Financial Times yazarı Gideon Rachman, Rusya Devlet Başkanı’nın köşeye sıkıştıkça her türlü çılgınlığı yapabileceği uyarısında bulundu. Putin'in Ukrayna, Rusya ve dünya için oluşturduğu tehlike daha da büyüdüğünün altını çizdi.
Donald Trump, Vladimir Putin bir "dahi" yorumu yaptı.. Eski ABD başkanı, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin arifesinde konuşuyordu ve Kremlin'deki "çok bilgili" adama duyduğu hayranlıktan dolayı kendini kaybetti.
Peki bu dahi ne elde etti? İstilanın üzerinden dört gün geçti ama Rus birlikleri, Putin'in güvendiği hızlı zaferi kazanamadı. Ukrayna ordusu savaşırken ve nüfus seferber olurken, Ukrayna direnişi Rus liderin beklediğinden çok daha şiddetli. Yakalanan Rus askerleri, kendilerine bir eğitim görevine gittiklerinin söylendiği konusunda şikayette bulundular.
Uluslararası tepki de Putin'in umduğundan daha sert, daha koordineli ve birleşik oldu. Rusya küresel finans sisteminden çekiliyor. Avrupa hava sahasının çoğu Rus havayollarına kapatıldı. Berlin'in sonunda Ukrayna'ya silah göndermesi ve gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 2'sinden fazlasını savunmaya harcama sözü vermesiyle, Alman dış ve güvenlik politikasında tarihi bir geri dönüş yaşandı. NATO ittifakına yeni bir amaç duygusu verildi. Rusya bir paryaya dönüşüyor, Çin bile BM'de onu desteklemekte başarısız oldu, onun yerine çekimser kaldı.
Rusya'nın kendi içinde panikleyen vatandaşlar bankalardan para çekmek için yarışıyor. Rus borsası gibi ruble de değer kaybetti. Ülke genelinde savaşa karşı küçük gösteriler patlak verdi ve protestocular hızla tutuklandı. Yerel ünlüler, oligarklar ve hatta bazı Rus yetkililerin çocukları çatışmayı kınadı.
Putin'in kendi yetkilileri, emirlerini televizyon kameraları önünde alırken gözle görülür bir şekilde rahatsız görünüyorlar. Rus resmi medyası, bunun sadece ayrılıkçı Donetsk ve Luhansk bölgelerini desteklemeye yönelik özel bir askeri operasyon olduğu konusunda ısrar etmeye devam ederken, savaşın boyutunu inkar etme gibi inanılmaz bir konumda kaldı.
Bu arada, Ukrayna'nın kendisi, 1991'de bağımsızlığını kazanmasından bu yana benzeri görülmemiş bir düzeyde uluslararası hayranlık ve tanınma elde ediyor. Bir zamanlar komik bir aktör olarak alay edilen Ukrayna cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy, ilham verici liderliğiyle uluslararası beğeni topladı. Onun Kiev sokaklarındaki fiziksel cesareti, virüsten çok korkan Putin'in korkaklığıyla belirgin bir tezat oluşturuyor. Ukrayna'nın AB üyeliğine hızlı bir giriş yapması yönündeki çağrılar artıyor.
Putin tüm bunları sadece dört gün içinde başardı. Dahi, saf dahi!
Ancak aşağılanmış ve köşeye sıkıştırılmış bir Putin'in daha da tehlikeli ve acımasız olması muhtemeldir. Rus liderin ülkesinin nükleer kuvvetlerini alarma geçirdiği pazar günü bunun altı çizildi.
Beklediği kolay zaferi elde edemeyen Putin'in geri adım atması pek mümkün görünmüyor. Gurur, paranoya ve kendi kişisel iktidarı, her zamankinden daha radikal ve tehlikeli taktiklerin kullanımına işaret ediyor. Üst düzey bir batılı yetkili bana “Putin daha da işin içine girecek ve bu çok çirkinleşecek” öngörüsünde bulundu.
Batılı güvenlik analistleri, Rusya'nın Çeçenistan ve Suriye'de konuşlandırdığı ve büyük can kayıplarına neden olabilecek “alev fırlatıcı” bombalar olan termobarik füzelerin Ukrayna'da olası kullanımı konusunda uyarıyorlar. Putin'in nükleer tehditleri, açıkça gözdağı vermekle birlikte, ruh hali göz önüne alındığında tamamen göz ardı edilemez.
Putin'in geri çekilmesi pek olası görünmediğinden, bu çatışmadan çıkmanın birkaç barışçıl yolu var gibi görünüyor. Rus ve Ukraynalı müzakerecilerin Belarus sınırında buluşmayı kabul ettiklerinin duyurulması küçük bir umut ışığı sunuyor.
Ancak Putin'in, Ukrayna topraklarının daha fazla parçalanmasını ve ülkenin bağımsızlığının fiilen sona ermesini içeren maksimalist taleplerinden geri adım atmaya hazır olduğuna dair henüz bir işaret yok. Başlangıçta Rusya delegasyonunu yönetmeye aday gösterilen adamın, aşırı milliyetçiliğiyle tanınan eski bir alt düzey yetkili olması, umut verici bir işaret değil.
Barışa giden tek gerçek yol, Rus yönetici seçkinlerinin bir şekilde Putin'i iktidardan düşürmeye zorlaması olabilir. Liderlerinin güvenlik teşkilatının üyelerini kendi politikalarını onaylamaya zorlarken onları aşağıladığını gösteren videolar, tam otoritesini göstermek içindir. Ama aynı zamanda kendi yakın çevresi içindeki şüpheleri de vurgularlar.
Bununla birlikte, mevcut Rus sistemi, Stalin sonrası Sovyetler Birliği'nden bile daha az kolektiftir. Yüksek rütbeli Sovyet yetkilileri 1964'te Nikita Kruşçev'i iktidardan uzaklaştırmayı başardılar. Ancak Putin daha çok Sovyet öncesi bir çar gibi yönetiyor. Hükümet içinde ona karşı iç muhalefetin nasıl harekete geçebileceğini görmek zor.
Bununla birlikte, savaşın insani ve ekonomik maliyetleri arttıkça, çatışmaya karşı halkın protestolarını kontrol altına almanın daha zor hale gelmesi olasıdır. Ukrayna'daki Rus birlikleri de kayıplara uğradıklarından ve sivillere karşı acımasız taktikler kullanmaları emredildiğinden moralleri bozulabilir. Sonunda, seçkinlerin kaygısı, askeri başarısızlık ve halkın hoşnutsuzluğunun bir kombinasyonu, Rus liderini görevden almaya zorlayabilir. Ancak şimdilik Putin'in Ukrayna, Rusya ve dünya için oluşturduğu tehlike daha da büyüyor.
