Ürdün Tarım Bakanı Halid Hinefat, Kürdistan Bölgesi’nin çok önemli bir geçiş bölgesi olduğunu burada üretilen tarımsal ürünlerin kolaylıklar Avrupa ülkelerine ve Orta Doğu’ya ihraç edilebileceğini söyledi.
Ürdün’ün patates ve sarımsak ihtiyacını Kürdistan Bölgesi’nden temin edeceğini ifade eden Halid Hinefat, “Burayı çok seviyoruz, tüm alanlarda Irak ve Kürdistan Bölgesi ile çok iyi ilişkilerimiz var. Tarım, sanayi, eğitim ve diğer tüm sektörlerde Kürdistan Bölgesi çok gelişmiş bir bölge ve gelişmeye de devam ediyor” dedi.
Başkent Erbil’de gerçekleştirdiği ziyaret kapsamında çok sayıda mutabakat zaptı imzaladıklarına dikkat çeken Hinefat, “Kuşkusuz Ürdün ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticaret hacmini artırmak için mutabakat zaptı imzaladık, çünkü malum ticaret hacmi sınırlı. Söz konusu mutabakat zaptı Ürdün ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticari hacminin artmasına ve özel sektörün de gelişmesine olanak tanıyacaktır” diye konuştu.
Ürdün Tarım Bakanı Halid Hinefat Rûdaw’ın sorularını yanıtladı. Soru ve cevaplar şöyle:
Kürdistan Bölgesi'ndeki üst düzey yetkililerle yaptığınız ziyaret ve görüşmelerin sonuçlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Aslında bu, tarım bakanı olarak Irak'ın bir parçası olan Kürdistan Bölgesi'ne gerçekleştirdiğim ilk ziyaretim. Burayı çok seviyoruz, tüm alanlarda Irak ve Kürdistan Bölgesi ile çok iyi ilişkilerimiz var. Tarım, sanayi, eğitim ve diğer tüm sektörlerde Kürdistan Bölgesi çok gelişmiş bir bölge ve gelişmeye de devam ediyor. Gerçekleştirdiğimiz ziyaretimiz çerçevesinde Kürdistan Hükümeti yetkilileriyle görüşmelerimizin özel sektör için olumlu bir ortam yaratılmasına olumlu etkisi olacağını düşünüyoruz.
Bugün Kürdistan Bölgesi'nde Sayın Mesud Barzani, Başbakan Mesrur Barzani ve Tarım Bakanı Sayın Begerd Talabani ile görüşmekten onur duyduk ve bu görüşmelerden hem siyasi açıdan hem de tarım sektörünün kalkınması adına faydalandık.
Kuşkusuz Ürdün ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticaret hacmini artırmak için mutabakat zaptı imzaladık, çünkü malum ticaret hacmi sınırlı. Söz konusu mutabakat zaptı Ürdün ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticari hacminin artmasına ve özel sektörün de gelişmesine olanak tanıyacaktır. Çok sayıda Ürdünlü şirket yetkilileri de bu ziyaret kapsamında bizlerle beraber buradalar. Allah'ın izniyle patates, sarımsak, arpa ve belki de un gibi tarım ürünlerindeki açığı kapatmak için anlaşmaları ivedilikle imzalanacağız. Biz de Ürdün olarak buraya ilaç, veteriner malzemesi ve tarımsal gübre ihraç edebiliriz. Bu alanda ilerlemiş kaydettik ve bu alanlardaki ürünleri dünyanın tüm ülkelerine ihraç ediyoruz. Sayın Tarım Bakanı (Begerd Talabani) ve Kürdistan Bölgesi'nden gelen yatırımcı heyetlere Ürdün’ü ziyaret etmeleri için gereken kolaylıkları sağlayacağız. Bu çerçevede gerçek bir ortaklık oluşturarak ticaretimizi arttırmaya devam edeceğiz.
Buğday ve bulgur ve sarımsak gibi ürünlerden bahsettiniz, sanırım bunlar Ürdün'ün ithal etmek istediği ürünlerden bazılar. Peki, Ürdün'ün Kürdistan Bölgesi'nden ithal etmek istediği belli bir miktar var mı?
Ürdün'de başarılı ve güçlü bir sektör olan tarım sektörünü anlatmama izin verin. İklim değişikliği ve sahip olduğumuz su miktarını göz önünde bulundurarak üretimimizi artırmaya çalışıyoruz. Ürdün şu anda yüzde 61 seviyesinde iç piyasadan besleniyor. İhtiyaçlarımızın yüzde 61’ini kendimiz üretiyoruz. Su açısından fakir olan ülke için bu büyük başarı.
Öte yandan ihtiyaçlarımız mevsimden mevsime değişiklik gösteriyor. Mesela bu sezon sarımsak ve patates ürünlerine ihtiyacımız var. Bunları en yakın pazar ve kaynaktan temin etmek istiyoruz. Kürdistan Bölgesi bize en yakın pazar. Sanırım Kürdistan Bölgesi’nden 10 ila 15 ton ve 4 ila 5 ton patates ihraç edebiliriz. Bu da Kürdistan Bölgesi’nde tarım sektörünün gelişmesine etki edecek. Kürdistan Bölgesi'ndeki tarım sektörü ve Ürdün vatandaşlarının talep ettiği tarım ürünlerine Kürdistan Bölgesi'nde pazar bulmak için bir başlangıç noktası olacak.
