Mustafa İsmet İnönü 24 Eylül 1884\'de İzmir\'de doğan, 25 Aralık 1973\'de Ankara\'da ölen, Osmanlı döneminde albay, Cumhuriyet döneminde orgeneralliğe, Başbakanlığa, Cumhurbaşkanlığına kadar varan görevlerde bulunur.
Mustafa İsmet İnönü, Bitlis’ten Malatya\'ya yerleşmiş bir Kürt ailesinden, Hacı Reşit\'in oğludur. Evli ve üç çocuk babasıdır.
1901-1906 yıllarında Erkanı Harbiye (Kurmay) okulunda okurken, bu öğrencilik yıllarında bir kaç sınıf kendisinden ileri ya da geride aynı tedrisattan geçen ve ileriki yaşlarında \"Türkiye\'de arındırma\" siyasetinde önemli rapor, proje ve mühendisliklere imza koyan, yaşamlarını aynı çatıda gerçekleştirip, geleceği aynı perspektif ile tasarlayan birer Îttihat ve Terakki Cemiyeti ruhu ile askeri kurmay ruhlu şu arkadaşları ile olur:
1- Mustafa Îsmet İnönü
2- Mustafa Kemal
3- Ali Fuad Cebesoy
4- Asım Gündüz
5- Kazım Karabekir
6- Fettih Okyar
7- Ali Fuad Erdem
8- Fevzi Çakmak
9- Enver Paşa
10- İzzettin Çalışlar
11- Abdurrahman Nafiz Güran
12- Kazım Orbay
13- Salih Omurtak
.........
...........
Selanik’te, Fetih Okyar, Mustafa Kemal, Talat Paşa, Cemal Paşa ile siyasi gelecek konusunda tartışmalar sürdürür.
2. Meşruiyette, Şevket Turgut Paşa’nın kurmay heyetinde aktif görev alır.
1909\'da İttihat ve Terakki Cemiyeti toplantısında, kendisinin hiç uymadığı \"Askerlerin siyasetin dışında kalmasını\" savunur olmasına rağmen, bir asker olarak hep siyasete yön verir.
26 Şubat 1910 yılında, Yemen Kuvvayî Umumiyesi\'nde, Arap Ayaklanmalarını bastırmaya gönderilir, beceremeyince ilişkiler geliştirerek, entegre etmeye çalışmak üzere müzakereler yapar.
Yemen’deki bu çalışmaları içinde 26 Nisan 1910\'da Kurmay Binbaşı olur.
16 Nisan 1913\'te, İstanbul’a döner. 1. ve 2. Balkan Savaşı’nda ulusal halk direnişlerini bastırmak üzere kurmay görevi yapar.
8-29 Ekim tarihleri arasında Askeri Müşavir olarak Cemal Paşa’nın yanında görev alır.
15 Aralık 1913\'te Erkanı Umumiye Harbiye’de çalışmaya başlar.
1914 ve 1916 tarihleri arasında Enver Paşa ile yakın mesai içindedir.
1914 tarihinde İngiliz Alman güçlerine bağlı taraftarlarının Çanakkale’de yaşadıkları savaşta, Înönü Enver Paşa ile Alman müttefiklerinin safındadır.
Mustafa İsmet İnönü 1914 yılında Alman Askeri Islah Heyetleri içinde önemli eğitsel ve pratik görevler üstlenir. Bu dönemde Kazım Karabekir ile birlikte Münih, Berlin, Paris, Zürih vs. İllerde geziler yaparlar. Bu gezide aynı zamanda Alman Orduları içindeki askeri eğitimlere dahil olur, askeri bilgilerini pekiştirirler.
4 Ağustos 1914 tarihinde Almanya’dan döndüklerinde seferberlik ilan edilir. Kendisi seferberlik dairesinde önemli görevler icra eder.
Ekim -Kasım 1915\'de 2. Ordu Kurmay Başkanlığına Albay olarak tayin edilir.
İsmet İnönü’nün Fransızca, Almanca ve İngilizce öğrenmesi, onun dış politikayı izlemesine ve ilişkiler geliştirmesine yardımcı olan en önemli etkendir.
İsmet İnönü bu askeri ve politik birikimi, ittihatçılardan edindiği \"etnik arındırma\" politikalarını Cumhuriyet döneminde de tatbik etmiştir.
Cumhuriyet döneminde Mustafa Kemalin imzasının altında olduğu pek çok yazı, yazışma ve icrada Mustafa İsmet İnönü’nün elinde ve beyninde çıkmıştır. \"Gençliğe Hitabe\", \"Nutuk\" konuşmalarının hazırlanması, \"Lozan Görüşmeleri\", \"Turan Hedefi\"nden vazgeçme, “Misaki milli sınırlarından, bugünkü kapabildikleri sınırlara çekilme\" vs. Tüm stratejik siyasette Atatürk\'e yol gösteren zattır.
Cumhuriyet döneminde Kürt raporlarlarının hazırlanması, İngiliz, Fransız görüşmelerini sürdüren de Mustafa İsmet İnönü’dür.
Mustafa İsmet İnönü, Ermeni jenosidinde çırak, Kürt jenosidinde bir usta vazifelidir.
Mustafa İsmet İnönü, Mustafa Kemal\'in aklı pusulasıdır. Bu durum göz ardı edilemez.
1940\'larda Hitler ile İnönü’nün dostlukları 1910\'lardaki çıraklıklarında saklıdır.
Bu tarz çıraklık ve ustalık olmaz olsaydı. Zira bu ustalar kendilerini tarihe sağlıklı değil, diktatör, faşist, soykırımcı olarak kayıt ettirdiler.
