Al-Monitör sitesinde Dan Wilkofsky imzasıyla yer alan analizde, olası bir uzlaşı Suriye muhalefetine bağlı Kürt unsurların PYD kontrolündeki özerk idareye eklemlenmesi için bir ilk adım işlevi görebilir. Özerk Kürt idaresi muhalif unsurların katılımıyla iç savaşın çözümüne yönelik istişarelerde masaya oturma ve uluslararası ve yerel tanınırlık kazanma imkânı elde eder. Zira PYD öncülüğündeki grupların şimdiye kadar uluslararası toplumdan aldığı desteğin kaynağını oluşturan İIŞİD ile mücadelede artık sona gelinmiş durumda.
PYD ve KUK’un anlaşmadıkları konuların başında PYD’nin Şam’a karşı cephe almaması, KUK’un Türkiye destekli muhaliflere yakın durması ve her iki tarafın da bölgedeki rakip Kürt gruplar tarafından desteklenmesi geliyor. İki taraf arasında iç savaşın ilk yıllarında da uzlaşı görüşmeleri yapılmış ancak güç paylaşımı konusunda bir anlaşma sağlanamamıştı. KUK’a bağlı Kürt partiler o zamandan bu yana özerk Kürt idaresinde faaliyet göstermek için izin almayı reddediyorlar. PYD de KUK’un siyasi faaliyetlerini baskı altına alıyor.
Türkiye Suriyeli Kürtler arasında uzlaşı da dahil PYD’nin Suriye’nin kuzeydoğusundaki varlığını meşrulaştıracak her türlü adıma karşı çıkıyor. Ankara, PYD’yi PKK’nın uzantısı olarak görüyor. Türkiye ile PKK arasındaki barış görüşmeleri 2015 yılında çökmüştü. Kimileri PKK lideri Abdullah Öcalan’a yönelik tecridin kaldırılmasını iyimser bir gelişme olarak değerlendirse de Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dikkatleri son siyasi yenilgilerden başka yöne çekmeye çalıştığı bir ortamda görüşmelerin yeniden başlaması beklenmiyor. Türkiye’nin Irak’taki PKK varlığına karşı temmuz ayında başlattığı askeri harekâtın ikinci ayağı hızla devam ederken Ankara PYD’nin kontrolündeki toprakları da işgal etme tehdidinde bulunuyor.
Suriyeli Kürtler arasındaki uzlaşının önündeki tek engel Türkiye’nin muhalefeti değil. Kürt partiler görünürde uzlaşı mutabakatını destekleseler de imkânsız talepler öne sürüyorlar
Üst düzey PYD’li yetkililer görüşmelerin ilerlemesi için KUK’un Suriye Ulusal Konseyi’nden ayrılmasını istiyorlar. Bu, KUK’u uluslararası tanınırlığa sahip tek Suriyeli Kürt grubu olma kozundan mahrum edecek bir talep ve konseyin tek siyasi kozu bu.
KUK ise PYD ile varılacak olası bir uzlaşının garantörü olan Güney Kürdistan’ndaki Peşmerge’nin Suriye kolu olan Rojava Peşmerge güçlerinin Suriye’nin kuzeyine konuşlanmasını istiyor. Rojavalı Kürt Gazeteci Muhammed Abdülsettar İbrahim’e göre PYD bunu “asla” kabul etmez. Syria Direct muhabiri İbrahim, Al-Monitor’a şunları aktarıyor: “Sahada iki farklı Kürt gücü olursa bunlar kendi aralarında savaşmaya başlar. 1994-1998 yılları arasında KDP ile YNK arasında yaşanan çatışmaların benzerinin burada da yaşanması yüksek ihtimal.”
Öte yandan KUK ve PYD uzlaşısı mümkün görünmese de özerk idareye daha geniş bir Kürt katılımı mümkün. Bu da KUK’a bağlı siyasi partilerin teker teker konseyden ayrılarak idareye katılmasıyla olabilir.
