Peşmerge Güçleri; temelde Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) peşmergelerinden oluşuyor.
Yaklaşık 5 yıllık ağır bilançoyla sonuçlanan IŞİD’le savaşta, bin 600 peşmerge şehit düştü, 10 bin peşmerge de yaralandı. Örgütle savaş sırasında sık sık Peşmerge Güçleri’nde reform gündeme gelmesinin ardından Peşmerge Güçleri’nin birleştirilmesi projesi hazırlandı.
“İngiltere, ABD ile Almanya destekledi”
2017’de Peşmerge Bakanlığı bünyesinden kurulan komisyona, önce İngiltere ardından Amerika Birleşik Devleri (ABD) yer aldı. Almanya’dan da söz konusu sürece öncelikli destek olması talep edildi.
“Peşmerge de Reform” ya da “Peşmegenin Geleceği” Reform Projesi 4 bölüm ve 35 aşamadan oluşuyor.
Projeye, KDP Başkanı Mesud Barzani, Bakanlar Kurulu, KDP ile YNK partileri açık destek verdi.
“Stratejik önemli noktalar bulunuyor”
Rûdaw’a konuşan Peşmerge Bakanlığı Halkla İlişkiler ve İşbirliği Müdürü Hejar Ömer İsmail, “Projede Kürdistan Bölgesi’nin güvenliğine dair stratejik önemli noktalar bulunuyor”dedi.
Şimdiye kadar 13 adım üzerinden çalışılan projenin yarısı; maaşların elektronik sistem ile ödenmesi, ilişkilerin iyileştirilmesi, ulusal güvenlik strateji ve operasyona hazırlık denetlenmesi konularını kapsıyor.
Gelinen süreçte, iyi işler yapıldığını belirten Hejar Ömer İsmail, sözlerine şunları ekledi:
“Ancak yapılması gereken çok iş var. Nitekim proje oldukça uzun vadelidir. Proje 5 yıldan fazla zaman alabilir. 35 projenin birkaç ayda hayata geçirilmesi kolay. Ancak bunlardan bazılarının hayata geçirilmesi birkaç yılı alabilir.”
İlgili kurumların projenin kısa sürede hayata geçirilmesi için çaba sarfettiğine işaret eden İsmail, “Proje kolay bir iş değil ancak siyasi irade ve zaman gerekiyor. Hiç şüphesiz siyasi partilerin ve hükümetin desteği gerekiyor. Bununla birlikte irade gerekiyor. Projenin başarılı bir şekilde hayata geçirilmesi için ciddi bir siyasi iradenin olması şart” ifadelelerini kullandı.
İngiltere'nin Erbil Başkonsolosu Martin War ile Peshmerga Bakanlığı Özel Savunma Danışmanı Albay Will Davies, Rûdaw’ın konuya ilişkin sorusuna ortak verdikleri yazılı cevapta şu ifadelere yer verildi:
“Reformların uygulanmasına iki tarafta bağlı olması gerekiyor. Kürdistan Bölgesi Hükümeti programın başından beri Peşmerge Bakanlığı’nı destekledi. Yeni Kürdistan Hükümeti kabinesinin yakın zamanda kurulmasını bekliyoruz. İlerideki süreçte de birlikte çalışarak reform programını tamamlayarak teslim etmeyi bekliyoruz.”
Irak’taki IŞİD’le mücadelede Kürdistan Bölgesi’nin asayiş ve istikrarının sağlanmasının koalisyon için büyük önem teşkil ettiğini belirten İngiliz yetkililer, “Peşmergede reform, Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki geniş kapsamlı reformun bir parçası olup, öncelikli program olma özelliğine sahip olacaktır” ifadelerini kullandı.
Siyasi partiler ve ilgili taraflar kağıt üzerinde atılan reform adımlarına desteklerini sundu. Ancak Kürt siyaset uzmanları; KDP ile YNK arasında yaşanan uyuşmazlığın süreci etkileyeceği görüşündeler.
Washington Enstitüsü Ortadoğu Araştırmalar Uzmanı Bilal Vahap, “Bazı olayların yaşandığını duydum. Ancak engellemeye yönelik bir duruş görmüyorum. İki güçlü parti yerine, birleşik bir Peşmerge Güçleri Kürdistan Bölgesi’nin taleplerini daha iyi karşılar” dedi.
2017 yılı bağımsızlık referandumu ardından Irak güçlerinin tartışmalı bölgeleri ele geçirmelerinin ardından KDP ile YNK arasında sorunlar yaşandı.
KDP, YNK’nin içindeki bazı tarafları Kerkük’e ihanet etmekle suçladı. İki taraf arasında yaşanan tartışmalar Irak Cumurbaşkanlığı makamı konusunda da derinleşti.
Son bir kaç aydır KDP ile YNK sorunların çözümü ve yeni kurulacak hükümet kabinesinde Goran ile pazarlık görüşmeleri için bir araya geldiler.
İki taraf arasında yaşanan sorunlardan biri güvenlik güçlerinin hangi yönetimin bünyesinde olacağıdır. Goran Hareketi ise Peşmerge Güçleri’nin “ulusal statüde” olmasını savunuyor.
“Peşmerge kime bağlı?”
Bilal Vahap, “Partiler birlikte çalışmadığı taktirde, peşmerge de reformdan söz edemeyiz. Çünkü reform paketi sadece tekniki tarafı kapsamıyor siyasi yönü de kapsıyor” diye konuştu.
KDP’nin 70.Peşmerge Birliği, YNK’nin ise 80. Peşmerge Birliği Peşmerge Bakanlığı bünyesinde görev yapıyor. Peşmerge Bakanlığı çatısı altında çok sayıda peşmerge gücü var. Ancak her bir güç farklı komutanlığa sahip.
Kürt akademisyen Vahap, peşmergede reformun temel amacının “Peşmerge kime bağlı?”düşüncesi olduğunu söyledi.
Vahap, “Bir diğer anlamda peşmerge; Kürdistan Hükümeti’nin askeri mi, yoksa siyasi partilerin silahlı gücü mü? Her ne kadar Kürdistan Hükümeti, KDP ile YNK’den oluşsa da peşmergelerini hükümetlerine vermek istemiyorlar” dedi.
KDP ile YNK’nin silahlı güçlerinden vazgeçmesi için hükümet ve hukukun üstünlüğüne güvenmesi gerektiğini vurgulayan Bilal Vahap da yeni Kürdistan Hükümeti kabinesinin oluşturulmasının ardından reformlara öncelik verileceği görüşünde.
