Irak’ta 10 Ekim’de yapılan parlamento seçimlerinin ardından başlayan hükümet krizi derinleşiyor. 329 sandalyeli Irak parlamentosuna 73 sandalye ile birinci sırada giren Sadr Hareketi, tüm müzakere girişimlerine rağmen hükümeti kuracak ittifak desteğini bulamadı. Daha önce Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Egemenlik Koalisyonu ile üçlü ittifak kuran Sadr Hareketi’nin, Egemenlik Koalisyonu ile yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle hükümet kurulamadı. Hükümet krizini aşamayan Sadr Hareketi Lideri Mekteda Es Sadr, bir ülkede reformun sadece çoğulcu bir hükümetle kurulabileceğini belirterek, 9 Haziran’da parlamenterlerine, “Sadr Hareketi’nin tüm parlamenterleri istifa mektuplarını hazırlayarak parlamento başkanlığına sunmalıdır. Çünkü geri çekilmek ya da muhalif kalmak gibi iki seçeneğimiz var” çağrısında bulundu. Çağrı üzerine bütün parlamenterleri Sadr’a istifa dilekçelerini teslim etti.
Hewlêr’de Görüşme Trafiği
Yaşanan bu gelişmeler Bağdat ile Hewlêr arasında siyaset trafiğini hareketlendirdi. Sadr Hareketi Lideri Muktada Es Sadr’ın istifa çağrı üzerine Irak Parlamentosu Başkanı Muhammed Halbusi, Federe Kürdistan Bölgesi’ne ziyaret gerçekleştirdi. İlk olarak Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) Genel Başkanı Mesut Barzani ile bir araya gelen Halbusi, ardından Neçirvan Barzani ile görüştü. Halbusi-KDP görüşmesi sürerken, diğer yandan Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) Genel Başkanı Bafil Talabani de Federe Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani ile görüştü. Ayrıntılarına dair herhangi bir açıklamanın yapılmadığı görüşmelerin, Irak Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin olduğu tahmin ediliyor. Günlerdir ikna çabalarını sürdüren Irak Meclis Başkanı Muhammed El Halbusi, Sadr milletvekillerinin toplu istifasını kabul etti.
Bölgesel Güçlerin Etkisi
Federe Kürdistan Bölgesi Demokrasi ve Siyaset Akademisi Başkan Yardımcısı ve Duhok Üniversitesi Öğretim Görevlisi Kamuran Berwarî, Irak’ta devam eden hükümet krizi ve Sadr Hareketi’nin istifa çağrısını değerlendirdi. 2021’de Irak’ta yapılan genel seçimler üzerinden 8 ay geçtiğini hatırlatan Berwarî, yapılan seçimlerin huzur ortamında yapılmadığını, bölgesel ve uluslararası güçlerin etkisi altında gerçekleştiğini söyledi. Yapılan müdahaleler nedeniyle seçim sonuçlarının gerçeği yansıtmadığını belirten Berwarî, bundan dolayı birçok grubun oluştuğunu ifade etti.
Bağımsız Hareket Eden Parti Yok
Irak’ta hiçbir siyasi partinin kendi başına karar alamadığını dile getiren Berwarî, “Amerika, İngiltere, Fransa, Almanya, Türkiye ve İran Irak’ın iç siyasetinde etkilidir. Bütün Avrupa ülkelerinin askeri ve istihbarat güçleri Irak’ta bulunuyor. Yine İran ve Türkiye’nin de güçleri bulunuyor. Bütün bu güçlerin kendine yakın ve ilişkide oldukları yapılar var. Herkes kendi çıkarına göre adım atıyor ve diğer devletlerin çıkarlarına karşı hareket ediyor. Sadr Hareketi, kendini bağımsız bir güç olarak gösteriyor fakat onlarda bazı güç odaklarının etkisi altındadır. O güç odakları ile Sadr Hareketi arasında bir alış-veriş söz konusu. Bunun için Irak’ta hiçbir siyasi parti bağımsız bir karar alamıyor. Bölgesel devletler birbiri ile anlaşamayınca bu anlaşmazlık Irak’taki siyasi partilerin arasına da giriyor” dedi.
8 Aydır Hükümet Kurulamadı
Irak’ta etkili olan bölgesel ve uluslararası güçlerin kendi çıkarları doğrultusunda bir hükümet kurdurtmak için uğraş verdiğini kaydeden Berwarî, gruplar içindeki anlaşmazlık nedeniyle 8 aydır hükümetin kurulamadığını ifade etti. Irak’ta hükümetin kurulamamasından dolayı güvenlik, ekonomik, siyasi durumun giderek kötüleştiğine dikkat çeken Berwarî, şuan mevcut hükümetin sadece iç işleri yürüttüğünü ve stratejik önemli kararları alamadığının altını çizdi.
