ABD Başkanı Donald Trump’ın kapsamlı gümrük vergisi paketi, yeni bir ticaret savaşının fitilini ateşleyebilir.
Trump’ın dün imzaladığı kararname kapsamında ABD’nin 185 ticaret ortağıyla yaptığı ithalatlara ek gümrük vergisi uygulanacak. Cumhuriyetçi lider, gümrük vergisi paketinin ABD’deki imalat sektörünü canlandıracağını savunuyor.
Pakete karşı çıkanlarsa gümrük vergilerinin küresel ticareti altüst edebileceğini ve enflasyonu artırabileceğini söylüyor.
Paket neleri kapsıyor, hangi ülkeye ne kadar vergi uygulanacak?
Trump’ın "Amerikan tarihinin en önemli günlerinden biri, ekonomik bağımsızlığımızın duyurusu, ABD'nin altın çağı geliyor" ifadelerini kullanarak duyurduğu gümrük vergisi paketi, ülkenin ithal ettiği tüm ürünleri kapsıyor.
Türkiye, Birleşik Krallık, Brezilya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, Yeni Zelanda, Mısır ve Suudi Arabistan'ın aralarında olduğu bazı ülkeler için en düşük oran olan yüzde 10’luk gümrük vergisi uygulanacak.
Ancak ABD’nin ithalat yaptığı başlıca ticaret ortaklarından Avrupa Birliği'ne yüzde 20, Çin'e yüzde 34, Vietnam'a yüzde 46, Tayvan'a yüzde 32, Japonya'ya yüzde 24, Hindistan'a yüzde 26, Güney Kore'ye yüzde 25, Tayland'a yüzde 36, İsviçre'ye yüzde 31, Endonezya'ya yüzde 32, Malezya'ya yüzde 24, Kamboçya'ya yüzde 49, Güney Afrika'ya yüzde 30, Bangladeş'e yüzde 37, İsrail’eyse yüzde 17 tarife getirilmesi planlanıyor.
ABD’nin tüm ithalatını kapsayan asgari yüzde 10’luk vergi uygulaması 5 Nisan’da başlayacak. Ülkelere özel tarifelerse 9 Nisan’da devreye girecek.
Bunlara ek olarak yabancı menşeli otomobillere bugünden itibaren yüzde 25’lik gümrük vergisi uygulanacak.
Kanada ve Meksika, halihazırda uygulanan yüzde 25 gümrük vergisi nedeniyle Trump'ın kapsamlı tarife listesinde yer almadı.
Listede neden Rusya yok?
Avustralya’ya bağlı Heard Adası ve McDonald Adaları gibi tamamen insansız toprakların bile yer aldığı listede Rusya’nın bulunmaması da dikkat çekiyor. Listeye göre Ukrayna’yaysa yüzde 10 oranında gümrük vergisi uygulanacak.
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, Amerikan haber sitesi Axios'a yaptığı açıklamada, Rusya’ya yönelik ABD yaptırımlarının zaten “önemli bir ticareti engellediği” için ülkenin listeye dahil edilmediğini belirtti.
ABD Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Rusya’yla ABD arasındaki ticaret, Ukrayna-Rusya Savaşı öncesine kıyasla önemli ölçüde daraldı. 2021'de yaklaşık 36 milyar dolar olan karşılıklı ticaret hacmi, 2024'te yaklaşık 3,5 milyar dolara düştü.
Öte yandan ABD, geçen yıl Ukrayna'dan ithal ettiğinden daha fazla malı Rusya'dan satın aldı. 2024’te Rusya'dan ABD'ye yaklaşık 3 milyar dolar değerinde mal giderken, bu miktar Ukrayna için 1,2 milyar dolardı.
Trump vergi paketiyle neyi amaçlıyor?
Trump, “karşılıklı tarife” diye nitelediği gümrük vergisi paketinin ABD’deki üretim sektörünü canlandıracağını, Amerikan firmalarını koruyacağını, istihdam yaratacağını, ülkenin ticaret açığını azaltacağını ve ulusal borcun hafiflemesini sağlayacağını savunuyor.
