Tarihi dokusu ve barındırdığı canlı türleri ile bölgenin oksijen ve yaşam kaynağı olan Dicle Vadisi üzerinde şimdi de 3 adet HES yapımı gündemde. Dicle Nehri üzerinde \"Dicle 1, Dicle 2, Dicle 3\" isimleri verilen proje ile belli aralıklarla kurulacak regülatörlerle suyun doğal akışı değiştirilecek ve On Gözlü Köprü\'de dahil bir çok tarihi yapı sular altında kalacak. Peyzaj Mimarları Odası Diyarbakır Şube Temsilcisi Ferit Tutşi, \"Buradaki bitki türleri, ağaç türleri, hayvan türlerinin çok ciddi tehlike altında\" dedi.
Hevsel Bahçeleri\'\'ndeki ağaç kıyımı ile gündeme gelen Dicle Vadisi\'ndeki rant planlarına bir yenisi daha eklendi. Eser Enerji Elektrik Üretim Anonim Şirketi tarafından yapılması için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu izni ile üç adet HES\'in yapımı gündemde. HES projesi ile vadi üzerindeki planlarla bölge ekolojisi yok edilecek. Projeyle bölge, canlı hiçbir varlığın yaşamasına izin verilmeyerek doğa ranta kurban ediliyor. Dicle Nehri üzerinde Dicle 1, Dicle 2, Dicle 3 isimleri verilen proje ile belli aralıklarla kurulacak regülatörlerle suyun doğal akışı değiştirilecek. Bu şekilde bölge yeniden dizayn edilecek.
\'Projeler doğa katliamına davetiye çıkarıyor\'
Peyzaj Mimarları Odası Diyarbakır Şube Temsilcisi Ferit Tutşi, devletin çeşitli kurumlar aracığı ile bölgede yapmak istedikleri projelerin asıl amacının doğa katliamlarına davetiye çıkardığına işaret etti. Tutşi, Dicle havzasından başlayıp On Gözlü Köprü\' yü de içine alan ve 3 tane regülatör ve 3 HES\'in yapımının söz konusu olduğunu söyleyerek, projenin 60 kilometrelik alanı kapsadığını söyledi. Tutşi, \"Bunlar yeni çıkarılan bir yasayla özel şirketleri teşvik amacıyla çıkartılan yasadan yararlanarak Eser Mühendisliğin aldığı üç tane baraj lisansını da Enerji Piyasa Düzenleme Kurulu tarafından onaylanmış şekilde devam ediyor\" dedi.
\'Enerji getirisi çok küçük olacak\'
Projeye göre 60 km boyunca nehirde tam 6 kez suyun akışının değişeceğini belirten Tutşi, toprağın suyun altında kalacağını vurguladı. Vadideki canlı türlerinin de sular altında kalacağına işaret eden Tutşi, kurulacak bu 3 santralin çok küçük bir enerji getirisinin alacağına dikkat çekti. Tutşi, \"Yıllık yaklaşık 5 milyon TL gibi bir şey aslında bu tür bir proje için çok küçük bir meblağ olduğunu biliyoruz. Bununla bağlantılı olarak çok da farklı bir amaç olduğunu aslında Kürdistan\'ın doğasına yönelmek istendiğini düşünüyoruz\" diye konuştu.
\'Arsa spekülasyonu yaratılacak\'
Nehir üzerinde suyun şişirileceğini ve bu alanlarda arsa satın alınıp \'arsa spekülasyonu\' yaratılacağı öngörüsünde bulunan Tutşi, \"Bu arsalara yapılar yapmak niyetlerinde olduklarını anlıyoruz. Aslında halka ait olan nehir yataklarını bir nevi özelleştirmeye ve kafeler açmayı düşünüyorlar. Bunun için de bu yasayı kullanarak böyle bir çalışma içerisine girdiklerini düşünüyoruz\" dedi.
\'On Gözlü Köprü su altında kalacak\'
Lisansları alınan regülatörlerden birinin projedeki yerinin On Gözlü Köprü\'ye 400 metre mesafede bulunduğunu belirten Tutşi, \"50 yıl gibi bir aralıkta herhangi bir taşkında ya da dış kapaklarının açılması durumunda On Gözlü Köprü\'nün su altında kalma ihtimali yüksek. Bu işlemin bu regülatörlerin inşa edilmesi için gerekli olan tek şey kamuoyu kararı çıkartmak olacak\" diye konuştu.
\'Tüm bölgeye HES\'lerle müdahale edilecek\'
DSİ ve Belediye\'nin olumsuz görüş bildirmesine rağmen barajların yapılması için gün sayıldığını kaydeden Tutşi, \"Barajların yapılmasında Kürdistan doğasına faydası olmayan, paralar alarak halkın bütün iradesini hiçe sayan, halkın doğasına gözünü diken bir anlayış görüyoruz\" diye konuştu. Vadinin şehir odaklı bir projenin kurbanı edilmeye çalışıldığına vurgu yapan Tutşi, bölgenin tümüne, yapılması planlanan HES\'ler ile müdahale edileceğini kaydetti.
Kuş türleri yok olacak
Ayrıca vadide yaşayan balık ve kuş türlerinin varlığına işaret eden Tutşi, \"Bunların hepsini bir anda kaybetmiş olacağız ve inanılmaz derecede 12 kilometrelik 8 kilometrelik hatlarla regülatörlerde toplanan su borular yardımıyla alandan HES santrallerine taşınacak\" dedi. Belirlenen hat üzerinde insanların yaşadıkları topraklardan da vazgeçmelerinin isteneceğini kaydeden Tutşi, \"Bunlara hiçbir hak tanınmadan bunların istendiği sorulmadan bunları yapabileceklerini düşünüyorlar. Biz STK\'lar olarak halkın birer ferdi olarak bunların karşısında duracağız\" diye konuştu.
\'Ankara\'nın halkın topraklarında gözü var\'
Bu durumun halka anlatılması gerektiğini önemle vurgulayan Tutşi, \"Halkın toprakları üzerinde Ankara\'nın gözü olduğunu bilmesi gerekiyor. Kendi doğası üzerinde gözü olduğu bilmesi gerekir. Buradaki bitki türleri, ağaç türleri, hayvan türlerinin çok ciddi tehlike altında olduğunu belirtmek gerekiyor\" dedi. Buradaki tarihi değerlerin On Gözlü Köprü\'den başlayan ve Dicle Vadi\'sinde devam eden tarihsel ve kültürel mirasın sular altında kalacağının bilinmesi gerektiğini sözlerine ekleyen Tutşi, bütün bunlar yapılırken yurttaşlardan hiçbir şekilde görüş alınmadığını On gözlü Köprü\'nün özel sektöre satılması gibi bir durumun varlığına işaret etti. Tutşi son olarak, \"Bu nehri özel bir sektöre satıyorlar. 60 kilometrelik nehir alanını bir firmaya satıyorlar\" dedi.