Amaç Irak’ı Parçalamak
Yeni dünya dengelerinin kurulduğuna işaret eden Berwarî, “Modern kapitalizmde global güçler diğer devletleri ve halkları, akli, fikri, siyasi, ekonomik ve askeri olarak kendi himayeleri altına almak istiyorlar. Her ne kadar uluslararası güçler belli oranda anlaşmış gibi görünseler de aslında çıkarları doğrultusunda birlik içinde değiller. Örneğin İngiltere’nin Irak’taki çıkarları farklı, Fransa’nın ayrıdır. Yine İsrail ve Rusya’nın da birbirinden farklıdır. Bazı çıkarları birbirine uyuyor bazıları uymuyor. Bunun için onların anlaşmazlığı doğrultusunda Iraklılar da anlaşamıyor. Çünkü kapitalist modernitenin sisteminde bu ülkeler kalmayacak. Var olan bu ülkeler parçalara ayrılacak. Bu parçalanma halkın çıkarına değil, sadece bazı güçlerin kendi çıkarları doğrultunda istediği gibi o bölgeleri yönetmesi içindir. Irak’ı da 6 parçaya bölebilirler. Kürt bölgesini, Şii bölgelerini ve Sünni bölgelerini her birini 2 bölgeye ayırıp her parçayı da büyük devletlerin çıkarlarına vermektir. Tüm bunlar bölgenin yeraltı kaynakları içindir. Petrol, doğalgaz ve su kaynaklarını kontrol altına almak içindir. Tüm bunlar için işgal planları işletiliyor” diye konuştu.
Çıkar Çatışması Kaos Yaratıyor
Bölgesel ve uluslararası güçlerin Irak’taki müdahaleleri nedeniyle hükümet krizinin devam ettiğini dile getiren Berwarî, “Sadr Hareketi, KDP ve Egemenlik Koalisyonu bir araya gelerek ittifak kurmaya çalıştı. Bu ittifak projesi başarısız oldu ve bir hükümet kuramadılar. Çünkü onlarında Irak halkına hizmet etmek için bir hükümet kurma amaçları yoktu. Asıl amaçları Türkiye’ye hizmet etmekti. Bunun için hem bölgesel hem de küresel bazı güçler buna müdahale etti. Irak’ta siyasi bir irade gerekiyor. Hükümetin kurulması ve başbakanın seçilmesi gerekiyor. Irak’ta çıkar çatışması olduğu için kimse bir hükümet de kuramıyor” diyerek, Irak’taki çıkar çatışmalarına değindi.
Irak’taki durumun her geçen gün daha da kötüye gittiğini söyleyen Berwarî, “Sadr Hareketi de artık Irak’ta ittifak hükümeti ile başarılı bir hükümet kurulamayacağını görüyor. Bir araya gelen birkaç gücün oluşturacağı hükümetin başarılı olmayacağını düşünüyorlar. Irak’ta yönetime gelecek olan hükümetin yeni yasalar ve kanunlar yapabilecek güç bir hükümet olması gerekiyor. Bunu da sadece Iraklı bir hükümet ile yapabileceğini söylüyorlar. Bunun için ya başka bir ittifak arayışına girecek ya da istifa edip seçimlerin yenilenmesini isteyecekler. Sadr Hareketi, şuan var olan hükümet kurma kaosun sorumluluğunun onlara kalmaması için çekilme kararı aldı” ifadelerini kullandı.
‘İç Savaş Çıkabilir’
Sadr Hareketi’nin istifa etmesi durumunda 2021’de yapılan seçimlerin geçersiz olacağını belirten Berwarî, şunları söyledi: “Sadr Hareketi’nin istifasının kabul edilmesiyle mecburen yeni bir seçim yapılmak zorunda. Yeni bir seçim yapılsa da sonuçlar yine 2021 yılındaki sonuçlar gibi olacaktır. Yine bir hükümet kuramayacaklar. Ve yeni bir seçim yapılana bir kadar bir yıl kadar zaman dilimi geçecek. Bu süreçte Irak’ta iç savaş çıkabilir. Irak şuan parçalanmaya doğru gidecek. Irak bölünüp çeşitli güç odaklarının eline geçecek. Sadr Hareketi olmadan siyasi ve askeri bir düzen sağlanamaz. Eğer Irak’ta bir huzur ortamı isteniyorsa, Araplar, Kürtler, Sünniler ve Şiiler arasında bir ittifakın oluşması gerekiyor. Bu yapılmadığı sürece durum daha da kötüye gidecek.”
‘Kürtler Yol Haritası Çizmeli’
Kürt halkına da çağrıda bulunan Berwarî, “Kürdistan ve Irak’ın durumu birbirine bağlıdır. Kürtlerin kendilerini her türlü duruma göre hazırlaması gerekiyor. Özellikle de Kürdistan topraklarındaki savaşa karşı hazırlanması gerekiyor. 4 parça Kürdistan’ın iyi bir siyaset ve stratejinin yürütülmesi gerekiyor. Dünyadaki yeni konjonktüre göre Kürtlerin de kendine bir program ve yol haritası çıkarması gerekiyor” şeklinde konuştu.
