Taş devrinde yaşadıkları bilinen Neandertal insanın mağarası olarak öne çıkan Şaneder, Erbil’in Mergesor ilçesindeki Bradost Dağlarının eteğinde yer alıyor. Mağara, 18 metre yüksekliği, 53 metre genişliği yaklaşık 40 metre derinliği ve üçgen girişiyle ihtişamlı bir görünüme sahip.
Şaneder Mağarası’nda birçok yabancı ve yerli arkeolog tarafından farklı dönemlerde kazılar yapıldı. Çalışmalar sonucu Neandertal insanlarına ait kalıntıların ortaya çıkması mağaranın önemini daha da artırdı. Doğa ile iç içe olan ve 390 basamak çıktıktan sonra ulaşılabilen mağara, tarihi yapısıyla her yıl on binlerce yerli ve yabancı turistin uğrak adreslerinden biri.
Mağarada taş devrine ait 21 insan kemiği bulundu
Mergesor İlçesi Tarihi Yapılar Müdürü Soran Emin, Şaneder Mağarası’nda bulunan kalıntılar ve mağaranın özelliklerini AA muhabirine anlattı.
1960’larda Şaneder Mağarası’nda yapılan kazılarda Neandertal insanlara ait kalıntılara ulaşıldığını belirten Emin, bu kazılar sonucunda taş devrine ait 21 insan kemiğine rastlandığını söyledi.
Mağarada ilk kez 1951 yılında ABD’li arkeolog Ralph Solecki öncülüğünde Columbia Üniversitesi’nden bir grup arkeolog tarafından kazılar yapıldığını hatırlatan Emin, şöyle devam etti:
“İlk kazılar sonucunda eski insanların kalıntıları bulundu. Solecki, ilk aşamada 3 metrekarelik derinlikte yaptığı kazılarda 9 aylık bir bebeğe ait kemiklere rastladı. Bu kazılarda ayrıca eski insanlara ait 2 bin 792 insan kalıntısı da bulundu ancak bu Neandertal insanlara ait değildi. İncelemeler, bu insanların Neandertal insanlarından sonra buraya gelerek tarım ve hayvancılıkla uğraştıklarına işaret ediyor.”
“Mağarada bulunan çok sayıda kalıntı Irak müzesi ve ABD’deki bir müzede”
Çok sayıda yabancı ve yerli arkeoloğun mağarada incelemelerde bulunduğunu dile getiren Emin, elde edilen kalıntı ve insan kemikleri üzerine laboratuvar ortamında yapılan incelemelerin, Neandertallerin 60 bin ila 80 bin yıl önce söz konusu mağarada yaşadığını ortaya koyduğunu kaydetti.
Emin, kazı çalışmalarının devam etmesi sebebiyle Şaneder Mağarası’nın, halihazırda Birleşmiş Milletler (BM) Bilim, Eğitim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO) dünya miras listesine alınmadığını söyledi.
“İlgili bakanlıklar ve kurumlara bu yönde yazı yazdık ancak bu biraz zaman alacak” diyen Emin, “Çünkü kazılar ve incelemeler devam ediyor. Bunun yanı sıra mağarada bulunan çok sayıda kalıntı, Irak merkezi hükümeti kontrolündeki müze ve ABD’deki bir müzede muhafaza ediliyor. Eğer bölgemize modern bir müze yapılırsa tüm kalıntıları buraya getirmek istiyoruz. Çünkü burada bulunan her parça tarihi değere sahip.” ifadelerini kullandı.
Son 5 yıldır Cambridge Üniversitesi’nden gelen bir ekibin mağarada kazılar yaptığını ve çalışmalarının sürdüğünü dile getiren Emin, ekibin mağarada bulunan kalıntılar ve kemikleri aynı zamanda laboratuvar ortamında incelediğini sözlerine ekledi.
