Koronavirüs (Coronavirus) ilk defa 29 Aralık 2019’da Çin’in Wuhan şehrindeki deniz ürünleri ve canlı hayvan satan bir markette çalışan 4 kişide görüldü, aynı günlerde bu marketi ziyaret eden çok sayıda kişi aynı şikayetlerle hastaneye yatırıldı. Hastalardan alınan örneklerin incelenmesi sonucunda hastalığa neden olan virüsün SARS ve MERS virüsü ailesinden olduğu anlaşıldığı açıklandı. Ve 7 Ocak’ta Dünya Sağlık Örgütü yeni salgının adını açıkladı: Yeni Koronavirüs 2019 (2019-nCoV)
Koronavirüs, insan ve hayvanlarda soğuk algınlığı veya nezle olarak bilinen üst yolu enfeksiyonuna en sık neden olan virüslerden biri. Ölümcül sonuçları var ve tedavisi henüz yok.
Virüsten nasıl sakınılacağını ve grip benzeri belirtilerden nasıl ayırt edileceğini bilmemek herkesin endişe konusu. Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Aslı Karadeniz, yeni Koronavirüs hakkında merak edilen soruları yanıtladı.
2002'de SARS Olarak Karşımıza Çıktı
Koronavirüs grubunun aslında 1960’lı yıllardan beri var olduğu ve deve, yarasa gibi hayvanları etkilediği biliniyor. Bazı tipleri insanlarda da enfeksiyona neden olabiliyor. Değişime uğrayarak farklı şekillerde karşımıza çıkanlardan biri Kasım 2002’de ilk kez Çin’de fark edilen SARS oldu. 2002 ve 2003’te dünya çapındaki salgınlarda ise çok sayıda ölüme neden oldu.
Bir başka salgın 2012’de ilk kez Suudi Arabistan’da “Orta Doğu Solunum Sendromu” olarak bilinen MERS olarak ortaya çıktı. Salgın çok sayıda insanı etkiledi. Bu virüsle enfekte olan birçok kişi, ateş, öksürük, nefes darlığı yaşadı ve ağır hastaların çoğu yaşamını yitirdi.
Koronavirüs Nasıl Bulaşıyor?
Dünya Sağlık Örgütünün 24 Ocak 2020 tarihli raporunda 846 doğrulanmış vaka yer aldı. Vakaların büyük bir çoğunluğuna Çin’de, geri kalanlara Japonya, Kore, Vietnam, Singapur, Tayland ve ABD’de rastlandı. Ay sonunda (Ocak 2020) koronavirüs nedeniyle yaşanan ölümlerin sayısı 100'ü geçti. Virüse Avrupa'da da birkaç ülkede rastlandı.
İnsandan insana solunum yolu, öksürük, hapşırık, dokunma, el sıkma, öpüşme, sarılma, mutfak gereçlerinden ortak yeme içmeyle bulaşıyor. Hasta kişiyle yakın mesafeden konuşma, bulaşmaya neden olabiliyor. Virüsün olduğu yüzeylere, cisimlere temas ettikten sonra elleri yıkamadan ağız, burun göze temas etmek de hastalığa neden oluyor. Yani Koronavirus diğerleri gibi öksürme ve hapşırma kaynaklı damlacık yoluyla bulaşıyor denilebilir.
Solunum yolu ve temasla bulaşması nedeniyle virüsün yayılma hızı oldukça yüksek. Bu damlacıklarla temas etmiş yüzey ve gereçlerle temas sonrası eller ve ellerin ağız, burun, gözle teması ile de bulaşabildiği için salgına yakalanan insan sayısı hızla artıyor.
Belirtileri Neler?
Yeni Koronavirüs tanımlandığından beri intibak süresi hakkında bilgi sınırlı olduğu için hastalığın kuluçka süresinin MERS ve SARS’da bilinen 14 gün olabileceği öngörülüyor. Hastalarda 39 dereceyi bulan yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı ile seyrediyor. Boğaz ağrısı, burun akıntısı da gözlenen şikayetler arasında yer alıyor. Orta-ağır bir tablo olarak kendini gösteren hastalık sağlıklı genç bireylerde daha hafif seyrediyor. Ancak yaşlı ve akciğer hastalığı, kanser, diyabet gibi hastalıkları olan grupta ağır seyrediyor ve ölümler gözleniyor.
Korunmak İçin Neler Yapmalı?
Koronavirus tedavisi için henüz etkili olabilecek bir ilaç tespit edilmediği gibi aşısı da yok. Ancak enfeksiyondan korunmak veya yayılmasını önlemek için benzer şekilde bulaşan tüm solunum yolu virüslerine karşı alınacak önlemler uygulanabilir. Alınabilecek bu önlemler şöyle:
Eller su ve sabunla en az 20 saniye yıkanmalı veya el dezenfektanı kullanmalı. Yüze, ağza, buruna yıkanmamış ellerle asla dokunmamalı. Hasta insanlarla yakın temasta bulunmamalı. Kapı kolu, telefon, klavye gibi ortak kullanılan ve sıkça dokunulan nesneleri sıkça temizlemeli ve dezenfekte etmeli. Öksürük ve hapşırık sırasında ağız mendil ile kapanmalı, sonrasında mendili atıp el yıkanmalı. Hastayken evden çıkmamalı ve dinlenmeli.
