ABD merkezli haber sitesi Axios Cuma günü, ABD'li ve İranlı yetkililerin Umman'da ‘bölgesel gerilimden nasıl kaçınılacağı’ konusunda dolaylı görüşmeler yaptığını bildirdi. Biden'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Brett McGurk ve ABD'nin İran elçisi Abram Paley'in katıldığı görüşmelerin geçen Ocak ayından bu yana ABD ile İran arasında yapılan ilk görüşmeler olduğunu belirten site, görüşmelerde ‘ABD'nin İran'ın nükleer programının durumuna ilişkin endişelerinin ele alındığını’ kaydetti.
İran resmi haber ajansı IRNA, İran'ın Birleşmiş Milletler (BM) misyonunun görüşmelerin Umman'da gerçekleştiğini doğruladığını ve ‘devam eden bir süreç’ olduğunu söylediğini aktardı. Misyon, “Bu müzakereler ilk değildi ve son da olmayacak” dedi.
Söz konusu görüşmelerin duyurulması, İran Dini Lideri Ali Hamaney’in danışmanlarından Kemal Harrazi'nin, Tahran'a yönelik ‘politika yaklaşımını değiştirmeye’ istekli olduğunu göstermesi halinde Tahran'ın ABD ile doğrudan müzakereler için masaya oturmaya hazır olduğunu açıklamasından yaklaşık bir hafta sonra gerçekleşti.
Harrazi, Donald Trump'ın Kasım seçimlerinde başkanlığa gelme ihtimaline rağmen Tahran'ın nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmayı amaçlayan görüşmeler yoluna bağlı olduğunu belirtti.
Harrazi 12 Mayıs'ta gerçekleşen bir dış politika forumunda, “Tahran, Trump yeniden başkan olsa bile iki yıldır durmuş olan müzakereleri yeniden başlatmaya hazır olmalıdır” şeklinde konuştu.
Harrazi, İran'ın İsrail tarafından tehdit edilmesi halinde nükleer doktrini revize edeceği tehdidini defalarca dile getirdi. Bu tehdit daha önce Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Nükleer Merkezleri Koruma Birlikleri Komutanı Tuğgeneral Ahmad Hak Taleb tarafından da dile getirilmişti.
İran ile İsrail arasında yaşanan gerginlik bölgede tansiyonu yükseltti. İran 13 Nisan'da ezeli düşmanı İsrail'e 300'den fazla füze ve insansız hava aracıyla (İHA) saldırdı, ancak bu saldırıların yüzde 99'u başarısızlıkla sonuçlandı.
İsrail de İsfahan'daki nükleer tesisleri korumakla görevli radar sistemini hedef alan sınırlı bir saldırıyla karşılık verdi. Tahran, İsrail saldırısı haberlerini küçümseyerek, İran'ın ‘çıkarları’ hedef alınmadıkça karşılık vermeyeceğini bildirdi.
İran Dini Lideri Ali Hamaney 24 Nisan'da yaptığı açıklamada, nükleer dosya konusunda ABD'ye ‘taviz’ vermeyi reddetti. Hamaney, “Bizim iyiliğimizi isteyen bazıları, sorunu çözmek için ABD'nin taleplerinden birini kabul etmemizi tavsiye ediyor. ABD'nin beklentilerinin çözümü yok” ifadelerini kullandı.
Hamaney'in açıklamalarından günler önce İran Dışişleri Bakanlığı, İran'ın BM Daimî Temsilcisi Said İrevani'nin ABD'nin İran elçisi Abram Paley ile gizli görüşmeler yürüttüğüne dair İran gazetesi Şark tarafından yayınlanan haberi reddetti.
İsrail ile Hamas arasında Gazze Şeridi'nde patlak veren savaş ve Suriye, Lübnan, Irak ve Yemen'deki İran yanlısı silahlı grupların birçok bölgesel cephede gerilim hattına girmesinden bu yana bölgesel gerilim artıyor.
İsviçre, ABD'nin İran'daki çıkarlarını temsil ediyor. Zira ABD ile İran arasındaki ilişkiler, 1979 devriminde İran'ın ilk liderinin destekçisi olan aşırılık yanlılarının ABD Büyükelçiliği’ni basmasının ardından koptu.
İki ülke, Tahran'ın nükleer programı da dahil olmak üzere, ABD'nin müttefiki İsrail ile İran'ın müttefiki Hamas arasında Gazze Şeridi'nde yaşanan savaşla daha da şiddetlenen çeşitli konularda on yıllardır anlaşmazlık yaşıyor.
Maskat uzun zamandır Tahran ve Washington arasında çeşitli konularda bir bağlantı görevi gördü ve 2015 yılında İran'ın nükleer programına ilişkin uluslararası anlaşmaya varılmadan önceki aşamalarda iki taraf arasında gizli görüşmelere ev sahipliği yaptı.
Son yıllarda Tahran ve Washington arasında nükleer programı engelleme mekanizmaları, esir takası ve yurtdışında dondurulan İran fonlarının serbest bırakılması konularında dolaylı görüşmeler yapıldı.
