Kazakistan Kürtleri, Kürtçe yayın yapacak televizyon kanalı kuruyor

Ekim Devrimi'nden (Bolşevik) sonra Kürtleri bir ulus olarak tanıyan Sovyetler Birliği, Kürt kültürünün gelişmesine katkıda bulundu.

Kürt olmayan araştırmacıların yaptıkların çalışmaların yanı sıra Kürtler kendi kültürlerine dair yürütülen çalışmalara katıldı.

1930'da Kürt yayıncılık tarihinde Latin alfabesiyle ilk Kürtçe gazete olan "Riya Teze" yayın hayatına başladı.

Kürtler o dönem eğitim kurumları ve akademilerin yanı sıra Kürtçe yayınevi kurup ve pek çok eser yayınladı.

Yine Kürt sinemacılık tarihinde bir ilk olan "Zare" filmi, 1926'da Sovyetler Birliği'nde çekildi.

Ancak bu durum uzun sürmedi. 1937'de bazı Ermenistan ve Azerbaycan Kürtleri, 1944'te de bir kısım Gürcistan Kürtleri Kazakistan, Kırgızistan ve Orta Asya'ya göç ettirildi.

1937'de Kazakistan'a 2. Dünya Savaşı'ndan sonra da Ermenistan'a yerleşen ailelerden biri de şu an Eski Sovyetler Birliği Kürt Dernekleri Federasyonu Başkanlığı'nı yapan Prof. Dr. Kinyaze İbrahim'in (73) mensubu olduğu Mirzoyev ailesi oldu.

"Tüm ömrümü Kürtler ve Kürtçenin gelişmesi için harcadım"

Erivan'da dil, tarih ve doğu bilimleri üzerinden doktora yapan Prof. Dr. Kinyaze İbrahim, 1990 yılına kadar Ermenistan Devlet Üniversitesi Ortadoğu Dilleri Bölümü Başkanlığı'nı yürüttü.

Saint Petersburg'da filoloji alanında profesör unvanını alan İbrahim, 90'dan sonra Kazakistan'a döndü ve Devlet Üniversitesi'nde rektör yardımcılığı görevinde bulundu.

Kürt dili, kültürü, tarihi ve edebiyatı üzerine 20'ye yakın kitap yazan İbrahim; Kürtçe, Rusça, Kazakça, Ermenice, Azerice, Türkçe, Farsça ve İngilizce'nin de içinde olduğu 8 dil konuşuyor.

Yıllardır Eski Sovyetler Birliği Kürt Dernekleri Federasyonu Başkanlığı'nı yürüten ve kendi deyimiyle ‘Tüm ömrümü Kürtler ve Kürtçe'nin gelişmesi için harcadım' harcayan İbrahim, Kazakistan'da Kürtçe yayın yapacak televizyon açma hazırlığı içerisinde.

"Asimilasyona karşı durmak ve değerlerimizi korumak için Yekbun'u açıyoruz"

Independent Türkçe'ye konuşan Kürdolog, edebiyat eleştirmeni ve Alma Ata Devlet Üniversitesi'nde doğu filolojisi bölüme başkanlık yapan Prof. Dr. Kinyaze İbrahim, eski Sovyet ülkelerinde yaklaşık bir milyon Kürt'ün yaşadığını söyledi.

Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüs salgını için Kürtçe video yayınladı

"Kürt ebeveynlerin yüzde 72'si Kürtçe’nin Türkçe'yle birlikte resmi dil olarak kabulünü talep ediyor"

Kürtler Bağdat'sız, Araplar Erbil'siz yapamıyor mu?

Sovyet sonrası ülkelerde milliyetçilik akının geliştiğini ve siyasi politikalar nedeniyle Kürtlerin dilin, tarihini ve kültürünü unutmaya zorlandığını belirten İbrahim, "Mesela Azerbaycan'da 350-400 bin, Türkmenistan'da ise 250-300 bin civarında İran Kürtleri yaşıyordu. Belki Kürt olduğunu biliyorlar ama çoğu dilini unutmuş. Ermenistan'da 70 bin civarında Kürt yaşıyordu şu anda sayıları 15-20 bin civarında. Bu asimilasyona son vermek için bir şeyler yapmak gerekiyordu" dedi.

Dili, tarihi ve kültürel değerleri korumak ile diasporadaki Kürtlerle iletişimi sağlamak için Eski Sovyetler Birliği Kürt Dernekleri Federasyonu'nun çatısında bir araya geldiklerini ifade eden İbrahim, "Asimilasyona karşı durmak, dilimizi, kültürümüzü ve değerlerimizi korumak için Yekbun (Birlik) adında bir televizyon açma kararı aldık. Riya Teze ve Erivan Radyosu gibi yayınlar ilk dönem için yeterli denilebilir ama şuan için ihtiyacı karşılamıyor" diye konuştu.

"Yayınımızda siyasetten uzak duracağız"

Yüzde 100 Kürtçe yayın yapacak Yekbun TV'nin 1 Ağustos'ta yayına başlayacağını aktaran İbrahim, devamında şunları söyledi:

"Yayınımız internetten Facebook, Twitter ve Youtube platformları üzerinden olacak. Daha çok kültürel formatta olacak ve kesinlikle siyasete girmeyeceğiz. Zaten buna da ihtiyaç yok. Çünkü Kürtçe yayın yapan onlarca TV kanalı var ve bunların çoğu siyasi programlar yapıyor. Yekbun TV siyasetten uzak duracak. Daha çok örf, adet, gelenek-görenek, dil, tarih ve coğrafyamız üzerine kültürel programlar yapacağız."

"Hazırladığımız kaynak kitaplarla hala eğitim veriliyor"

İbrahim, Kazakistan'a döndüklerinde yaşadıkları zorlukları şu sözlerle anlattı:

"Kazakistan'da yaklaşık 150 bin Kürt yaşıyor. Ermenistan'da kısmen de olsa Kürtçe eğitim veriliyordu. Ama buraya ilk geldiğimizde hiçbir şey yoktu. Kürtçenin eğitim dili olması için talepte bulunduk ama bize ‘Nasıl öğreteceksiniz, ne kaynak, ne kitap ne de bir programınız yok' dediler. Prof. Nadire Kerem, Azize Ziya gibi değerli birçok isim ile kaynak kitaplar hazırladık ve eğitime başladık. O kaynaklarla hala eğitim devam ediyor."

"Yekbun Kürtler arasında özel bir yer edinecek"

Yılda bir defa Kürtçenin gelişimi için seminerler düzenlediklerini kaydeden İbrahim, Jiyana Kurd ve Nubar gibi gazete ile dergi çıkardıklarını ve Kürtlerin dil, tarih, edebiyat ve yaşamını konu alan onlarca kitabının basımını gerçekleştirdiklerini söyledi.

Yekbun TV'nin kısa zamanda Kürtler arasında özel bir yer edineceğine inandığını dile getiren İbrahim, Kürt kültürünün merkezi konumunda olan Ermenistan'ın yerinin Kazakistan'ın aldığını sözlerine ekledi.