Dünyanın dört bir yanında çatışmalar ve artan jeopolitik gerilimlerle birlikte kitle imha silahlarına yatırımlar ve savaşa hazır durumdaki nükleer bomba sayısı artıyor. Yayımlanan iki ayrı rapor, nükleer silah sahibi 9 ülkenin cephanelerini savaşa hazır hale getirmek için bir yılda on milyarlarca dolar harcadığını ortaya koydu.
Nobel Barış Ödülü sahibi organizasyon Nükleer Silahların Tamamen Ortadan Kaldırılması İçin Uluslararası Kampanya'nın (ICAN) raporuna göre, nükleer başlık sahibi 9 ülke bir önceki yıla göre yüzde 13 artışla 2023 yılında bu silahlara 91,4 milyar dolar harcadı.
ABD Fark attı
Harcamalarını en fazla artıran ABD, 2023'te 51,5 milyar dolar ile diğer tüm ülkelerin toplamını geride bıraktı. Çin 2023'te nükleer cephaneliğine 11,8 milyar dolar harcarken onu 8,3 milyar dolar ile Rusya izledi. İngiltere de 8,1 milyar dolarlık kaynağı nükleer silahlara ayırırken Fransa 6,1 milyar dolar harcadı. ICAN, yapılan harcamaların dakikada 173 bin dolar, saniyede ise 2 bin 898 dolara denk geldiğine dikkat çekti.
Aralarında Fransa, Hindistan, İsrail, Pakistan ve Kuzey Kore'nin de olduğu dokuz nükleer devletin geçen yılki harcamaları, ICAN'ın bu veriyi toplamaya başladığı 2018'e göre yüzde 33'lük artışa karşılık geliyor. Geçen 5 yılda ise nükleer cephaneliğe ayrılan kaynak toplam 387 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı.
"Nükleer silah yarışı olduğunu söylemek doğru olacaktır" diyen ICAN yöneticisi Melissa Parke, anlaşmalar gereği bu silahların "asla kullanılmaması" gerektiğini hatırlatarak, "Harcanan paralar akıl almaz, kabul edilemez" dedi.
Hazır cephane arttı
Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) raporu da giderek daha fazla nükleer silahın savaşa hazır hale getirildiğini ortaya koydu.
Rapor, dünya üzerindeki toplam nükleer silah sayısının bir yılda 12 bin 512'den 12 bin 121 âdete gerilediğini gösterse de bu düşüş Soğuk Savaş döneminden kalma eski silahların planlı imhasını yansıtıyor.
Rapora göre potansiyel kullanıma hazır nükleer başlık sayısında ise artış var. Nükleer savaş başlıklarının 3 bin 904 adedi hâlihazırda bir füze veya uçağa yüklü halde bekliyor. Bu Ocak 2023'e göre fazladan 60 nükleer bomba anlamına geliyor. Bu silahların 2 bin 100 adedi ise “yüksek operasyonel hazırlık” durumunda, yani savaşa hazır.
Yüksek hazırlık seviyesindeki silahların tamamına yakını ABD ve Rusya ordularının kontrolündeyken, ilk kez Çin de nükleer cephaneliğinin bir kısmını savaşa hazır hale getirdi.
‘Nükleer diplomasi’
Ukrayna Savaşı ile birlikte Rusya ve NATO üyeleri arasında nükleer savaş söylemleri artarken SIPRI'nin Kitle İmha Silahları Programı Başkanı Wilfred Wan, "Soğuk Savaş’tan beri nükleer silahların uluslararası ilişkilerde bu derece önemli rol oynadığını görmemiştik" dedi.
Raporda ayrıca Ukrayna Savaşı sonrası nükleer cephanelik konusunda şeffaflığın azalması ile denetleme kabiliyetlerinin kısıtlandığına dikkat çekildi. İşgalin ardından Washington, nükleer silahlar konusunda Rusya ile stratejik diyalog mekanizmasını askıya almıştı, Mos kova da kıtalararası nükleer balistik füze kabiliyetlerini dizginlemeyi amaçlayan START'a katılımını sonlandırmıştı.
***
Silah sanayisinde rekor istihdam
Küresel savunma şirketleri, Soğuk Savaş’tan bu yana en yoğun işe alım sürecini yaşıyor. Finacial Times’ın 20 büyük ve orta ölçekli ABD’li ve Avrupalı savunma ve havacılık şirketi ile yaptığı araştırmaya göre söz konusu şirketler bu yıl siparişlere yetişmek için on binlerce kişiyi işe almak istiyor. Araştırmaya göre ABD'nin en büyük şirketlerinden üçü olan Lockheed Martin, Northrop Grumman ve General Dynamics doldurmaları gereken 6 bine yakın pozisyon bulunurken, ankete katılan 10 şirket toplamda yaklaşık 37 bin kişi arıyor. İtalyan şirket Leonardo ise 2025 ile 2028 yılları arasında ise başta endüstri ve yazılım mühendisleri olmak üzere 8 bin ila 10 bin yeni pozisyon için işe alım yapmayı planlıyor. Norveç ve Finlandiya hükümetlerinin ortak olduğu Nammo ise mevcut 3 bin 250 çalışan sayısının 2030’a kadar iki katına çıkabileceğini belirtiyor.
