Aralarında İngiltere ve Almanya'nın da bulunduğu beş ülke, İran rejimini protestoları şiddetle bastırmakla suçlayan BM araştırma misyonunu yenileyerek İran rejimi üzerindeki baskıyı sürdürmeye çalışıyor.
Taslak kararda, bir kadının polis nezaretinde ölümünün kitlesel huzursuzluğu tetiklemesinin ardından İran'ın insan hakları müfettişleriyle işbirliği yapmamasından kaynaklanan "derin üzüntü" ifade ediliyor.
BM Müfettişleri 22 yaşındaki Mahsa Jina Emini'nin Eylül 2022'deki ölümünün "yasadışı ve fiziksel şiddetten kaynaklandığını" söylediler. İran, soruşturmanın taraflı ve siyasi amaçlı olduğunu söylüyor.
Karara ilişkin oylamanın Nisan ayının ilk haftasında yapılması bekleniyor. Misyon 2022'de 25'e 6 oyla onaylandı.
Alman insan hakları komiseri Luise Amtsberg BM konseyine yaptığı açıklamada, "Uzmanların başlattıkları çalışmaya devam edebilmeleri ve sonuçlandırabilmeleri gerekiyor" dedi.
Uluslararası Af Örgütü ayrıca misyona, İranlı yetkililere karşı kullanılabilecek kanıtları korumak için daha fazla zaman tanınması çağrısında bulunuyor.
Her ne kadar Birleşik Krallık ve AB şu ana kadar Devrim Muhafızları'nın terörist olarak listelenmesi yönündeki çağrılardan kaçınmış olsa da, çoğu zaten Batı'nın yaptırımlarına maruz kaldı.
Amtsberg, İran dışından, BM müfettişlerinin "İran dışındaki kitlesel şiddetten sağ kurtulan birçok kişiyle konuşabildiğini ve böylece adli incelemeye dayanabilecek kanıtlar toplayabildiğini" söyledi.
"Bu, gelecekte insan hakları ihlallerinden sorumlu olanlara karşı cezai işlemlerin başlatılmasını mümkün kılacaktır."
Birleşik Krallık, Almanya, İzlanda, Moldova ve Kuzey Makedonya'nın imzasının olduğu metinde, bunun, kanıtların "tamamen ve etkili bir şekilde belgelenmesi, doğrulanması, birleştirilmesi ve korunması" için zaman sağlayacağı belirtiliyor.
İran'a müfettişlerle "tam işbirliği yapması", "ülkeye engelsiz girişlerine izin vermesi ve görevlerinin yerine getirilmesi için gerekli tüm bilgileri sağlaması" çağrısında bulunulacak.
Taslak metin aynı zamanda İran'daki insan haklarını daha geniş bir şekilde ele alan özel bir raportörün görev süresini de yenileyecek.
Mahsa Jina Emini protestolarına odaklanan heyet, 551 kişinin öldürüldüğü olduğunu söyledi.
İran Devrim Muhafızları da dahil olmak üzere güçler tarafından protestoculara sıklıkla gerçek mühimmat atıldığı belirtildi.
Kürt kökenli İranlı genç kadın Mahsa Jina Emini, 13 Eylül 2022'de memleketi Saqız kentinden ziyaret için geldiği başkent Tahran'da "ahlak polisi" olarak bilinen irşad devriyeleri tarafından "başörtüsü kurallarına uymadığı" gerekçesiyle polis nezaretine alınarak karakola götürüldü.
Karakolda aniden fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Amini, 3 gün sonra 16 Eylül'de hayatını kaybetti.
Tahran, müfettişlerin, başörtüsünü "uygunsuz bir şekilde" taktıktan sonra Tahran metro istasyonu yakınında tutuklanan Bayan Emini'nin "yasadışı ölümünden" İran'ın sorumlu olduğunu söyledi.
BM Müfettişleri, İran'ın ahlak polisinin neden olduğu fiziksel travmaya dair kanıtların bulunduğunu söyledi.
Buna cevaben İran İnsan Hakları Yüksek Konseyi genel sekreteri Kazım Garib Abadi ise, bilgi toplama misyonunu "bağımsızlık ve tarafsızlıktan bariz bir şekilde yoksun olmakla" suçladı.
