Aslında, Fransa'nın Suriye ve Kürtler üzerindeki etkisi ve gücü sanılanın aksine tarihi bir arka plana yaslanıyor.
Fransa'nın bölgede oynadığı role dair kaleme aldığı yazısında, Gazeteduvar yazarı Fehim Taştekin, bu ülkenin kolonel geçmişine atıfta bulunuyor ve "Suriye deyince Fransa'nın yeri ayrıdır" yorumunu yapıyor.
Fransa'nın, sömürge günlerinde Arap milliyetçiliğine karşı azınlıkları desteklediğini hatırlatan Taştekin, şu tespitte bulunuyor:
"...(Fransa) bu çerçevede bir dönem Kürtlerin de önünü açmıştı. Türkiye ile çizilen sınırları kontrol edebilmek için bölgede yaşayan halkı yerleşik hayata geçmeye ve tarımla uğraşmaya teşvik eden Fransızlardı. Şehirler bu süreçte şekillendi. Ne var ki Kürtler özerklik isteyecek noktaya geldiğinde talepleri reddeden hatta başkaldıranların bastırılmasını sağlayan da Fransızlardı. İkircikli bir politikaydı. Fransızlar 1920’de ‘Büyük Suriye’de ‘Lübnan Devleti’, ‘Şam Devleti’, ‘Halep Devleti’, ‘Alevi Devleti’, ‘Dürzî Devleti’ ilan ederken kuzeydeki Kürt bölgeleri için ne devlet ne de özerklik verdi."
Fransa'nın, Türkiye ile ilişkilerinde de Kürtleri bir koz olarak kullandığı değerlendirmesinde bulunan Taştekin, her ne kadar sürülen Kürtlere Fransa'da siyasi faaliyet izni verilse de gerilen Ankara-Paris ilişkileri karşısında tercih edilen tarafın her zaman Türkiye olduğunu hatırlatıyor.
Şimdilerde Fransa'nın yeniden Kürtlerle yakından ilgilendiğine değinen Taştekin, Fransa'nın YPG ve PYD'nin bazı isimlerini topraklarında ağırladığına değiniyor ve Ankara'nın PYD'yi kiriminalize etme çabaları karşısında, Kürtlerin bir Avrupa başkentinde temsilinin önemli olduğunu ifade ediyor.
Fransız lider Macron'un da bu politikayı sürdürdüğüne değinen Taştekin, tespitlerini şöyle sürdürüyor:
"...Evvela Suriye’den çekilmekten bahseden ABD Başkanı Donald Trump’ın, Ortadoğu’ya pek de uzak kalamayan Fransa’yı Türkiye’nin önüne ittiği söylenebilir. Kürtler kanalıyla yeniden inisiyatif almak Paris’in de işine gelen bir durum. Trump’ın bir süre önce görüştüğü Macron’a “Suriye’deki ortak stratejik zorluklara karşı Türkiye’yle iş birliğini yoğunlaştırmak gerekiyor” dediği aktarılıyor. Görünürde Macron bu telkinden Türkiye ile YPG arasında bir arabuluculuk vazifesi çıkardı ama Kürtlerde, Menbic ve Fırat’ın doğusunda Fransa’nın Kürtlere kalkan olacağı hissi veren daha ileri vurgular öne çıktı. Trump’ın çekilme restini ve Macron’daki bu cesaret gösterisini tam olarak Kürtler de anlamlandırabilmiş değil."
Fransa'da temaslarda bulunan Kürt heyetin lideri Redur Halil ile konuşan Taştekin'in röportajının önemli kısımları şöyle:
Elysée Sarayı’nda ne konuşuldu? Kürtler ne istedi, Emmanuel Macron ne vaat etti?
Redur Halil: Biz bir talep listesiyle gitmedik. Durumu anlattık. Fransa da gelişmelerle yakından ilgileniyor ve Türkiye’nin eylemlerinden dolayı kaygılılar. Biliyorsunuz Fransa zaten IŞİD’e karşı savaşta uluslararası koalisyonun ortağı. Macron ‘Menbic’e asker konuşlandıracağız’ ifadesini kullanmadı ama uluslararası koalisyon içindeki rollerini artıracaklarını söyledi. Sadece Menbic değil koalisyonun bütün operasyon alanlarında Fransa’nın daha aktif olacağını vurguladı.
Trump “Suriye’den en yakın zamanda çekileceğiz” derken Fransa’nın öne çıkmasını nasıl yorumluyorsunuz?
Redur Halil: Bizim de tam olarak bilmediğimiz şeyler dönüyor. Trump çekilmekten bahsederken Amerikalılar sahada askeri kapasiteyi artırıyor. Anladığımız kadarıyla Trump koalisyon ortaklarının öne çıkmasını; Türkiye ile yaşanan gerilimden dolayı biraz da Avrupa’nın rol almasını istiyor. Bu gerilimi Türk-Amerikan gerilimi bağlamından çıkarmak istiyor olabilir. Fransa da bu bölgeyi hepsinden daha iyi tanıyor. Öne çıkması ya da çıkarılması normal.
