Ezidiler, Hıristiyanlar ve Mandei Sabiiler\'in büyük bölümü işgalin ardından ülkeyi terk etti. Sivil toplum kuruluşlarına göre Irak\'taki azınlık göçünün nedeni, kendileriyle ilgili yasal düzenlemelerin ihmal edilmesi ve güvenlik endişeleri.
Irak’taki bir kahvehanede bir grup arkadaşıyla oturan Yezidi genç Dâhil Kaso’nun sohbet konusu, kaçakçıların kullandığı yoldan Türkiye-Irak sınırını aşmaya çalışması sırasında yaşadığı tehlikeler.
Kaso, arkadaşlarına Almanya’ya kaçmaya çalışırken altı gün İstanbul’da kaldığı bir otelde polis tarafından gözaltına alınma macerasını anlatıyor.
Kaso gibi azınlık gruplarından binlerce genç, iş ve daha güvenli bir yaşam için Irak’ı terk etti ya da terk etme yollarını aramaya koyuldu.
Azınlıkların ülkeyi terk etme durumu, ülkenin en önemli özelliği olan çok uluslu demografik yapıyı tehdit ediyor.
Iraklı Ezidiler\'in dini ayinlerinden bir kesit.
Anlaşmazlıkları Çözme ve Barış Araştırma Merkezi, Azınlıklar Bölümü’nde araştırmacı olan Hızır Dumeli’ye göre Kaso, Irak’tan göç etmeye çalışan azınlık mensubu yüzlerce gençten sadece bir örnek.
Al Jazeera’ya konuşan Dumeli, Irak’ta yaşayan azınlıkların sayısının son on yılda iyice azalmaya başladığını söylüyor.
Göç ve kaybolma
Dumeli, 1970’lerde Irak’ta sayıları 10 bine yaklaşan Mandei Sabiilerin, Basra ve Amara gibi güney kentlerinde tamamen kaybolmaya başladığını, şimdilerde ise Kerkük ve Erbil’de sayıları üç binden az bir grup olarak yaşamaya çalıştıklarını belirtiyor.
Daha önce sayıları on bini bulan Iraklı Sabiiler\'in sayıları son on yılda üç bine kadar düştü. [Getty]
Dumeli’ye göre, Iraklı sivil toplum kuruluşları ile kültür merkezlerinin ortaklaşa yaptıkları son istatistik çalışmalarında sayıları 450 bini aşan Ezidiler de göç dalgasına kapıldı.
Yapılan araştırmaya göre, 2013’e kadar Irak’tan göç eden Ezidi sayısı 70 bine ulaştı. Göç eden Ezidiler’in çoğu Almanya’yı tercih ediyor.
Dumeli, azınlıkların ülkeyi terk etmelerinin temel nedeninin hükümetin Irak Anayasası\'nda azınlıklarla ilgili belirtilen maddeleri etkin hale getirmemesi olduğunu söylüyor.
Dulemi’ye göre, bir başka neden de hükümetin azınlıklara yönelik yapılan hak ihlalleri ve öldürme girişimlerine karşı sessiz kalması ve yaşadıkları bölgelerde ekonomik kalkınmaya dair herhangi bir çalışmanın yapılmaması.
Demografik değişim
Ninova Geliştirme ve Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı Mikail Bünyamin ise Irak’taki Hıristiyan nüfusun son on yılda giderek azaldığını söylüyor.
Al Jazeera’ye konuşan Bünyamin’e göre, 2003’ten önce Irak’taki Hıristiyan nüfusun sayısı 1 milyon 200 binken son dönemlerde 650 bine kadar düştü. Bünyamin de, sayının düşmesinin temel nedeninin Iraklı Hıristiyanların kendilerini “ikinci sınıf” vatandaş olarak hissetmeleri olduğunu söylüyor. Bünyamin’e göre, diğer bir neden ise Iraklı Hıristiyanların siyasal atmosferden ve yönetimden uzaklaştırılması ile kendilerini güvende hissetmemeleri.
Artık Hıristiyanları ülkede tutacak bir faktörün kalmadığını da belirten Bünyamin, göçün devam etmesi halinde ülkenin demografik yapısının değişeceğini söylüyor.
Bünyamin’e göre, azınlıklarda endişe ve korkunun oluşmasının temel nedeni ise güvenlik kurumlarında kendilerini gerçek anlamda temsil edecek kişilerin olmaması.
Mikail Bünyamin\'e göre Hristiyanları Irak\'ta tutacak bir sebep kalmadı.
Özellikle Musul kentinde toplumun önemli bir bileşeni sayılan azınlıkların kimliği belirsiz gruplar tarafından hedef alınmasından sonra sayılarının ‘korkunç’ bir şekilde azalmaya başladığına dikkat çeken Bünyamin, azınlıkların karşılaştığı zorluklardan bir tanesinin de toplumsal bir redde maruz kalmaları olduğunu belirtiyor.
Bünyamin, göç dalgasına karşı koymak için ise bir an önce azınlıklarla ilgili yasaların etkin hale getirilmesini, zulüm ve baskının sonlandırılmasını ve iş fırsatlarının oluşturulmasının öneriyor.
Ülkedeki en yetenekli insanların ve bilim adamlarının azınlıklara mensup olduğuna dikkat çeken Duhok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Cacan Cuma’ya göre ise bu göç dalgası, gelecekte Irak’ın gerçekliğini ciddi anlamda olumsuz etkileyecek.
