Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek kamuda tasarruf paketinin detayları için kameralar karşısına geçti. Üç ana başlık içeren (Sekiz öncelikli alan) pakette taşıtlardan kamu binalarına, yatırım projelerinden diğer harcama türlerine kadar birçok alanda tedbirler açıklandı. Beştepe'de düzenlen toplantıda önce Yılmaz konuştu:
• Yaklaşık 65 yıldır ülkemizde tasarruf genelgeleri ile kamu harcamalarında kontrol sağlamaya yönelik çalışmalar yapılmıştır. Mali disiplini esas alan bir siyasi yaklaşım içinde Sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığını yaptığı hükumetler döneminde ise değişik zamanlarda on adet genelge yürürlüğe konmuştur.
• En sonuncusu 30 Haziran 2021 tarihinde yürürlüğe konan bu genelgeler ile kamu harcamaları belli kurallara bağlanmıştır. Son dönemlerde yaşanan gelişmeler bu alanda daha geniş bir çerçevede ve daha güçlü adımlar atma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
• 16 Nisan Kabine Toplantısı akabinde Sayın Cumhurbaşkanımız Orta Vadeli Programımızın güçlendirilmesi doğrultusunda kamuda tasarruf artışı, yatırımların önceliklendirilmesi ve yapısal reformların hızlandırılması hususlarını ifade etmişlerdir.
• Kamu harcamalarında verimliliği esas alıyoruz. Geçen yıl yaşadığımız depremlerin ilk aşamada hesap edilen maliyeti 104 milyar doları bulmuştur. Sadece merkezi idare bütçesinden deprem için tahsis edilen ödenek 2023 yılında 960 milyar TL’dir.
• 2024 yılı başlangıç ödeneği ise 1 trilyon 28 milyar TL olmuştur. Bu ödenekler azalmakla birlikte, önümüzdeki yıl da devam edecektir. Bu büyük ilave yükün bütçe açıkları üzerinde oluşturduğu etki açıktır.
• Geçen yıl bütçe açığımızın milli gelire oranı yüzde 5,2 olurken, deprem harcamaları hariç tutulduğunda bu açık yüzde 1,6 seviyesine gerilemektedir.
• Bu yılın bütçesi hazırlanırken belirlenen yüzde 6,4 oranındaki açığın da önemli bir kısmı deprem bağlantılı harcamalardan kaynaklanmaktadır.
• Enflasyon ile mücadelede para politikalarının yanı sıra maliye politikaları ve yapısal reformlar önem taşımaktadır. Orta Vadeli Programımız da bu temel çerçeve ile şekillendirilmiştir.
• Orta vadeli programınızın enflasyonu düşürmeye yönelik politikalarının yıllık bazda belirgin sonuçlarını bu yılın ikinci yarısında görmeye başlayacağız. Gelecek yıl yüzde yirminin altında, 2026 yılında ise tek haneli enflasyona ulaşmaya kararlıyız. Geçmişte başardık, yine başaracağız.
Bakan Şimşek'in açıklamalarından satırbaşları ise şöyle:
• Yeni pakette hedef hayat pahalılığını gündem çıkarmak. Deprem yaralarını sardığımız bu dönemde kamu olarak biz de tasarrufa gidiyoruz. Harcamaları bir disiplin altına alıyoruz. Bu ilk tasarruf paketimiz değil, son da olmayacak.
• Bugünkü tedbir setini geçmişteki uygulamalardan farklı kılan üç husus var. Birinci OVP'nin özüne hakim olarak kamuda verimliliği artırarak tasarrufu amaçlıyoruz. İkinci olarak da bu paketle birlikte çok güçlü bir izleme, denetleme ve raporlama modelini hayata geçiriyoruz. Son olarak da tedbirler tüm kamuyu kapsayacak şekilde uygulanacak.
• Programı güçlendiriyoruz. Harcama tedbirlerimizin üç temel ekseni var. Bir tanesi kamuda tasarruf, diğeri bütçe harcamalarında disiplin diğeri de kamu da yatırımlar.
• Sekiz öncelikli alana yoğunlaşıyoruz. Taşıtlar, binalar, kamu istihdamı, idare yapılanmada etkinlik, yurtdışı geçici görevlendirmeleri, enerji ve atık yönetimi, haberleşme giderleri gibi başlıklarımız var.
• İlk başlığımız taşıtlar konusu. Kamu filo yönetim sistemiyle taşı sayısını ve kullanım alanlarını belirledik. Bu sistemle hedefimiz taşıtların ortak bir havuzda toplanarak kurumlar arası kullanımına imkan sağlaması. Yeni araç satın almayı ve kiralamayı 3 yıl süreyle durduruyoruz. Bütçe dışı kaynaklardan taşıt kullanımı izne tabi tutulacak.
