Gerçekleşen bu saldırılar ardından Rus askeri birliklerinin Kiev'in kuzeyinde yer alan Malçivka bölgesine ilerlemesiyle kara harakatı da başlatması dünya güçlerini alarma geçirdi. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgal harekatına tepkiler peş peşe gelmeye başladı.
Basnews'ten Ruken Hatun Turhallı, Moskova Devlet Dilbilim Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Siyasi Analist İkbal Dürre ile Donbass Bölgesi sorunun ana kaynağını, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna'nın Doğusunda Rusya yanlısı Donetsk ve Luhansk bölgelerinin bağımsızlığını tanıması kararını, dünyadaki birçok devletin farklı etnik yapılardan oluşması nedeniyle, Donbas Bölgesi sorunu diğer etnik sorunların çözüm ve çatışma yöntemlerini nasıl etkileyeceğini, Donetsk (DHC) ile Luhansk Halk Cumhuriyetleri'ni (LHC) tanıma kararı alan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bu kararının Rojava Kürdistanı açısından da farklı bir bakış açısına neden olabilirliğini konuştu.
Donbass sorununu, ilgili ülkelerden bağımsız olarak nasıl tanımlayabiliriz?
Nüfusunun çoğu Rus olan bu bölge, Ukrayna’nın Batısından farklı olarak tarihsel açıdan Rusya’ya hep daha yakın olmuştur. Tabi bu ana etken sayılabilir ama yine de Donbass meselesini ilgili ülkelerin bu konudaki rolünü hesaba katmadan değerlendirmek eksik kalır.
Minsk anlaşmalarına göre bu bölgeye özerklik öngörülüyordu. Kiev bunu kendi toprak bütünlüğü için bir tehlike olarak gördüğü için bu konuda adım atmadı. Sorunun temelinde yatan ana etken bu diyebiliriz. Tabi Rusya da özellikle Kırım’dan sonra gelen tepkileri hedef saptırmak için bu durumu kullandı. Ve bu konunun üzerine giderek olayın bugünkü haline gelmesine neden oldu.
Donetsk ile Lugans Halk Cumhuriyetleri Mayıs 2014 yılında birleşerek Novorossiya Federe Devletini ilan ettiler ve defakto bir konfederal devlet oldular. Bu devleti kimler tanıdı. Bu defakto devlet 8 yıl kendisini nasıl idare etti? Şimdi hangi konumda?
Güney Osedya tarafından kabul edildi örneğin ama Rusya haricinde hiçbir BM üyesi tarafından tanınmadığı için uluslararası hukuk açısından bir önemi bulunmuyor.
Rusya 8 yıl sonra neden şimdi bu defakto durumu bağımsız devlet olarak tanıdı? Ukrayana, Avrupa ve ABD’nin bu sorunu çözme modeli nedir? Rusya’nın bölge için çözüm modeli nedir?
Dediğim gibi zamanında Minsk anlaşması sağlıklı bir şekilde yürütülebilseydi belki durum şu an içerisinde olunan hale gelmeyecekti. Tabi bu işin bölgesel boyutu global boyutuna gelince olay aslında “yeni dünya düzeni “oluşumu öncesi etki alanlarını artırmak için Batı ve Rusya arasında yaşanan mücadele sürecidir yaşanan. Ama gelinen noktada artık Ukrayna Defakto olarak bölündü ve bu bölgelerin yeniden Ukrayna sınırlarına dahil edilmesi söz konusu dahi olamaz. Sadece teorik olarak şöyle bir şey olabilir; bu bölgenin ileriki dönemlerde eğer Ukrayna’da bağımsızlıklarını kabul ederse belki Ukrayna ile birlikte konfederasyon şeklinde bir yapılanmaya gidebilir. Tabi bu sadece teorik olarak hatta hipotetik olarak öngörülebilir. Daha gerçekçi ihtimal, Rusya’nın Kırım’da yaptığı gibi bu bölgeleri kendisine direk olarak bağlamasıdır.
Dünyadaki birçok devlet farklı etnik yapılardan oluşuyor. Donbass Bölgesi sorunu diğer etnik sorunların çözüm ve çatışma yöntemlerini nasıl etkiler?
