On altıncı yüzyıla gelindiğinde bu dönemin gezginlerinden biri olan Yemen Yahudilerinden Yahya El-Zahiri, Erbil, Kerkük, Musul Nusaybin ve Urfa gibi başlıca büyük şehirleri dolaşmıştı. Yeni ve önemli bir bulgu olarak bu yüzyılın sonundan itibaren bizzat Yahudi Kürtler tarafından yazılmış olan ilk belgeleri ve elyazması kitaplar, genel olarak Yahudi Kürtler\'in başta dinsel olmak üzere, sosyal ekonomik yaşantıları hakkında ayrıntılı bilgiler sunmaktaydı. Bu dönemlerde halkın genel olarak yoksul oldukları görülürken öte yandan ö hahamlar Güney Kürdistan\'da birçok yerinde dini hizmetler ve eğitim merkezleri kurmuşlardı. Bu dini merkezler Mısır ve İsrail gibi uzak yerlerden bile öğrenci kabul ediyorlardı.
Yaklaşık 200 köy ve kasabayı kapsayan geniş bir alana dağılmış olan Yahudi Kürtler\'in büyük bir bölümü, 1950\'li yıllarda İsrail’e gittiler. Ancak yine de iki halk arasındaki geleneksel ilişki kopmamıştır. İsrail\'e gelen Iraklı Yahudiler, Kürt kimliklerini de korumaya çalışmıştır. İsrail’de yasayan Kürt kökenli Yahudiler tarafından kurulmuş olan İsrail\'deki Kürt Yahudiler\'i Ulusal Örgütü\'nün (The National Organization of Kurdish Jews in Israel) başkanlığını yapmış olan Habib Simoni, 1973 yılında İsrail\'de 90.000 \"Yahudi Kürt\" bulunduğunu açıklamıştır. Gazeteci yazar Pamela Kidron ise, 1988\'de kaleme aldığı bir makalesinde \"İsrailli 150.000 Kürt\"ün yaşadığı iddiasındadır.
Günümüzde İsrail\'de, Kürdistan kökenli yaklaşık 200.000 kişinin yaşadığı sanılmaktadır. \"Zaho kökenli Yahudi Kürtlerden olan Yona Sabar\'ın Yahudi Kürtlerle ilgili başyapıt olarak kabul edilen The Folk Literature of the Kurdistani Jews (Kürdistanı Yahudilerin Halk Edebiyatı) adlı kitabında da Yahudi Kürtlerle ile ilgili 60\'ın üzerindeki kaynaktan ayrıntılı bilgi aktarır. Tüm bunlar, bugün İsrail\'de ciddi bir Kürt Yahudisi varlığının ispatıdır.
Bugün İsrail\'e göç edenlerin dışında Güney Kürdistan\'da yaşamlarını sürdüren Yahudi Kürtler özellikle Erbil, Süleymaniye ile Zaho civarına serpiştirilmiş sayısız köyde yoğunlaşmışlardır. Bunun yanında Musul Kerkük ve Bağdat gibi şehirlerde de yaşayanlar bulunmaktadır.
Yahudi Kürtler\'in Güney Kürdistan\'da nasıl bir dağılım gösterdiklerini anlamak için 19. Yüzyılda bölgeyi gezen Haham David\'in verdiği bilgilere bakmalıdır. Haham david\'in 1827 yılında ulaşabildiği Yahudi toplulukları hakkında verdiği sayısal bilgiler doğrultusunda ilginç bir tablo ortaya çıkmaktadır. Tüm Kuzey Iraklı Yahudi Kürtleri ifade etmekten uzak olan bu bilgiler toplam 15 sinagoga sahip 1.875 ailenin varlığını ortaya koymaktadır.
1972 yılında İsrail de yapılan ve sadece, Erbil, Kerkük, Musul ve Süleymaniye bölgelerini kapsayan ilk resmi istatistiklere göre 1947 yılında sadece Güney Irak\'ta 20.000 Yahudi yaşamaktadır.
Oysa bu istatistiklere alınmamış veya ulaşılamamış birçok bölgede daha Yahudiler bulunmaktadır. Örneğin özellikle Hanekin de yoğun olmak üzere, Diyala bölgesinde çok sayıda Yahudi vardır. Bunların sayısının 1920 de 1.689, 1932 de 2.252 ve 1947 yılında ise 2.851 kişi olduğu saptanmıştır.
17/07/2014