• Kanunla izin verilenler hariç yabancı menşeili araç kullanımını da sonlandırıyoruz. Mevcutlarının sözleşmelerinin sona ermesi gerekecek ancak bu uygulamaya son veriyoruz.
• İhtiyaç fazlası olan veya ekonomik ömrünü tamamlamış araçları tasfiye edeceğiz. Bunun için özelleştirme idaresini görevlendireceğiz. Kamuda personel servisini sözleşme bitiminde sonlandırmayı hedefliyoruz. Toplu taşıma olan yerlerde servis uygulaması olmayacak.
• Kamu binalarında deprem riski hariç, yeni bina alımını ve yapımını 3 yıl süreyle durduruyoruz. Yeni bina kiralanmasına izin vermeyeceğiz, mevcut kiralamaları da peyderpey durduracağız. Yeni lojman alınmasını ve kiralanmasını süresiz olarak kaldırıyoruz. Mevcut sosyal tesisleri de ekonomiye kazandıracağız.
• Üç yıl boyunca emekli olanlar kadar yeni personel sağlayacağız. Açıktan atama izinlerinin sayıları bütçe kanunuyla belirlenecek. Kamuda esnek ve uzaktan çalışma modellerini geliştireceğiz. Kamuda çalışanların aldığı yönetim kurulu ücretlerine de sınırlama getiriyoruz.
• Mevcut uygulamada yönetim kurulunda olanlar kamuda sadece bir yerden ücret alabiliyor. Bunu değiştirmiyoruz. Buna tavan sınırı getiriyoruz. Ücretlerin sınırı aşan kısımlarını bütçeye gelir olarak ekleyeceğiz. Bunların bazıları yasal düzenleme gerektiriyor. Ancak biz bu çerçevede adımlar atacağız.
• Bakanlıkların yurt dışı teşkilatlarını ihtiyaçlar çerçevesinde gözden geçireceğiz. Tüm taşra teşkilatlarının etkinlik esasıyla gözden geçirilecek.
• Hizmet içi eğitimleri ve faaliyetleri kamu tesislerinde yapılacak. Yurt dışı geçici görevlendirmelerini sınırlandırıyoruz. Buna yönelik harcamalar başlangıç ödeneğini hiçbir şekilde aşmayacak. Bu kaleme başka ödeneklerden aktarım yapılamayacak.
• Haberleşme ve iletişim giderlerinde dijitalleşerek tasarrufa geçeceğiz. E-yazışma sistemine geçişi tamamlayacağız. 2024 yılı temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapacağız, devam eden yıllarda da bu kesintili ödeneği baz alacağız.
• Gezi, kokteyl, yemek gibi faaliyetler düzenlenemeyecekler. Ajanda, takvim, plaket, eşantiyon türü hediyelerin verilmesini yasaklıyoruz. Zorunlu haller hariç demirbaş alımlarını 3 yıl süreyle durduruyoruz.
• Deprem ve zorunlu harcamalar hariç mal ve hizmet alımı ödeneklerinde yüzde 10 yatırım ödeneklerinde yüzde 15'lik bir kesintiye gidiyoruz.
• Tek seferlik gelirlere dayalı kalıcı harcama programları gerçekleştirilemeyecek. Hiçbir bakanlık ödemelerini bu çerçevede aşamayacak. Biz kendilerine ek ödenek vermeyeceğiz. 2024 yılında tüm harcama alanlarını gözden geçireceğiz, gereksiz olanları sonlandıracağız.
• Yatırım ödeneklerinde yapacağımız yüzde 15'lik kesintiyi öncelikli alanlara kanalize edeceğiz. Fiziki ilerlemesi yüzde 75'in üzerinde projeleri, deprem riski nedeniyle gerekli olanları, depremler sonrası planlanan projeleri, gıda arzını artıran projeleri önceliklendireceğiz.
• Zorunlu haller dışında da kamu yatırım programına yeni proje almayacağız. Uygulamada etkinlik için de bir sistem geliştirdik. Bu sistem kamu idarelerinin tasarruf tedbirlerine uyum konusunda rapor yapmasını gerektiriyor. Hazine Bakanlığı ise bu tedbirleri sistemi ve kamu filo yönetimi sistemi ile süreci izleyecek. İstisnasız tüm kamu idarelerimiz ve personelimiz uymak zorundadır.
• Burada bir hesap sorma ve yaptırım süreci de var. Tasarruf genelgesine aykırılık tespit edilirse idare yaptırım ve para cezası uygulanabilecek. Kamu maliyesi alanında kamuoyuyla paylaştığımız ilk paket bu. Önümüzdeki dönemde kamu ihale reforma, vergide adalet ve etkinlik reformu, kayıtdışılıkla mücadele gibi birçok alanda çalışmalarımızı tamamlayacağız.
• Bu pakette açıkladığımız bazı hususlar kanun gerektiriyor. Kanun gerektirenler tabii ki TBMM'nin takdirinde.
