16 Mart 1988 yılında çoğu kadın ve çocuklardan oluşan 5 bini aşkın Kürt, Irak’ın devrik diktatörü Saddam Hüseyin'in emriyle Halepçe'ye savaş uçaklarıyla düzenlenen bombardımanda kullanılan kimyasal silahlarla şehit düştü.
Modern dünya tarihine Hiroşima ve Nagazaki’den sonra 20’nci yüzyılın en büyük kimyasal saldırısı olarak kaydedilen Halepçe Katliamı’nın üzerinden 37 yıl geçti.
Tarihe “Halepçe Katliamı” olarak geçen bu insanlık dışı saldırı, Saddam Hüseyin liderliğindeki Baas rejiminin Kürt halkına karşı 1986-1989 yılları arasında sistematik olarak sürdürdüğü Enfal Soykırımı’nın en acı ve en son etabıydı.
Irak Hava Kuvvetleri, kente atılacak olan kimyasal silahın etkili olabilmesi için önce evleri konvansiyonel silahlarla bombalayarak camların kırılmasını sağladı, ardından kimyasal bombaları devreye soktu.
16 Mart 1988 sabahında ise Irak Hava Kuvvetleri’ne ait 8 adet MiG-23 uçağı 40 bin nüfuslu Halepçe'ye 5 saat boyunca zehirli gaz bombaları yağdırdı. İkinci saldırı başladığında ortaya kesif bir koku yayıldı. O anlara şahit olanlar, kente düşen bombaların içindeki "elma kokulu" gazların birkaç dakika içerisinde tüm kente yayılmaya başladığını söylüyor.
Katliamda çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere 5 bini aşkın kişi şehit düştü, 10 binden fazla kişi de yaralandı.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) raporuna göre bu kimyasal saldırı, günümüze kadar 43 bin 753 aşkın kişinin ölümüne, 61 bin fazla kişinin de sakat kalmasına sebep oldu. Sınır Tanımayan Doktorlar ekibi, hardal gazı kullanıldığını teyit etti.
Halepçe Katliamı, dünyada benzeri az görülen bir katliam olmasına rağmen halen soykırım olarak tanınmadı.
Irak Hükümeti de geride kalan süre boyunca, mağdurların tazmin edilmesi için ciddi bir adım atmadı.
İstatistiklere göre kurbanların yüzde 68'i 18 yaşın altındaydı. Kimyasal saldırının ardından 216 köyden 198'i tamamen yok oldu. Bölgenin hayvancılığı, tarımı ve doğal kaynakları yüzde 100 zarar gördü.
Bu arada vatandaşlar Doğu Kürdistan ve İran'a kaçarken 74 aileden 211 çocuk da kayboldu. Bunlardan bir kısmı ailelerine kavuştu.
Kimyasal saldırı, 17 Mart 2011'de Irak Parlamentosunda soykırım ilan edildi. Ancak Irak Hükümeti, henüz mağdurlara tazminat ödemedi.
Katliamın yıl dönümü nedeniyle bugün başta Halepçe olmak üzere Kürdistan ve dünyanın dört bir yanında çeşitli anma etkinlikleri düzenlenecek.
"Tutulmayan sözler"
2003 yılında iktidardan uzaklaştırılan Saddam Hüseyin, Enfal Katliamı'nda 180 bin kişinin öldürülmesinden dolayı yargılanıyordu.
Saddam, 2006 yılında Dujail Katliamı nedeniyle idam edildi.
Ölümünden sonra mahkemece Kürtlere karşı soykırım suçundan suçlu bulundu.
Saddam Hüseyin'in kuzeni, "Kimyasal Ali" lakaplı Ali Hasan el-Mecid, Halepçe Katliamı da dahil olmak üzere zehirli gaz saldırılarının emrini verdiği gerekçesiyle 2010 yılında idam edildi.
Irak Ceza Mahkemesi, 1 Mart 2010'da Halepçe Katliamı'nı soykırım olarak tanıdı.
Bu karar, Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından memnuniyetle karşılansa da, Irak hükümeti Halepçeli ailelere gerekli desteği sağlamadı ve verilen sözler yerine getirilmedi.
Mart 2014'te Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Süleymaniye'ye bağlı Halepçe'yi il yapma kararı aldı.
Halepçe'nin vilayet statüsüne ilişkin yasa halen Irak Parlamentosu'nda bulunuyor ve henüz onaylanmadı.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başbakanı Mesrur Barzani, Perşembe günü Halepçe Valisi Nuhşa Nasih'i Halepçe Valisi olarak atadı. Nasih önümüzdeki hafta göreve başlayacak.
"Tutulmayan sözler"
2003 yılında iktidardan uzaklaştırılan Saddam Hüseyin, Enfal Katliamı'nda 180 bin kişinin öldürülmesinden dolayı yargılanıyordu.
Saddam, 2006 yılında Dujail Katliamı nedeniyle idam edildi.
Ölümünden sonra mahkemece Kürtlere karşı soykırım suçundan suçlu bulundu.
Saddam Hüseyin'in kuzeni, "Kimyasal Ali" lakaplı Ali Hasan el-Mecid, Halepçe Katliamı da dahil olmak üzere zehirli gaz saldırılarının emrini verdiği gerekçesiyle 2010 yılında idam edildi.
Irak Ceza Mahkemesi, 1 Mart 2010'da Halepçe Katliamı'nı soykırım olarak tanıdı.
Bu karar, Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından memnuniyetle karşılansa da, Irak hükümeti Halepçeli ailelere gerekli desteği sağlamadı ve verilen sözler yerine getirilmedi.
Mart 2014'te Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Süleymaniye'ye bağlı Halepçe'yi il yapma kararı aldı.
Halepçe'nin vilayet statüsüne ilişkin yasa halen Irak Parlamentosu'nda bulunuyor ve henüz onaylanmadı.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başbakanı Mesrur Barzani, Perşembe günü Halepçe Valisi Nuhşa Nasih'i Halepçe Valisi olarak atadı. Nasih önümüzdeki hafta göreve başlayacak.
