yakınlarının acılarını ikince kez yaşamasına sebep oluyor. Bu nedenle, yakınlarına ağıt yakan kadınların sesi mezarlıktan hiç eksilmiyor.
AA muhabirine konuşan Ahmed Hamid Ali, mezarlığın en yüksek tepesinde iki mezarcı ve oğluyla 17 Ocak\'ta hava saldırısı sonucu hayatını kaybeden kardeşini ikinci kez defnetmek üzere bulunduğunu söyledi. \"Kardeşimi çatışmalardan dolayı evin bahçesine gömmek zorunda kaldık\" diyen Ali, \"Kardeşimin yaşadığı ev IŞİD\'in ana karargahına yakın olmasından dolayı savaş uçaklarınca hedef alındı. Kardeşim ve iki kız yeğenim o saldırıda hayatını kaybetti.\" dedi. Ali, şiddetli sokak çatışmalarından dolayı kardeşi ve yeğenlerini ev bahçesine gömdüklerini ancak durumun iyileşmesinden sonra normal defin işlemlerini gerçekleştirmek üzere mezarlığa getirdiklerini söyledi. Yeni açılan mezarların etrafında oturup, ağıt yakan kadınlar ise gözü yaşlı ve bitkin bir şekilde \"Ölüler için bir kez ağıt yakılır ancak biz ikinci defa bunu yapıyoruz.\" ifadelerini kullandı.
Kerame\'de yaklaşık 14 yıldır mezarcı olarak ekmeğini kazanan İbrahim Abdullah da \"Kentin doğu bölgesinin tamamen kurtarılmasından sonra daha önce hayatını kaybedenlerin tekrardan toprağa verilmesi için her gün onlarca mezar kazıyoruz.\" dedi.
Abdullah, ikinci kez gömülen sivillerin, genellikle IŞİD\'in havan mermisi atması veya hava saldırıları sonucu hayatını kaybedenlerden oluştuğunu dile getirdi. Ailelerin talebi üzerine yakınlarını gömüldüğü ev, okul veya cami bahçelerinden çıkarıp yeniden mezarlığa defnettiklerini belirten Abdullah, \"Güvenlik güçleri ilerleme kaydettikçe ikinci defa gömülenlerin sayısı da artıyor.\" diye konuştu.
