Türkiye'de yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin resmi tarihi 18 Haziran 2023 tarihi. Ancak hükümet ve AKP kanadından gelen açıklamalara göre seçimler öne çekilecek. Henüz bir karar alınma da olası tarihler olarak 30 Nisan ile 14 Mayıs öne çıkıyor. Seçime giden süreci etkileyecek önemli davaların başında HDP'ye yönelik Anayasa Mahkemesi'nde (AYM) devam eden kapatma davası geliyor. 2018 seçimlerinde yaklaşık 6 milyon kişiden destek alarak yüzde 11,7 oy oranına ulaşan HDP'nin seçime girip girmemesi ya da kapatma kararı çıkması durumu da 2023 seçimlerini etkileyecek önemli faktörlerin başında.
HDP "seçim sonrası" dedi
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, katıldığı Habertürk televizyonunun yayınında, AYM'ye işaret ederek "Son ana kadar kendilerinin hukuka ve vicdana uygun karar verecek olan inancımı korumak istediğimi belirttim ama Türkiye'de yargının durumu ortada. Sadece mahkeme salonunda karara bağlanacak bir davadan söz etmek naiflik olur. Biz de naif değiliz. İktidarın bu kararların herhangi birinde etkisi olacağı açık. Bu kararlardan hangisinin ne zaman çıkacağı önemlidir. Seçim sürecinin öncesinde çıkması önemlidir. Seçim sonrasına bırakılması hukuka ve vicdanlara en uygunu olandır. Biz AYM'den böyle bir talepte bulunacağız" açıklaması yaptı.
Serhat Eren: Yargı siyasete yön vermiş olacak
DW Türkçe, Sancar'ın açıklamaları sonrası hem bu başvuru sürecinin nasıl işleyeceğini hem de olası kapatma kararlarına karşın HDP'nin yol haritasını araştırdı.
HDP Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı ve kapatma davası avukatlarından Serhat Eren, başvuruya dair çalışmaların sürdüğünü ve henüz olgunlaşmadığını söyledi. DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Serhat Eren, "Seçimin hemen öncesinde AYM'nin vereceği bir karar yargının siyasete yön vermesi olacaktır. Böyle olmayacağını umuyoruz ancak biz kararın seçim sonrasını bırakılmasını da resmen talep edeceğiz" değerlendirmesi yaptı.
Başvuru 4 Şubat'a kadar yapılacak
"Tam seçime giderken adil bir seçim kampanyası yapılması gerekiyor ama kapatma davası bunu engelleyen bir süreç oldu" ifadelerini kullanan Serhat Eren, başvuruyu hangi çerçevede ve ne zaman yapacaklarına dair soruya da şu yanıtı verdi:
"AİHM ve Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde öngörülebilirlik ilkesi gereği kanunlardan doğacak sonuçların önceden kestirilebilir olması gerekir. Şu an böyle bir süreç yok. Biz HDP olarak öngörülebilirlik ilkesi çerçevesinde AYM'ye 4 Şubat'a kadar başvurumuzu yaparak kararın seçim sonrasına ertelenmesini isteyeceğiz. AYM, Hazine yardımına ilişkin tedbir kararını 4 Şubat'ta değerlendirecek ve buna dair savunma için bir ay süre vermişti. Biz de 4 Şubat'a kadar bu başvurumuzu yaparak kapatma davasının seçim sonrasına bırakılmasını isteyeceğiz. Daha sonra da kararı bekleyeceğiz."
HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Rüştü Tiryaki de, "Seçim arifesinde verilecek karar kesinlikle siyaseti dizayn etme kararı olacaktır" dedi. Tiryaki, "Seçim sonrası oluşabilecek olası tabloya göre AYM kararını değiştirme ihtimali görüp görmediğine" dair soruya da "Bu talebimiz kapatma tehdidini ortadan kaldıran bir durum değil. Sadece AYM'ye seçimler geçsin, kararını öyle ver seçime müdahale etme diyeceğiz" yanıtını verdi.
HDP kararı neden seçim sonrasında istiyor?
Peki HDP hakkında olası kapatma kararına karşın nasıl bir yol haritası izleyecek? DW Türkçe'nin edindiği bilgiye göre çok sayıda çeşitli senaryolara göre hazırlık yapılıyor.
Seçim sonrası Anayasa Mahkemesi'nden olası bir kapatma kararı çıkması durumunda seçilecek milletvekilleri siyasi yasak kapsamına alınsa dahi milletvekillikleri düşmüyor. Ancak bir partiye üye olamıyor.
Bu süreçte yeni bir parti kurulsa dahi siyasi yasak gelen isimler bu partiye katılamayacak, üye olamayacak. Ancak siyasi yasak, bağımsız olarak siyaset yapmaya engel değil.
Bu durumda Meclis'te siyasi yasak kapsamında olmayan 20'den fazla isim bulunması halinde siyasi parti grubu kurulabilecek. HDP'nin listelerini yaparken en az 20 ismi buna göre siyasi yasak almayacak isimler içerisinden belirlemesi planlanıyor.
Seçim öncesi HDP kapatılırsa ne adım atacak?
Anayasa Mahkemesi'nin seçimden önce kapatma kararı vermesi durumunda ise bu kararın verildiği tarih oldukça önemli.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) takvimine göre "listelerin sunulma," "listelere itiraz" ve "listelerin kesinleşmesi" süreçlerine göre farklı durumlar ortaya çıkacak.
Eğer listelerin sunulma aşaması öncesi kapatma kararı çıkarsa HDP'den siyasi yasak almayan isimler başka partilerden aday olabilecek.
Ancak YSK'nin milletvekili aday listelerini kesinleştirdikten sonra parti kapatma kararı verilirse HDP listesindeki tüm isimlerin adaylıkları düşecek ve seçime giremeyecek.
Bu durumda HDP'nin seçmene, seçime giren bir partiye oy verilmesi çağrısı yapması bekleniyor. Olası bu partinin de Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenlerinden biri olabileceği gibi Demokratik Bölgeler Partisi ve Yeşil Sol Parti gibi seçenekler olduğuna da dikkat çekildi.
HDP'li Eren: Seçeneksiz değiliz
HDP'de olası bu süreçlere dair görüşmeler ve liste hazırlıkları da sürerken henüz kesin alınmış bir karar bulunmadığına da dikkat çekiliyor.
HDP'li Serhat Eren, "HDP seçmeni hiçbir zaman seçeneksiz kalmaz. Geçmişte de benzeri gelişmeler oldu seçeneksiz kalmadı. Belki hemen yeni bir parti kurmak mümkün olmayacak ancak bizimle birlikte mücadele eden çok sayıda parti var. Bu partiden birkaçı seçime girebilecek durumda. Seçeneksiz değiliz" değerlendirmesi yaptı.
Kapatma davası süreci
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Anayasa Mahkemesi'ne sözlü mütalaasını sundu. Böylece sözlü aşamada başlamış oldu. HDP'ye savunma için süre verilecek ve ardından savunmadan sonra Anayasa Mahkemesi Başkanı dosyayı raportöre iletecek. AYM Genel Kurulu ise son kararını verecek. Partiyi kapatma, kapatmama ve Hazine yardımından men etme gibi karar seçenekleri bulunuyor. Kararlar üçte iki çoğunluk ile alınıyor. Bu durumda 15 üyeden 10'unun kapatma yönünde oy kullanması gerekiyor.
Bu süreçte kapatma ile birlikte "siyasi yasak" kararı da verilebiliyor.