Diğer yandan Wall Street Journal’ın analizinde, Trump’ın vergileri siyasi amaçlarla kullanabileceğine de dikkat çekiliyor. Bu yılın başında Kanada ve Meksika’ya gümrük vergisi getirme tehdidinin ardından iki ülke de ABD’ye göçü ve uyuşturucu kaçakçılığını engellemek için sınır denetimlerini artırma sözü vermişti.
Trump’ın vaatlerine rağmen vergi paketinden ABD’li tüketiciler ve firmalar da olumsuz etkilenebilir. ABD Gıda Endüstrisi Birliği direktörü Leslie Sarasin, CNN’le şu yorumu paylaşıyor:
Gıda sistemimiz, muz veya mevsimlik ürünler gibi ABD’de yetiştirilmeyen ürünler de dahil küresel pazarlarla çok boyutlu bir şekilde bağlantılı. Bu durum, ülkede fiyatların düşük tutulmasını sağlarken, Amerikalı müşterilerin yıl boyunca güvenli ve besleyici gıdalara erişimini de mümkün kılıyor.
CNN, tarife paketine dair gelişmeleri “Trump tarihi bir küresel ticaret savaşı başlattı” başlığıyla haberleştirdi.
Piyasalar nasıl etkilendi?
Trump’ın ithalata getirdiği ek vergilerin ardından ons altın rekor kırarken, Bitcoin değer kaybetti.
Altının ons fiyatı Londra Metal Borsası’nda (LME) 3 bin 167,84 dolarla rekor tazeledi. Değerli metalin ons fiyatı daha sonra hafif düşüşe geçti. Bitcoin’in fiyatıysa gümrük tarifeleri paketinin ardından yüzde 2 düşüşle 84 bin doların altına indi.
Trump'ın açıklamaları öncesinde kapanan New York Borsası’nda S&P 500 endeksi yüzde 0,67, Nasdaq endeksi yüzde 0,87 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,56 yükseldi.
Almanya'da DAX 40 yüzde 2’ye yakın, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 2,4 Britanya’da FTSE 100 endeksi yüzde 1,4 düştü.
Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 2,7, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 0,7, Çin'de Şanghay bileşik endeksi de yüzde 0,3’e yakın düşüş yaşadı.
Ülkelerden nasıl tepkiler geldi?
ABD’nin bu yılın başında da gümrük vergisi uyguladığı Çin, Trump’ın son hamlesine sert tepki gösterdi. Çin Ticaret Bakanlığı’nın açıklamasında tarifeler “tek taraflı zorbalık uygulaması” diye nitelendi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Ciakun, Çin’in çıkarlarını korumak için karşı tedbirler alınacağını söyledi.
Japonya Başbakanı İşiba Şigeru, ABD’nin vergi hamlesini “endişe verici” bulduğunu belirterek, Cumhuriyetçi lideri kararını tekrar gözden geçirmeye çağırdı. Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanı Muto Yoji de farklı stratejiler uygulanabileceğini söyledi.
Güney Kore Devlet Başkanlığı görevini vekaleten yürüten Han Duck-soo, vergilerin ekonomik krize yol açacağını ifade etti.
Tayland Başbakanı Paetongtarn Şinavatra, gümrük vergileri konusunu ABD’yle müzakere edeceğini belirtti.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, tarifelerin yanlış olduğunu söyleyerek Trump'ı küresel ticaret düzenine saldırmakla suçladı.
Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer, tarifelerin "açıkça ekonomik etkileri olacağını" ancak hükümetin "sakin ve soğukkanlı bir yaklaşımla" karşılık vereceğini söyledi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Trump’ın vergi paketiyle “dünya ekonomisine darbe vurduğunu” belirterek, ABD’yle müzakerelerin başarısız olması durumunda ek önlemler alacaklarını ifade etti.
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, Trump'ın tarifelerini “çok yersiz” diye nitelerken karşı tedbir alınmayacağını belirtti.
