Türkiye’nin yaklaşık bir milyon Suriyeli mülteciyi yeni oluşturacağı güvenli bölgelere yerleştirmek için yakın zamanda Suriye’nin kuzeyinde yeni bir askeri operasyonun başlatılacağı açıklamaları karşısında Moskova, yorum yapmaktan kaçındı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu konudaki açıklamalarına ilişkin resmi bir değerlendirme yapılmazken, Rus diplomasisine yakın çevreler ise Ankara’nın Suriye’deki dengeleri ve ayrım hatlarını yeniden düzenleyecek bir tırmanışa gitmeyeceğine dair güvence verdi. Rus bir diplomat, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Moskova ve Ankara’nın Suriye’de güçlü işbirliği ilişkilerine sahip olduğunu ve Moskova’nın Türk güvenlik çıkarları anlayışından hareket ettiğini söyledi. Diplomat, “Bu nedenle Moskova, durumun özü ve mevcut Rus- Türk anlayışları ile ilgisi olmayan açıklamalar hakkında yorum yapmaz” dedi.
Bu ifade, Rusya’nın Suriye’de mevcut durumla ilgili olarak ülkesinin tavrında somut bir değişiklikten çok, Erdoğan’ın NATO’ya yönelik ‘manevraları’ çerçevesine giren Türk askerî harekât tehdidine ilişkin memnuniyetini yansıtıyor.
Önceki yıllarda Moskova, Batı’nın yardımıyla Suriye’nin kuzeyinde güvenli bölgelerin kurulmasına şiddetle karşı çıkmıştı. Ayrıca bu bölgelerde Türkiye ile ortak takip devriyeleri yürüten Moskova’nın yardımıyla Türk kuvvetleri tarafından kontrol edilen bir sınır şeridi oluşturulması konusunda Ankara ile çalışmayı tercih etmişti.
Türkiye’nin, son günlerde NATO’ya ‘Finlandiya ve İsveç’in ittifaka katılımını kabul etmede esneklik göstermesi karşılığında, ittifakın yardımıyla Suriye’de güvenli bölgenin oluşturulması’ talebinde bulunması dikkat çekici.
Ancak Türkiye’nin Suriye’deki konumunun olası yansımalarına ilişkin Rusya tarafından atılması beklenen adımlarla bağlantılı olarak Moskova, bu konuda NATO’daki iç tartışmalara dair gelişmeleri yakından takip ediyor. Bu çerçevede Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bu, NATO ülkeleri arasındaki ilişkileri ilgilendiren bir iç meseledir” dedi. Rus diplomata göre bu ifade, Moskova’nın konuya ilgisizliğini yansıtmadığı gibi Rusya’nın kamuoyuna yaptığı açıklamaların veya açıkladığı pozisyonların bu konuda bir baskı unsuru olmasını istemediğini de yansıtıyor. Aynı şekilde Moskova, NATO içindeki bir gruba baskı yapıyormuş gibi görünmemeyi, ittifak içindeki tartışmaların tırmanmasını müdahale etmeden izlemeyi tercih ediyor.
Ayrıca uzmanlara göre Moskova, Türkiye’nin talepleri nedeniyle Suriye’deki duruma ilişkin büyük bir değişiklik yaşanacağına inanmıyor. Zira Batı ittifakının Suriye’nin kuzeyinde güvenli bölge kurarak Türkiye’nin şartlarına cevap verme yoluna gitmeyeceğine dair bir kanaat mevcut. Ayrıca bu tür bir adım, NATO ülkelerinin bu bölgeyi koruyacak bir hava koruması sağlamak zorunda kalacağı anlamına gelecek. Ayrıca bu durum, Suriye savaşına doğrudan dahil olmaları olasılığı anlamına geliyor. Moskova’ya göre ABD, bu tür bir gelişmeyi istemiyor. NATO’nun önde gelen ülkeleri de bundan şiddetle kaçınıyor. Ayrıca Moskova, şu anda tüm Batılı tarafların Suriye anlaşmazlığını yeniden alevlendirmekten değil dondurmaktan çıkar sağlayacağına inanıyor.
Bu konudaki ikinci önemli nokta ise Moskova, Türkiye’nin gerekli altyapıyı kurduktan sonra bir milyon mülteciyi kuzey Suriye bölgelerine geri gönderme planı geliştirmesine başlangıçta itiraz etmedi. Bu, Türkiye’nin halihazırda üzerinde çalıştığı bir plan. Yani Moskova’nın kanaatine göre Ankara’nın pratikte, ‘NATO korumasına sahip güvenli bir bölge’ oluşturmasına gerek yok. Bir Rus diplomat, bu çerçevede “Moskova, Erdoğan’ın ifadelerinin Ankara’nın ‘bir milyon mülteciyi geri gönderme planı’ üzerinde çalışmaya devam etme ısrarını yansıttığına inanıyor. Bu, Ankara’nın yeni bir askeri operasyona girmesi gerekeceği anlamına ise gelmiyor” dedi.
Kaynak, son günlerde Moskova’nın Suriye’den güçlerini geri çekip Ukrayna’ya naklettiğine ve bu durumun, Suriye’de askeri pozisyonunu yeniden çizme olasılığını ortaya koyduğuna dair çıkan söylentilere atıfta bulundu. “Moskova’nın güçleri yeniden dağıtma planı yok. Ana görevi Suriye’deki sakin sistemi sürdürmektir” diyen kaynak, Rus güçlerin Suriye’deki ana askeri görevlerinin, ‘bazı bölgelerde terörist gruplarla mücadele etmek’ ve ‘bu güçlerin uzmanlık ve verimliliğini artırmak amacıyla Suriye hükümet güçleriyle manevralar ve eğitimler yürütmeye devam etmek’ olduğunu söyledi. Kaynak ayrıca, Lazkiye vilayetindeki Hmeymim üssünde faaliyet gösteren Rus güçlerinin, bölgedeki Rus çıkarlarını korumakla ilgili başka görevleri olduğuna da dikkat çekti.
Diplomat, Suriye’deki yerleşim yerlerine yönelik son günlerdeki İsrail tırmanışının, ‘Rusya’nın prestijini zedelemeyi ve onu Ukrayna’da ve Suriye’de çaresiz olarak göstermeyi amaçlayan hibrit savaş çerçevesinde’ ABD ile koordine edildiğine dikkati çekti.
Öte yandan Kazakistan’ın ‘gelecek ay Astana Süreci grubu için yeni bir toplantı düzenleneceğini’ açıklamasının, ‘Rusya, Türkiye ve İran arasındaki saatleri sıfırlama ve bir sonraki aşamada hareketin özelliklerini belirleme çabaları’ çerçevesinde geldiği belirtildi. Kazakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İpek Samadyarov, Suriye hükümeti ile muhalefet arasındaki müzakerelerin gelecek ay yeniden başlayacağını duyurdu. Görüşmelerin Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da 14- 16 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirileceğini söyleyen Samadyarov, bakanlığın garantör ülkelere ve gözlemcilere davetiye gönderdiğini ve katılımlarının onaylanmasını beklediğini açıkladı.