Fransa’nın bu tutumu neyi değiştirir?
Redur Halil: Fransa AB içinde önemli bir ülkedir. Paris’in pozisyonu diğer ülkeleri de etkiler. Bu şekilde Türkiye’ye karşı daha geniş bir blok oluşabilir. Ankara’nın Paris’ten verilen mesajı aldığını düşünüyorum.
Raco ve Cinderes’teki beklenmedik çekilmenin ardından YPG’nin Afrin’de şehir savaşına hazırlandığı belirtilmişti. Ancak Afrin’den de ani bir çekilme ile şehrin kontrolü Türk ordusu ve silahlı gruplara bırakıldı. Halbuki bir gün öncesine kadar konuştuğum Kürt kaynaklar “Sonuna kadar direneceğiz” diyordu. Belli ki orada bir şeyler döndü. Şimdi üç senaryo üzerinde duruluyor. Birincisi Türk devleti, Abdullah Öcalan’la anlaşmış olabilir. İmralı’dan ‘çekilin’ mesajı gitmiş olabilir. Öcalan’dan YPG’ye bir mesaj geldi mi?
Redur Halil: Hayır. Kesinlikle Öcalan’dan mesaj gelmedi. Ne ‘direnin’ ne de ‘çekilin’ yönünde, asla bir mesaj bize ulaşmadı.
İkinci senaryo; ABD, Türkiye’yi teskin etmek ve Fırat’ın doğusundaki mevcut durumu korumak için Kürtlere Afrin’den çekilmelerini telkin etmiş olabilir. ABD’nin burada bir rolü oldu mu?
Redur Halil: Hayır. Afrin konusunda verdiğimiz kararda ABD’nin herhangi bir rolü, katkısı söz konusu değil.
ABD, Türkiye’yi Zeytin Dalı’ndan vazgeçirecek bir pozisyona da girmedi. Kürtler için Ankara üzerinde baskı da kurmadı.
Redur Halil: Biliyorsunuz ABD başından beri Afrin’le ilgili herhangi bir taahhütte bulunmadı. Buraya karışmayacaklarını belirtiyorlardı. Bunu açıkça söylüyorlardı. Bize Afrin ile ilgili şöyle ya da böyle herhangi bir telkinleri olmadı.
Üçüncü senaryo; Kandil sonuna kadar direnilmesini istedi ama Afrin’deki yerel komuta çekilmekten yanaydı. KCK ile YPG arasında bu tür bir ayrışma yaşandı mı?
Redur Halil: Hayır, böyle yansıtıldığı gibi bir ters düşme, çatışma söz konusu değil. Elbette Kandil doğal olarak güçlü bir direniş gösterilmesini istiyordu. Fakat yerelde koşullar çok farklıydı. Bunu da kimse gözardı edemez. Türkiye’nin Afrin’i almak için şehri yıkmakta ve insanları katletmekte kararlı olduğunu gördük. Biz Suriye Demokratik Güçleri olarak şehirleri yıkımdan korumak ve sivil katliamları önlemek için şehirden çekilip farklı bir savaş stratejisine yönelme kararı aldık. Bu, sadece Afrin’deki komutanın değil bütün bir SDG’nin kararıydı. Fakat biz Afrin’de teslim bayrağı çekmedik, birçok yerde direnişimiz devam ediyor. Afrin’i kurtarıncaya kadar da devam edecek.
Menbic’e gelirsek. Sizce ABD’nin taahhüdü sağlam mı? Yine Suriye’de Fırat’ın doğusu üzerinden kurduğu planları yürütebilmek için Ankara ile uzlaşma yoluna gidebilir.
Redur Halil: Bize Menbic ve Fırat’ın doğusundaki bölgelerde desteğin süreceği söylendi.
Bu kesin bir taahhüt mü?
Redur Halil: Evet, kesin bir taahhüttür. ABD, Menbic’i biraz prestij meselesi yapıyor. IŞİD’den kurtarılan bölgelerin kontrolünü devretmek istemiyor. Bize söylenen, Menbic’den çekilmeyecekleridir. Pratikte de gördüğümüz odur.
Fakat ABD, Menbic’i bırakmadan kontrolü Türk ordusu ile paylaşma yoluna gidebilir. Bu durumda Kürtlerin tutumu ne olur? Afrin Kürt hareketi için çok simgesel bir yerdi. Yıllardan beri Afrin’in özel bir yeri olduğu söylenegeldi. YPG, Afrin’den çekildikten sonra Kürt yoğunluklu olmayan Tel Rıfat ve Menbic’den de hayli hayli çekilebilir. Bunu Fırat’ın doğusundaki bölgelerdeki pozisyonunu korumak için yapabilir.
