Türkiye Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin grup toplantısında yerel yönetimlerle ilgili yeni bir düzenleme yapılacağının sinyallerini verdi. Erdoğan, “Yerel yönetimler ve belediyeler meselesinin, tüm boyutlarıyla konuşulması, tartışılması ve yeni bir düzene kavuşturulması, kaçınılmaz hale gelmiştir. Yeni bir belediye yönetimi statüsüne ihtiyaç vardır” dedi.
Erdoğan’a göre yerel yönetimlerde ‘yeni düzen’e neden ihtiyaç var?
Erdoğan, konuşmasında ‘yeni bir belediye yönetimi statüsü ihtiyacını’ özetle şöyle gerekçelendirdi:
-Merkezi idare kurumlarıyla belediyeler arasındaki yetki tartışmaları,
-Büyükşehir ve ilçe belediyeleri arasındaki yetki tartışmaları,
-Belediyelerdeki kimi yetkilerin gayrı meşru kazançların vasıtasına dönüşmesi,
-Yolsuzluk, usulsüzlük, israfın artması; yasadışı oluşumlara kaynak aktarılması,
-Belediyelerin mevcut borç yükünü yönetememesi,
-Belediyelerdeki bu sorunlar nedeniyle vatandaşa hizmet gitmemesi,
-Denetim mekanizmalarının etkin işletilememesi,
-Merkeze uzak ilçelere gitmesi gereken hizmetlerin koordine edilememesi,
-Mahalle statüsüne dönüşen köylerde tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde sıkıntılar yaşanması.
AK Parti’de yeni düzenleme için yasa değişikliği hazırlığı
Erdoğan’ın yerel yönetimlerle ilgili yaptığı bu detaylı değerlendirmeler AK Parti’nin bu konuda bir yasal düzenleme hazırlığı içinde olduğu yorumlarını beraberinde getirdi. Ancak aralarında AK Partili yöneticilerin de bulunduğu pek çok isim için Erdoğan’ın belediyelerle ilgili bu çıkışı sürpriz oldu.
Belediyelerin yetkilerinin sınırlanması gündemde
Alınan bilgiye göre, Erdoğan’ın bahsettiği ihtiyaç ve aksaklıklara karşılık gelecek bir düzenleme, bir süredir Erdoğan ve yakın kurmaylarının gündeminde. Bu konuda yürütülen çalışmada sona gelinmediği için çerçeve netleşmemiş durumda. Ancak belediyelerin imar planlamalarından bütçe kullanımına kadar pek çok alanda değişikliler yapılması, bu alanlardaki yetkilerinin sınırlandırılması gündemde.
Belediye başkanlarının yetkileri gözden geçirilebilir
5393 Sayılı Belediye Kanunu’nda çeşitli değişikliklerin de gündeme alındığı düzenlemelerin ilki belediye başkanlarının yetkilerine ilişkin. T24’ten Ceren Bayar’ın aktardığı kulis bilgisine göre, AK Parti kurmaylarına göre, belediye başkanları neredeyse sınırsız yetkiye sahip ve bu yetkilerin sınırlandırılması, dağıtılması gerekiyor. Bu kapsamda belediye başkanının görev ve yetkilerini düzenleyen Belediye Kanunu’nun 38. Maddesinin düzenlenebileceğine dikkat çekiliyor.
Belediye harcamalarına denetim için yeni kurul
Düzenlenmesi gündemde olan bir başka başlık belediyelerin bütçeleri ve harcama kalemleri. Düzenlemeyle belediyelerin harcamalarının vatandaşların önceliklerine ve belediyelerin görev ve sorumluluklarını düzenleyen Belediye Kanunu’nun 14. Maddesine göre yapılması hedefleniyor. Buna göre belediye bütçelerinin öncelikle içme suyu, katı atık toplama, ulaşım gibi ihtiyaçlara ayrılması, bu konuda dengeli bir planlama ve kademelendirme yapılması hedefleniyor.
Belediyelerin bütçelerinin nereye, ne kadar, hangi öncelikle harcandığını denetleyecek yeni bir yapının kurulması planlanıyor. Bu yapının belediyenin tüm kaynaklarını ve harcamalarını denetlemesi öngörülüyor.
Valilik koordinasyonunda yeni bir kurul, tek merkezden koordinasyon
Kent merkezlerine uzak ilçelerle koordinasyon sağlanamaması ve bu sebeple belediyecilik hizmetlerinin aksamasına dair sorunlar da AK Parti’nin gündeminde. Bu kapsamda pek çok belediye hizmetinin il özel idaresi ya da valiliklerin koordine ettiği bir yapıyla tek merkezden kontrol edilmesi öngörülüyor. Çalışmaların ’İl kalkınma kurulu’ olarak nitelendirilebilecek yeni bir kurulun koordinasyonunda yürütülebileceği ifade ediliyor. Kentlerin imar planlarına dair çalışmaların da bu kurul tarafından yapılabileceği kaydediliyor.
Dönemsel nüfus değişimlerinin bütçeye yansıtılması, bütçe paylaşımı gündemde
Yerel yönetimlerle ilgili planlamadaki bir başka başlık da belediye gelirleri. Kurmaylar, belediye gelirlerinin artırılması ve/veya dengelenmesi gerektiği görüşünde. Zira belediyelerin mevcut gelirleri giderlerini karşılamıyor ve bu belediye hizmetlerine yansıyor.
Bu sorunun çözümü için farklı senaryolar gündemde. Bunlardan biri emlak vergisi, ruhsat geliri gibi özgelirleri yüksek olan belediyelerin merkezi bütçeden aldıkları payın, özgelirleri düşük olan belediyelerle paylaşımı. Bu paylaşımın kentlerin dönemsel nüfus artışlarına göre ayarlanması planlanıyor. Geliri düşük olan belediyelere nüfuslarının arttığı yaz dönemlerinde bütçeden daha fazla pay ayrılması yani dönemsel nüfus değişkenliklerinin belediye bütçelerine yansıtılması.
Çöp ve içme suyu gibi alanlarda grev yasağı
Belediyelerle ilgili düzenlemede belediye personelinin grev haklarına ilişkin planlamalar da var. Buna göre çöp toplama, içme suyu sağlama gibi alanlarda çalışan personele grev yasağı getirilmesi ya da bu hizmetlerin aksamaması için alternatif planlar yapılması tartışılıyor.
Kentsel dönüşümde belediyelerin yetkilerinin alınması ya da yaptırım
Merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasındaki yetki karmaşasının kentsel dönüşüm çalışmaları üzerinde olumsuz etkisi olduğu görüşünde olan AK Parti bu başlıkta da düzenlenmeler planlıyor. Kentsel dönüşüm alanındaki yetkilerin ilgili bakanlıkta toplanması ya da kentsel dönüşümle ilgili planlamalarda adım atmayan belediyelere yaptırım uygulanması, bu belediyelerden yetkilerinin alınması gibi seçenekler masada.(T24)