Dünyanın diğer bölgelerinde benzer durumlar için aynı senaryoların gelişeceği gibi bir ihtimali düşünmek, böyle bir öngörüde bulunmak yanlış olur. Çünkü bu tür sorunlar her yerde kendi özel spesifik bir takım dinamikleriyle gelişir. Diğer taraftan bu tür sorunların karşılıklı bir anlayış sağlanamadığı taktirde zamanla nasıl bir aşamaya geleceğini göstermesi açısından Lugansk ve Donetsk meselesi, Rusya tarafından bağımsızlıklarının kabul edilmesi aşamasına gelinmesi ve Ukrayna’nın bölünmesi, bir gösterge ve hatta dikkate alınması gereken bir realitedir. Yani görüldü ki ortak bir yol bulunamadığı taktirde olaylar hiç beklenmedik bir hal alabilir.
Bu kriz Kürtlerin zorunlu olarak bağlı olduğu Türkiye, İran, Suriye ve Irak’ı nasıl etkiler?
Rusya – Ukrayna krizi adı geçen bölgelerin statüsü ile ilgili sorun, genel anlamda Suriye krizi ile bir paralellik arz ediyor. Yani bir kere her iki yerde de aktörler hemen hemen aynı. Ukrayna Donbass’ta olduğu gibi Suriye’de de belli bölgeler belli güçler tarafından kontrol ediliyor ve bu anlamda da dondurulmuş, ne ileri ne geri giden bir süreç yaşanıyor. Tabi dışarıdan görüldüğü kadarıyla şu an Şam yönetiminde IŞİD’e karşı kazanılan bir zafer edasıyla ve Rusya’nın verdiği destekle, bir rahatlık, özgüven havası var. Ama şu unutulmamalıdır ki, 2’inci Dünya Savaşı 2 Eylül 1945 tarihinde sonlandığında Almanya’nın değişik bölgeleri değişik güçlerin kontrolü altına girmişti. Savaş bitmişti ama Almanya, savaşın bitmesinden 4 yıl sonra 1949’da bölünmüştü.
Dolayısıyla IŞİD’in bazı gündelik eylemlerini saymazsak, Suriye’deki savaşın şu an stabil olarak görünmesi aslında Şam yönetiminde bir rehavete neden olmamalıdır. İşte Donbass olayıyla benzerlikler taşıyor dediğim husus bu.
Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk (DHC) ile Luhansk Halk Cumhuriyetleri'ni (LHC) tanıma kararı alan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bu kararı Kürdistan Bölgesi ve Rojava Kürdistanı açısından da farklı bir bakış açısına neden olabilir mi?
Ukrayna’da Lugansk ve Donestk bölgelerinin özerkliği konusunda tavrını net olarak belirleyen Rusya Suriye’deki Kürtler için aynı iradeyi göstermiyor. Bu anlamda Rusya için Suriye’nin toprak bütünlüğünün önemi Ukrayna’yla kıyaslandığında çok farklı. Çünkü burada Rusya’nın çıkarları Şam’dan yana. Bu anlamda da durum Suriye’deki Kürtler ile Ukrayna’daki Lugansk ve Donestk örnekleri Rusya açısından farklılık arz etmekte. Ama diğer taraftan ABD’nin elinde Rusya’ya karşı, şayet kullanmak isterse ciddi bir koz doğmuş oldu. Yani ABD, Rusya’nın Ukrayna’daki Lugansk ve Donestk’e tavrını örnek göstererek Kürtler içinde aynı şeyi isterse, Rusya’nın son Ukrayna hamleleri Vaşington açışından ciddi bir koz olacaktır. Ama Kürtlerin bu büyük güçler arasındaki mevcut çelişkileri kendi çıkarları açısından kullanabilmeleri için öncelikle kendi içlerindeki sorunlarını çözmeleri hayati öneme sahiptir.
Rusya’nın aldığı karardan geri adım atması mümkün müdür? Hangi koşullarda geri adım atabilir?
Lugansk ve Donestk bölge sınırlarının yeniden Ukrayna sınırları içerisine geri dönmesi artık mümkün olmayacak kadar uzak bir ihtimal. Dolayısıyla mevcut durum diplomatik görüşmeler boyutuna geçemezse ve Ukrayna’daki oluşan statüko dondurulamazsa bu anlamda böge ve dünya için ciddi bir savaş riski mevcut.
