DSÖ'den herkesin yapabileceği pratik 'kumaş maske' tarifi

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), coronavirüsüne karşı maske kullanımına ilişkin kılavuzunu güncelledi. Yeni kılavuzda, sosyal mesafenin korunamadığı alanlarda ve toplu ulaşım gibi kalabalık yerlerde herkesin maske takması öneriliyor. Bununla birlikte, medikal maskelerin sağlık çalışanlarının yanı sıra risk altındaki kişiler için ayrılması gerektiği, nüfusun geri kalanının bazı kurallar dahilinde üretilmiş kumaş maske takabileceği belirtildi.

WHO direktifinde, kumaş maskelerin virüse karşı nasıl üretilmesi gerektiğine dair de ayrıntılı bilgiler yer aldı. İşte, kumaş maske hazırlarken veya satın alırken dikkat edilmesi gerekenler:

Hangi kumaşlar kullanılmalı?

WHO kılavuzunda, kumaş maske üretiminde en önemli adımlardan birinin kumaş seçimi olduğu vurgulanıyor. Zira seçilen kumaş, maskenin virüse karşı filtreleme verimliliğini belirlediği gibi, kullanan kişinin maskeyle nefes alabilmesi için de kritik önemde.

Kumaşın filtreleme gücü, dokuma sıklığı, iplik çapı veya dokumasız kumaşların üretim sürecindeki işlemler gibi birçok faktörle değişkenlik gösteriyor. ‘Nefes aldırma’ becerisi de kumaş türleri arasında değişiyor. Bir maskenin hem filtreleyip hem de nefes aldırması ise bilimsel olarak bu iki özelliğin bir fonksiyonu (Q değeri) üzerinden hesaplanıyor. Bazı kumaşların çok iyi filtrelemesine rağmen nefes aldırmayacağı belirtilirken, Q değeri en az 3 olan kumaşlar maske için tavsiye ediliyor.

WHO kılavuzunda Q değeri en yüksek olan kumaş, dokumasız polipropilen. Bu kumaşı koton ve polyester izliyor.

Esneyen kumaşlardan kaçının

Kılavuza göre, dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de, esneyen kumaşların kullanılmaması. Kumaşın esnemesi nedeniyle delik boyutlarının büyüyeceğine, maskenin zaman içinde filtreleme özelliğinin düşüş göstereceğine dikkat çekiliyor. WHO, elastik kumaşların yüksek ısılarda yıkanma konusunda da yeterince dayanıklı olmadığını ve filtreleme gücünün daha hızlı azalacağını da belirtiyor.

En az 3 katlı

WHO  kılavuzuna göre, medikal olmayan maskelerin kullanılan kumaşa göre en az üç katlı olması gerekiyor. Buna göre, naylon kumaşlar veya yüzde 100 polyester, ikiye katlandığında iki ila beş kat daha fazla filtreleme özelliğine sahip oluyor. Dörde katlandığında ise bu özellik iki ila yedi kat artıyor. Koton mendillerden yapılan maskelerin en az dört katlı olarak kullanılması gerektiği ama bu durumda bile filtreleme verimliliğinin yüzde 13’te kaldığı belirtiliyor. Sargı bezi çok geçirgen materyallerin defalarca katlansa bile yüzde 3 oranındaki bir  filtreleme verimliliğinin üzerine çıkmasını zor olduğu vurgulanıyor.

İdeal kumaş kombinasyonu nedir?

WHO kılavuzunda, medikal olmayan maskeler için ideal kumaş kombinasyonu da, en az üç kat içerecek şekilde şöyle sıralanıyor:

1- En içerideki katman, koton veya koton türevleri gibi hidrofilik (nem alıcı) bir malzemeden yapılmalı;

2- En dış katman, filtreleme gücü yüksek olan polipropilen, polyester veya bu ikisinin karışımından oluşacak bir hidrofilik malzemeden oluşmalı;

3- Orta katman, sentetik dokumasız polipropilen veya koton gibi bir kumaştan oluşmalı. Bu sayede dış katmanın geçirmiş olabileceği damlacıkları tutabilmeli.

* En iç katmanın nem alıcı, en dış katmanın ise suya dayanıklı olması kritik önemde.

Kumaşları ‘kaplamayın’

WHO, kumaşların balmumu veya streç film gibi malzemelerle kaplanmaması gerektiği konusunda da uyarıda bulundu. Kılavuza göre, bu tür malzemeler kumaşın filtreleme gücünü artırıyor olsa da, nefes aldırmasını engelliyor. Bu nedenle, sözgelimi taşıyıcı birinin ‘kaplanmış’ bir maske takması, verdiği nefesin maskenin kenarlarından filtrelenmemiş şekilde dışarıya çıkmasına ve virüsün yayılmasına yol açabilir.

Kumaş nasıl temizlenmeli?

WHO, kumaş maskelerin sadece bir kişi tarafından kullanılması ve paylaşılmaması gerektiğini vurguladı. Kumaş maskelerin ıslandığında veya kirlendiğinde değiştirilmesi, sık sık yıkanması ve yıpranan maskelerin derhal atılması gerektiği belirtildi. Maskelerin en az 60 derecede yıkanması gerektiği bilgisi de verildi.