Rûdaw’a konuk olan ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump'ın eski Ortadoğu Özel Temsilcisi Jason Greenblatt, Donald Trump döneminde ABD’nin Ortadoğu’da politikasının nasıl olacağı hakkında Nwener Fatih’in sorularını yanıtladı.
Suriye’de Esad rejiminin devrilmesi
Suriye’de Beşar Esad yönetiminin bu kadar çabuk devrileceğini birçok kişinin beklemediğini anlatan Jason Greenblatt, “Aslında Esad rejiminin hızlı bir şekilde yanıt verip kontrolü ele alması bekleniyordu. Ama şunu da eklemek gerek, belki de bir fırsat vardır. Suriye uzun yıllardır büyük bir sıkıntı içinde, 14 yıldan fazla bir süredir insanlar acı çekiyor. Suriye'de milyonlarca insanın ölümü önemsenmedi. Açıkçası şu anda iktidardakiler tehlikeli olabilir ama Suriye için yeni bir aşama da olabilir. Şimdi soru, İran'ın Suriye'den ayrılıp ayrılmayacağı, ki bunun herkes için en iyisi olacağını düşünüyorum. Hep birlikte bundan sonra neler olacağını göreceğiz” dedi.
Yemen ve Husiler üzerine değerlendirme
Suriye krizinin sonuçlarının Yemen gibi bölgedeki diğer ülkelerde yaratacağı etki hakkında soruya yanıtlayan Greenblatt, Husileri kastederek, “İsrail'in Hamas’a ne yaptığını gördüler, İsrail'in Hizbullah’a ne yaptığını gördüler ve onlara da çok hızlı bir şekilde yapabilir. Yani ben onların yerinde olsaydım, özellikle de şimdi Başkan Trump başkan olacakken, çok ama çok dikkatli davranırdım” diye konuştu.
İran’ın bölgedeki rolü
İran’ın bölgedeki rolünün “dikkat çekici” olduğunu vurgulayan Greenblatt, “Hamas gibi vekil grupları var. Ama Hizbullah dramatik bir şekilde zayıfladı, ancak her ikisi (Hizbullah ve Husiler) de İran için çok önemli vekil gruplar. Umarım Trump, bunları dikkatlice ele alır. İran, İsrail’e iki kez saldırmaya çalıştı ve bu konuda kayıp yaşadı” ifadelerini kullandı.
Trump’ın gelecek politikaları
“Trump göreve geldikten sonra geçmişte uyguladığı politikaları izleyecek mi?” şeklinde soruya yanıt veren Greenwald, “Başkan bu konuda çok istikrarlı biri. Amacı Amerika'yı ve müttefiklerimizi korumak, barışı sağlamak. Mesela, Abraham anlaşmasının gerçekleştirilmesi için çok büyük bir çaba harcıyor. Şu anda, 7 Ekim sonrasında Hamas ve Hizbullah nedeniyle durum daha zor, ancak odaklanılan şey, bu bölgeyi daha güvenli, daha müreffeh hale getirmek” şeklinde konuştu.
Jason Greenwald, her şeye rağmen Trump’ın ABD’yi Ortadoğu’nun polisi olmasını istemediğini vurguladı. Ortadoğu politikaları konusunda Başkan Biden'ın “başarısız” olduğunu kaydeden ABD’li eski yönetici, “Mesela, Suudi Arabistan'dan uzak durma çabalarına başladığında, Riyad da buna karşılık verdi. Bu çok kötü bir karardı. İsrail ile ise farklı oldu. 7 Ekim sonrasında İsrail askeri kontrolü ele aldı. Şüphesiz Başkan Trump, İsrail'i daha güçlü bir şekilde desteklerdi. Sorunların çözülmesini isterdi ve İsrail'in Hamas’a karşı operasyonlarını tamamlamasını isterdi. Ancak daha net, daha kararlı ve çok daha güçlü bir yaklaşım sergilerdi” dedi.
Ortadoğu’ya yaklaşım
Greenwald, Trump’ın görevi devraldıktan sonra Ortadoğu’dan çok Çin ve Rusya’ya yoğunlaşacağını kaydetti. Ortadoğu'da dikkat edilmesi gereken çok konu olduğunu dile getiren Greenwald, “Ortadoğu'da, İsrail’in güvenliğini korumaya, ABD’nin Arap müttefikleriyle olan güçlü ilişkisini desteklemeye odaklanması gerekir. İsrail-Filistin çatışması şu anda birinci öncelik olmasa da, 7 Ekim’den sonra ve şu an yaşananlar, bu konuda gerçekten dikkatli olunması gerektiğini gösteriyor. Ama Filistinlilerin yaşamlarını iyileştirmek için bir şeyler yapılması gerektiğini düşünüyorum” yorumunu yaptı.
İran’la olası bir anlaşma
Jason Greenwald, “İran, Trump'ın Ortadoğu politikasından biraz kaygılı ama siz Trump'ın İran'da rejim değişikliği istemediğini belirtmiştiniz. Sizce İran'ın Başkan Trump’la anlaşma yapma şansı var mı?” şeklindeki soruya, şu yanıtı verdi:
“Öncelikle İran endişelenmeli çünkü Trump ciddi ama rejim değişikliği istemiyor. Rejim değişikliği Amerika için hiçbir zaman işe yaramadı. Zaten denedik. Trump bir anlaşma istiyor ancak İran bir anlaşma için Trump’a gitmek istiyorsa İran anlaşmanın nasıl olacağı konusunda ciddi olmalı. JCPOA gibi bir şey olmamalı. ABD ve İsrail’in İran tarafından tehdit edilmediği bir anlaşma olması mantıklı. Suudi Arabistan, BAE ve Katar, hiç kimse İran tarafından tehdit edilmemelidir. Bence mantıklı olan anlaşmada nükleer silahların olmaması, İran'ın kendi içine odaklanması ve ülkesini yeniden inşa etmeye çalışmasıdır” yorumunu yaptı.
NATO ve Amerika'nın dış politikası
20 yıl özel alanda, 3 yıl da Beyaz Saray'da çalıştığını anlatan Jason Greenwald, Başkan Trump’ın geçmiş dönemde yaptığı en büyük hatalarından birinin NATO ile ilgili yaptığı açıklamaları olduğunu söyledi. Greenwald, “NATO müttefiklerimizin savunma rolü hakkında kaygılar vardı. Trump hiçbir zaman klasik diplomasiye inanmadı. O, güçlü ve sağlıklı bir Amerika'ya inanıyordu. Dış politikada ne söylendiği çok önemli değil, Trump için Amerika'nın çıkarları ön planda. Gerçekten de Trump'ın hedefi, Amerika'yı yeniden büyük yapmak. Eğer dünya ülkeleri Amerika ile ortaklık kurmak isterse o zaman Trump’la iyi ilişkiler kurmalılar” dedi.
Trump'ın sadece dört yıl için görevde kalarak buna göre politika izleyecek ülkelerin “hata” yapacağını savunan Greenwald, Cumhuriyetçilerin şu anda Demokratları zayıflattığını ve Trump gitse bile Cumhuriyetçilerin aynı yolda izleyeceklerini söyledi.
