Tillerson, ilişkilere dair gözden geçirmenin Tahran'ın sadece 2015 nükleer antlaşmasına riayet edip etmediğine değil, bölgedeki tavırlarına ilişkin de olacağını, zira İran'ın Suriye, Irak, Yemen ve Lübnan'daki ABD çıkarlarını baltalamaya çalıştığını söyledi.
Tillerson'un bu sert sözleri, ABD Savunma Bakanı James Mattis'in Çarşamba günü Suudi Arabistan'a ziyaretinde, Yemen'deki çatışmaların sonlandırılması için İran'in istikrar bozucu nüfuzuna son verilmesi gerektiği yönündeki sözleriyle de uyuşuyor.
Tillerson, Başkan Donald Trump'ın "şimdiye dek yapılmış en kötü antlaşma" olarak nitelediği nükleer antlaşmadan kaynaklı yaptırımların askıya alınmasının "Birleşik Devletlerin ulusal güvenlik çıkarları açısından hayati önemini" gözden geçirme emri verdiğini söyledi.
Her ne kadar Trump yönetiminin antlaşmadan geri döneceğine dair işaret verilmese de, Tillerson iki kez, Tahran'ın nükleer heveslerinin baskı altına alınmaması halinde Kuzey Kore gibi bir tehdit olabileceği uyarısında bulundu. Tillerson ayrıca, İran'ın 2015 nükleer antlaşmasın yönelik sorumluluklarını yerine getirdiğini ancak Tahran'ın terörizme mali destek verdiğine dair endişelerin olduğunu düşünüyor.
Tillerson, İran ile altı ülke arasında imzalanan 2015 nükleer antlaşmasının "nükleerden arındırılmış bir İran hedefinde başarısız kaldığını ve sadece nükleer bir devlet olma hedefinin ertelenmiş olduğunu" iddia ediyor.
İran'la varılan 2015 nükleer antlaşmasının içeriği
Tahran anlaşmayla BM'nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun askeri üslere "kontrollü girişine" izin vermiş oldu.
Şüpheli nükleer etkinlik olduğu düşünülen üslere giriş, P5+1 için en önemli taleplerden biriydi. Ancak Tahran, bu denetimlerin İran'ın askeri sırlarını ifşa edecek casusluk faaliyetlerine dönüşmesi endişesi taşıyordu.
Anlaşmayla BM'ye kapsamlı denetim izni veriliyor ancak İran'ın giriş izni taleplerine itiraz hakkı bulunuyor.
İran'a uygulanan silah ambargosunun beş yıl daha devam etmesi bekleniyor ancak Rusya'ya göre BM Güvenlik Konseyi'nin özel izniyle silah teslimatları mümkün olabilir.
Tahran uranyum zenginleştirmede kullanılacak santifrüj sayısını anlaşmayla üçte iki oranında azaltmayı da kabul etti.
Ancak önümüzdeki ilk 10 yıl içinde zenginleştirilmiş uranyum biriktirmeme şartıyla, uranyum konusunda geliştirme ve araştırma yapmasına izin verildi.
İran'ın bu antlaşmadan kazanımı
Antlaşmanın yapıldığı tarihte göre, petrol, doğal gaz, finans, havacılık ve deniz taşımacılığı alanlarında yaptırımlar kalkacak, İran yurtdışındaki milyarlarca dolarlık varlığına yeniden ulaşabiliyor.
İran'ın malvarlıklarının serbest bırakılmasıyla İran 100 milyar dolardan fazla değerdeki varlığa erişim kazanmış oluyor,
AB'nin İran'a uyguladığı petrol ambargosu da kalktı ve yaptırımların kalkmasıyla ticaret hacmi arttı.
