Askerden AİHM'e ''savaş suçu" itirazı

Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Şırnak\'ın Kuşkonar ve Koçağılı köylerinde 26 Mart 1994\'te 38 kişinin ölümüyle sonuçlanan hava bombardımanı nedeniyle verdiği tazminat cezasını temyiz etti. AİHM\'nin tarihinde bir ülkeye verdiği en yüksek ceza olan 2 milyon 305 bin Euro tazminata yapılan itirazın gerekçesi ise dava dosyasında Cenevre Sözleşmesi\'ne yapılan atıf ve PKK\'lilerden \"özgürlük savaşçısı\" olarak söz edilmesi oldu. Diğer yandan Genelkurmay\'ın AİHM\'nin kararına yaptığı itiraza ek olarak, \"Terörle mücadele eden komutanlarımız ileride savaş hukuku ihlalinden yargılanır\" uyarısı yapması dikkat çekti.

Adalet Bakanlığı talep Genelkurmay\'dan geldi

AİHM cezasının ardından geçmişle hesaplaşma atmosferi nedeniyle Türkiye\'nin cezayı kabullenip tazminatı ödemesi bekleniyordu. Ancak geçen hafta Adalet Bakanlığı karara itiraz ederek dosyayı Büyük Daire\'ye taşıdı. Adalet Bakanlığı yetkililerinin ise itiraz talebi Genelkurmay Başkanlığı\'ndan geldiği öğrenildi. Genelkurmay\'ın itirazının da 2 nedeni olduğu bunların; dava dosyasında PKK\'lilerden \"özgürlük savaşçısı\" olarak söz edilmesi, AİHM\'nin kararında savaş hukukunu düzenleyen Cenevre Sözleşmesi\'nin ilk 3 maddesine atıfta bulunulması; sıcak çatışmalarda uyulması gereken asgari kurallara işaret edilmesi. Genelkurmay hukukçularına göre bu atıf \"Gelecekte terörle mücadele eden Türk Silahlı Kuvvetleri\'nin uluslararası ceza mahkemelerinde sanık yapılmasının önünü açabilir\" olduğu ve bunun da kabul edilemez olduğu belirtildi.

Bombardıman\'da 38 köylü katledildi

Şırnak\'a bağlı Kuşkonar ve Koçağılı köylerine 26 Mart 1994 günü Türk Silahlı Kuvvetleri\'ne ait F-16 uçaklarıyla yapılan bombardımanda 38 kişi katledildi, onlarca kişi yaralandı. Köyler gördüğü büyük hasar nedeniyle yaşanılamaz hale gelirken, çok sayıda hayvan da telef oldu. Göç eden köylüler, bir daha köylerine dönemedi. Konu mahkemeye taşındı. 2004 yılında köylüler bombalamanın askeri uçaklardan yapıldığını bildirdi ve soruşturmanın bu şekilde derinleştirilmesini istedi. Ancak dosya 10 yıl, Şırnak Savcılığı, Diyarbakır Askeri Savcılığı ve Özel Yetkili Mahkeme arasında gidip geldi ve sonuç alınamadı. Köylüler, konuyu 2006\'da AİHM\'ye taşıdı.

Hükümet\'ten \'PKK yaptı\' savunması

AİHM\'de savunma yapan hükümet, köyün Newroz\'u kutlamaya karşı çıktıkları için PKK tarafından bombalandığını ileri sürdü. Ancak köylülerin avukatı bombardımandan az önce uçak sesleri duyulduğunu ve o sırada köylerde PKK\'lilerin bulunmadığını iddia etti. 2012\'de Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, olayın yaşandığı saatte, 2 uçağın bölgede olduğunu kanıtlayan belgeleri de AİHM\'e gönderdi. AİHM, 11 Kasım 2013 günü davayı karara bağladı ve Türkiye\'ye Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi\'nin 2\'nci (Yaşam Hakkı), 3\'üncü (İnsanlık Dışı ve Aşağılayıcı Muamelenin Önlenmesi), 38\'inci (Davanın Esasının İncelenmesi ve Dostane Çözüm) ve 46\'ncı (Yargının Uygulanması) maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle tarihi bir ceza kesti. Başvuru sahibi 38 kişiye toplam 2 milyon 305 bin Euro tazminat ve 5 bin 700 Euro mahkeme masrafı ödeme cezası, AİHM tarihinde bir ülkeye verilen en yüksek cezaydı.

Zamanaşımına 32 gün var

AİHM kararında trajik olayda rolü olan dönemin aktörlerinin tamamına işaret etmişti. Davanın zaman aşımına, olayın üzerinden 20 yıl geçmesine de 32 gün var. Dava dosyası hâlâ Diyarbakır\'da.
/Diha