Konseyin bazı üyeleri hâlihazırda KUK’un Türkiye destekli Suriye muhalefetiyle kurduğu yakın bağdan şikayetçi. Bunun nedenlerinin başında Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi’nin (KDP) 2017’de Güney Kürdistan’nda düzenlediği bağımsızlık referandumuna Türkiye’nin yaptığı muhalefet geliyor. Barzani KUK’un kuruluşuna ön ayak olan ve referandum öncesi Ankara ile iyi ilişkilere sahip bir isimdi.
Bir diğer mesele de Suriye’deki Kürt kentlerinden Afrin’in Ocak 2018’de isyancılar tarafından işgal edilmesi. Türkiye destekli Suriye muhalefetinin Kürt halkına karşı yaygın insan hakları ihlalleri söz konusu ve yıllarca Suriye Hükümeti’nin kuşatması altında yaşadıktan sonra Şam kırsalını terk eden Araplar Kürtlerin boşalttıkları evlere yerleştirildiler. KUK ise Afrin’e yönelik saldırıyı ilk etapta kınasa da Suriye Ulusal Konseyi’nden ayrılmadı.
2016’da KUK’tan atılan üç parti bir araya gelerek Ulusal Kürt İttifakı’nı kurmuşlardı ve grup sonrasında PYD çatısı altına girmişti. Bundan iki yıl sonra da Kürt Gelecek Hareketi’nin başkanı Türkiye’nin Afrin’e saldırısı üzerine KUK’tan ayrılarak şimdi PYD ile birlikte çalışan yeni bir parti kurdu. Sonrasında hareketten 30 isim daha istifa etti. PYD Suriye’deki başat Kürt gücü olmayı sürdürdükçe KUK’tan daha büyük kopuşların yaşanması muhtemel. İbrahim “Eskiden protesto ya da gösteri çağrısı yaptıklarında binlerce kişi sokaklara çıkardı; şimdi çok az kişi katılıyor. (...) Ayrılmak onların da menfaatine, bir rol üstlenmek istiyorlar” diyor.
KUK içindeki gelişmeleri izleyen yerel Kürt gazetecilerden İvan Hassib ise KUK’un en eski örgütlerinden Yekiti Partisi’nden üç liderin iktidar çekişmeleri yüzünden Haziran 2019’da konseyden atıldıktan sonra yeni bir parti kurduklarını ancak özerk Kürt idaresine bağlanma konusunda bir beyanda bulunmadıklarına dikkat çekiyor. Hassib “Tabanları Barzani’nin adamları. (...) Konseyden kopan bir partinin doğrudan PYD çatısı altına girmesi siyasi intihar anlamına gelir” diyor. Hassib kovulan üç liderden ikisinin PYD ile bağlantılı olmakla suçlandıklarını ve ileride özerk idareye katılabileceklerini de ekliyor.
PYD ise Kürt ve Arap partilerin kendi yönetimindeki özerk idareye katılımını teşvik etmek kendi çatısı altına kayıt yaptıran yapılara belirli bir dereceye kadar eleştiri hakkı tanıyor. Ancak bu hak yalnızca bazı politikalarla sınırlı ve önemli kararların kontrolü tamamen PYD’de.
Muhalif Kürtlerin özerk Kürt idaresine katılımı arttıkça PKK bağlantılı liderlerin nüfuzu da seyreliyor. İdare ideolojisi daha merkezde, daha demokratik bir görünüm kazanıyor. Hareketin bu seyri, hem Türkiye’nin işgal ihtimalini zayıflatıyor hem de Batı’dan alınan desteğin devamını sağlıyor. PYD’nin Almanya temsilcilerinden Kabat Şakir “Özerk idare tüm Suriye muhalefetini birleştirmek istiyor” diyor.
Suriye’nin kuzeydoğusu Donald Trump yönetiminin 2020 seçimleri öncesi Suriye’deki birliklerini çekme kararı ve olası bir Türk işgali öncesi önemli gelişmelere gebe. Böyle bir ortamda, Kürtler arası yakınlaşmayı güçlendirecek en olası çözüm, KUK’tan ayrılan fraksiyonların özerk idareye katılımı gibi görünüyor.
