Amerikan medyası, İran'ın füze ve askeri kapasitesini güçlendirmek için gereken binlerce ton malzemeyi Çin'den satın aldığını iddia etti.. Bu malzemelerin önümüzdeki birkaç ay içinde İran'a ulaşacağı ileri sürülüyor.
Amerikan Wall Street Journal gazetesi, bu anlaşma hakkında bilgi sahibi olan çeşitli kaynaklardan elde ettiği bilgileri yayımladı. Bu bilgilere göre İran, balistik füze üretimi için gerekli binlerce ton malzemeyi Çin'den satın aldı. Bu malzemeler arasında füze yakıtı olarak kullanılan amonyum perklorat da bulunuyor.
Malzemeler, İran'ın Raf Novin Ticaret şirketi tarafından Hong Kong'lu Lion Commodity Holdings şirketinden satın alınmış.
Amerikan medyasına konuşan kaynaklar, İran'ın satın aldığı amonyum perklorat miktarının 800 balistik füze üretmeye yeteceğini ve bunların bir kısmının Yemen Husileri ve Irak'taki Şii silahlı gruplar gibi bu ülkeye yakın silahlı gruplara verileceğine inanıldığını söylüyor.
İsrail medyası, İran'ın şu anda 3000 balistik füzeye sahip olduğundan bahsediyor.
Rapora göre, bu yılın Şubat ortası ile Mart sonu arasında İran, Çin'den 260 kısa menzilli füze üretiminde kullanmaya yetecek bin ton sodyum perklorat elde etmişti.
Konuşan kaynaklara göre, bu malzemelerin bir kısmı bu yıl Nisan ayında Bandar Abbas'taki Şehit Recai Limanı'ndaki patlamada yok olmuş.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, İran'ın ülkelerinden füze üretimi için gerekli malzeme satın aldığına dair herhangi bir bilgiye sahip olmadıklarını reddetti; Çin'in limanlar üzerinde sıkı kontrol uyguladığını ve kullanımlarının uluslararası yasa ve düzenlemelere uygun olması gerektiğini söyledi.
Çin'in İran ile olan ticari ilişkilerine yanıt olarak, Amerika zaman zaman her iki ülkenin şirketlerine yaptırım uygular.
Bu yılın 29 Nisan'ında Amerika Hazine Bakanlığı, İran hükümetine füze üretimi için gerekli malzemeleri sağlayan altı Çinli ve İranlı şirket ile kişiyi yaptırımlarla cezalandırdığını duyurdu.
İran-ABD Nükleer Görüşmeleri ve İsrail'in Tutumu
Bu gelişmeler, Nisan ayında başlayan İran-ABD nükleer görüşmelerinin devam ettiği bir dönemde yaşanıyor. Axios'un ayrı bir raporuna göre İsrail, Beyaz Saray'a görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmadıkça İran'ın nükleer tesislerine saldırmayacağını bildirdi.
Times of Israel'in haberine göre, malzeme sevkiyatı ABD Başkanı Donald Trump'ın Mart ayında İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'e nükleer görüşmeler önerdiğini açıklamasından "aylar önce" kararlaştırılmış.
Raporlarda, amonyum perkloratın İran'da bulunan Pişgaman Tejarat Rafi Novin şirketi tarafından Hong Kong merkezli Lion Commodities Holdings Ltd.'den sipariş edildiği belirtiliyor.
İsrail'in saldırıları ve etkileri
İsrail'in Ekim ayında İran'a düzenlediği saldırılarda, balistik füze malzemelerini karıştırmaya yarayan yaklaşık bir düzine "gezegen karıştırıcısı" imha edilmişti. İran şu anda bu füze üretim tesislerini onarma çalışması yürütüyor.
Bu hafta yapılan başka bir rapor, İsrail'in art arda gerçekleştirdiği saldırıların ardından İran'ın hava savunma sistemini de yeniden canlandırma çalışması içinde olduğunu ortaya koydu.
Diplomatik gelişmeler
Beş tur müzakereden sonra ABD, Cumartesi günü İran'a İslam Cumhuriyeti'nin uranyum zenginleştirmesini tamamen durdurmadan kısıtlayacak bir anlaşma önerisi sundu. Ancak Hamaney bu öneriyi Çarşamba günü reddetti.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İran'ın zenginleştirme kapasitelerinin ve nükleer tesislerinin tamamen ortadan kaldırılması çağrısında bulunuyor. ABD istihbaratı, İsrail'in bu yıl nükleer tesislere saldıracağını değerlendiriyor.
Bununla birlikte Axios'un Perşembe günkü raporuna göre İsrail, Trump'ın Tahran ile süren müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlandığına dair sinyal vermesi dışında İran'ın nükleer tesislerine saldırmayacağını Beyaz Saray'a güvence verdi.
İsrailli yetkililer geçen hafta Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer, Mossad Direktörü David Barnea ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi'nin ziyareti sırasında, İsrail'in tek taraflı olarak İran'a saldırarak ABD'yi şaşırtmayacağına dair Beyaz Saray'ı ikna etmiş.
Bir İsrailli yetkili, "Amerikalıları sakinleştirdik ve iyi bir diplomatik çözüm bulunabiliyorsa saldırı başlatmanın mantıklı olmadığını söyledik. Bu nedenle şansını vereceğiz ve müzakerelerin tükendiği ve Orta Doğu Beyaz Saray temsilcisi Steve Witkoff'un vazgeçtiği açık hale gelene kadar herhangi bir askeri eylemle bekleyeceğiz" dedi.