Ürdün ile Kürdistan Bölgesi arasındaki mevcut ticaret nasıl?
Ticaret hareketi var ama bizim ve Kürdistan Bölgesi'ndeki kardeşlerimizin istediği düzeyde değil. Ticaret hacmi istenilen seviyede değil ve bu sektörü geliştirme fırsatı olduğunu düşünüyorum. Her iki tarafta da, biz kamu sektörü ve hükümet yetkilileri olarak, ister Ürdün'de ister Kürdistan'da olsun, her iki sektör için de koşulları yaratmalıyız.
Kürdistan Bölgesi, Türkiye'ye ve oradan Avrupa pazarlarına ulaşma konusunda önemli bir konuma sahip. Ürdün, özellikle sanayi sektöründeki ürünlerini Irak'tan Kürdistan Bölgesi üzerinden Türkiye'ye ve oradan da Avrupa ülkelerine ihraç etmeyi düşünüyor mu?
Aslında ziyaretimizin en önemli gündem maddesi ticaret hacmimizi artırmak ve Kürdistan Bölgesi'nin, özellikle Türkiye üzerinden Avrupa'ya, ayrıca doğu Avrupa, Rusya ve hatta Gürcistan ve Azerbaycan gibi ülkelere dahi açılan İbrahim Halil sınır kapısının konumundan yararlanmaktı. Açıkçası biz ülkelere geçişlerde birçok engelle karşılaşıyoruz. Bunu bugün açıkça talep ettik ve bunun için Ürdün ürünlerinin Zaho'dan taşınmasını kolaylaştıracak federal bir karar gerektiğini düşünüyorum. Halihazırda sebze, meyve ve tarım ürünlerinin taşımasını yapıyoruz bu nedenle çok bekleyemeyiz. Bu konuda yapılan çağırıları duyduk ve Allah’ın izniyle Ürdün Ulaştırma Bakanlığı ile Kürdistan Bölgesi'ndeki ilgili taraflar arasında bir yol bulacağız.
Kürdistan Bölgesi Başbakanı, Ürdün ürünlerinin Kürdistan Bölgesi'nden Avrupa'ya taşınmasının kolaylaştırılması fikrini nasıl karşıladı?
Umutla ve sevgiyle karşılanmayacağı hiçbir fikri ortaya koymadık. Ürdün'ün evlatları ile Kürdistan Bölgesi arasındaki tarihi ilişkilerin geliştirilmesinde Haşimi liderliği ile Kürt liderliği arasında tarihi bir ilişkinin olduğunu biliyoruz.
Sizin de ifade ettiğiniz gibi bu karar bir anlamda Irak'ta federal bir karar. Bu projelerin önünde özellikle de Ürdün ürünlerinin Irak'tan ve Kürdistan Bölgesi'nden dünya pazarlarına ulaştırılması gibi projelerin uygulanması için federal hükümetten herhangi bir engel görüyor musunuz?
Aslında Ürdün-Irak ilişkilerinin, ister ticaret ister sanayi olsun, tüm alanlarda pek çok olumlu noktası var. Ürdün ile Irak arasında üst düzeyde düzenli ziyaretler yapılıyor. Zorlukların üstesinden gelmek ve gıda güvenliğini sağlamak amacıyla Irak, Ürdün ve Mısır arasında bir Arap Gıda Enstitüsü kurma çalışmaları hala devam ediyor. Siyasi açıdan tam bir açıklık var ve her türlü engelin toplantılar ve anlayışla çözülebileceğini düşünüyorum.
Kürdistan Bölgesi ziyaretinizin ardından Iraklı yetkililerle koordinasyon sağlamak üzere Bağdat'ı ziyaret etmeyi düşünüyor musunuz?
Elbette düzenli ziyaretler oluyor ve bu yıl Ulaştırma, Tarım, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkililerinin çoğuyla, hatta başbakan ve Ürdün Kralı gibi üst düzey yetkililerle görüştük.
Irak, tarım için çok elverişli bir coğrafyaya ve konuma sahip ancak elektrik sorunları var ve Irak elektriğini Ürdün'ün elektrik şebekesine bağlama planı vardı. Bu proje şu anda hangi aşamada?
Elektrik meselesi ve dosyası Tarım Bakanlığı'nın gündeminde olan bir konu değil ama aslında şu anda hayata geçirilen birçok anlaşma var. Allah'a şükür Irak'a elektrik sağlama aşamasına geldik. Batı Irak'a Ürdün elektriğinin sağlanması konusunda iyi bir anlayış oluştuğunu ve bu konuda güzel adımlar atıldığını düşünüyorum.
Özellikle düşük su kullanımıyla ilgili olarak bu deneyimi Kürdistan Bölgesi'ne aktarmak için bu konuyu görüşmeler yaptınız mı?
Elbette Kürdistan Tarım Bakanı başkanlığında teknik anlamda uzman bir heyeti ağırlayacağımızı belirtmiştik, Allah’ın izniyle yakında bir zamanda yatırımcıların yer aldığı bir heyetiyle birlikte Amman'da olacaklar. Su ihtiyacımızın yüksek olması ve iklim değişikliğinin üzerimizdeki etkisi nedeniyle faydalandığımız bütün deneyimi kendilerine aktarmaya çalışıyoruz. Önümüzde çok büyük zorluklar var ama Allah’ın izniyle bu deneyimi Kürdistan'daki tarım sektörüne yansıtacağız.
