Türkiye ve Rusya arasında varılan mutabakatla İdlib’de silahtan arındırılması öngörülen bölgede gerilim artıyor.
K24'te yer alan analizde konuşan uzmanlar, radikal grupların İdlib’den çıkarılmaması durumunda Rusya’nın bölgeye geniş kapsamlı bir operasyon gerçekleştirebileceğini belirtiyor.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova İdlib'de silahtan arındırılmış bölge oluşturulması konusundaki zorlukların devam ettiğini söylemişti. Bu açıklamanın ardından Rusya Savunma Bakanlığı'ndan, "Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) adlı radikal örgüt İdlib'den Halep'e klor gazlı saldırı düzenledi" açıklaması gelmişti.
İdlib, son gelişmelerle birlikte geçtiğimiz hafta Suriye krizine çözüm bulmak amacıyla Kazakistan'ın başkenti Astana'da yapılan toplantının da gündemindeydi. Türkiye, Rusya ve İran’dan yetkililer, Astana’da İdlib’deki gerilimi masaya yatırdı.
Suriye'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Beşar Caferi, Astana’daki toplantılarda Türkiye’nin İdlib mutabakatıyla ilgili sorumluluklarını yerine getirmediğini savundu. Caferi ayrıca, Türkiye'nin İdlib'de 11 bin silahlı askeri olduğunu söyledi.
G-20 Zirvesi’nde İdlib Konusu
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Arjantin’de düzenlenen G-20 Zirvesi’nde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le İdlib konusunu konuştu. İki lider, İdlib’e ilişkin mutabakatın sürdürülmesi konusunda ortak iradelerini yineledi.
Erdoğan, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, “Sayın Putin’in söylediği, Türkiye güvenlik güçleri ve askeri ile İdlib’de üzerine düşeni şu ana kadar yerine getirdi. Sadece HTŞ ile ilgili konularda bazı sıkıntılar var. Bundan dolayı onlar kendilerine göre bazı sıkıntılar öne sürdüler” dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da geçen pazar günü verdiği bir TV mülakatında, “Türkiyeli çalışma arkadaşlarımızın aktif bir şekilde süreklilik içinde yürüttükleri operasyonlara rağmen, 20 millik silahsızlandırılmış bölgeyi terk etmeleri yolundaki talebe aşırılıkçı grupların tümünün de kulak verdiğinin söylenemeyeceğine dikkat çektik” diye konuştu
Işık: Rusya Operasyon Düzenleyebilir
Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE) Güvenlik Uzmanı Mithat Işık, “Türkiye ile Rusya arasında imzalanan metne göre şu ana kadar radikal silahlı grupların İdlib’den çıkarılması gerekiyordu. Türkiye, radikal grupları ılımlı gruplar arasında entegre etmek istiyordu” dedi.
Radikal grupların ılımlı gruplar arasında entegre edilmemesi durumunda Özgür Suriye Ordusu’nun söz konusu gruplara operasyon düzenleyebileceğini belirten Işık, “Ayrıca radikal gruplar bölgeden çekilmezse Rusya buraya bir operasyon gerçekleştirebilir” şeklinde konuştu.
Çakmak: Grupların Varlığı Rusya’ya Ters Düşüyor
Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Haydar Çakmak ise, şu değerlendirmede bulundu:
“Rusya, Türkiye ile ilişkilerini bitirmek istemiyor. Ancak Rusya, ne olursa olsun radikal grupların bölgeden çıkarılması için sürekli Türkiye’yi uyarıyor. Çünkü radikal grupların varlığı Rusya ve Suriye’nin çıkarlarına ters düşüyor.”
Suriye’de radikal gruplar arasında Rusya karşıtı Çeçen grupların varlığından da söz eden Çakmak, “Bu yüzden Şam ve Moskova bir an önce İdlib’i temizlemek istiyor. Eğer Türkiye bunu gerçekleştirmezse, şüphesiz geniş kapsamlı bir operasyon yapılabilir” ifadelerini kullandı.
İdlib'in Önemi
2015 yılında Şam yönetiminin kontrolünden çıkan İdlib, Türkiye sınırına 45 km mesafede bulunuyor.
2,5 milyon kişinin yaşadığı İdlib'in yaklaşık yüzde 60'ı, El Kaide'den ayrıldığını açıklayarak isim değiştiren El Nusra öncülüğündeki Heyet Tahrir Şam'ın kontrolü altında.
İdlib’de hem ÖSO, hem de DAİŞ varlığı söz konusu.
Mutabakat Neler İçeriyordu?
Soçi'de imzalanan mutabakata göre, radikal grupların 15 Ekim'e kadar İdlib'deki silahsızlandırılmış tampon bölgeden çekilmesi gerekiyordu. Ancak sürenin dolmasına rağmen bu örgütlerin üyelerinin hepsi buradan çekilmiş değil.
Soçi’de yapılan ortak basın toplantısında konuşan Putin, “Çok önemli mutabakatlara ulaştık. Ve onaylanmış kararlar konusunda mutabakat sağlamıştık. Rusya'nın endişeleri ve biz Rusya olarak İdlib çatışmasızlık bölgesizlik kuran ülkelerden biriyiz. Bizim endişelerimiz İdlib'de olan savaşçılardan, özellikle Halep noktasına saldırı tehlikesi var” demişti.
Erdoğan ise, Suriye konusunun Tahran’da düzenlenen zirvede ele alındığını belirterek, “Muhalifler ve rejim kontrolü arasındaki alanlar arasında silahlardan arındırılmış bir bölge oluşturulmasını kararlaştırdık. Muhalifler bulundukları alanda kalmaya devam edecekler. Buna karşılık, radikal grupların söz konusu alanda faaliyet göstermemelerini sağlayacağız” ifadelerini kullanmıştı.
Mutabakatta şu maddeler sıralanmıştı:
-İdlib'in etrafında Suriye ordusu ile silahlı grupları ayıran 15-20 kilometrelik silahsızlandırılmış bir bölge oluşturulacak.
-10 Ekim'e kadar tank, roketatar, top ve havan gibi ağır silahlar bu bölgeden çekilecek.
-15 Ekim'e kadar tüm "radikal terörist gruplar" silahsızlandırılmış bölgeden uzaklaştırılacak.
-2018'in sonuna kadar M4 (Halep-Lazkiye) ve M5 (Halep-Hama) otoyollarının güvenliği sağlanıp trafiğe açılacak.
