Halkların Demokratik Partisi (HDP) Urfa Milletvekili Ömer Öcalan, 21 Şubat Dünya Anadil Günü nedeniyle Kürtçe üzerindeki baskılara ilişkin Kürtçe’nin Kirmançkî lehçesiyle Meclis’e soru önergesi verdi. Ancak, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın yanıtlaması istemiyle verilen önerge Meclis’in Genel Evrak Bölümü tarafından Türkçe olmadığı gerekçesiyle kabul edilmedi.
Öcalan’ın verdiği önergede, anadilde eğitim hakkının evrensel bir hak olduğunu belirtilerek, Türkiye’de anadilde eğitim görme hakkına dönük engellemelerin devam ettiğine dikkat çekildi. Önergede, şu sorular yer aldı:
-Dünyanın birçok ülkesinde dillerin korunmasına, yaşatılmasına yönelik programlar hayata geçirilmekte olup, Türkiye’de bu alanda yapılan bir program var mıdır?
-Kaybolma tehlikesi altında olan dillerin korunmasına yönelik çalışmanız var mıdır?
-Yaklaşık 4-6 milyon insanın anadili olarak kabul edilen Kurmançkî UNESCO’nun yayınladığı rapora göre kaybolma tehlikesi altında olan dillerden biridir. Türkiye’deki nüfus oranına göre Türkçe ve Kürtçe’nin Kurmancî lehçesinden sonra en çok konuşulan lehçe konumunda olan Kirmançkînin korunmasına ilişkin çalışmanız var mıdır, varsa nelerdir?
-Türkiye’de konuşulan tüm anadillerde eğitimin anayasal ve yasal güvenceye alınmasına yönelik çalışmanız var mıdır?.
Önergenin Tam Metni:
“Ziwanê maye wina yeno tarîfkerdene; kesêk bi dinya ameyena xo ziwanê maya xo heq keno. bêperwerdeyî; hetê zereyê çeyeyê xo ra, dormeyê xo ra û sarê xo ra ziwanê xo museno.
Keso ke kamîyeta xo û hewlîya kulturê xo zereyê mezgê xo de bido cakerdene; hinî ziwan seweta ey zaf cayêde muhîm cêno. Naye ra, perwerdeyê bi ziwanê maye heqêde cîhanî û tabiî yo.
Tirkîya de perwerdeyê bi ziwanê maye, hetê qanûnan ra nêameyo gengezkerdene. Ziwanê ke binê xeterî de yê hetê UNESCOyî ra sey Atlas îlan bîyê. Nê ziwanan ra 15 ziwanî sîndoranê Tirkîya der ê.
Nê semedan ra;
1. Xeylê dugelê Dinya de seba seveknayene û ciwînayene ziwanî bernameyî hazir bîyê, bernameyê ke Tirkîya de yenê bikarardene çi yê?
2. Seweta ziwananê ke binê xeterê vinîbîyayene der ê û sîndoranê Dewleta Tirkîya de qisey benê ser o falîyetê sima yê vercirewtena vîndîbîyayene estê?
3. Goreyê raporê UNESCO yeno vatene ke; ziwanê Kirmanckî yo ke hetê 4-6 mîlyon merdiman ra yeno qiseykerdene, binê xeterê vinîbîyayene de yo. Goreyê nîsbetê nifûsê Tirkîya, Tirkî û lehçeyê Kurdî ya Kurmancî ra dima Kirmanckî, ziwano ke tewr zaf yeno qiseykerdene yo. Seweta seveknayena Kirmanckî falîyetê sima estê? Eke estê çi yê?
4. Seweta perwerdeyê ziwanê maye ke Tirkîya de yenê qiseykerdene ser o hetê qanûnî ra falîyetê sima esto?
5. Perwerdeyê bi ziwanê maye ser o hetê pergalê perwerdeyî ra xebata sima yo bingeyîne esta?
6. Domanê ke ziwanê maya xo Tirkî nîyo, hetê cuya komelî û perwerdeyî ra çetinî vînenê. Seweta nê çetinîyan falîyetê sima estê? Eke estê, netîceyê xo çi yo?
7. Perwerde bi ziwanê maye nîro dayene, neheqîyî vejînê. Seweta ke verê nê neheqîyan bicîrê sima eskenê se bikerê?
8. Qanalo resmî ê dewlet TRT KURDÎ di, zaf tay ca dîyeno Zazakî u qê hina zîyed cadayîşê Zazakî yew xebata şima yan zî fikirê şima esto?
9. Hetê Wezaretê Kultir u Turîzm ra, çend eseranê muhîman ê Zazakî çapkerdiş, fikirêk yan zî nîyetêk esto?
10. Meselaya tayînê melimanê Zazakî di goreyê îxtîyaç tayîn nêvirazîyeno. Sebebê kêmdayîşê kadroyê Zazakî di sebeb çi yo?
