Rusya ile Azerbaycan arasında gerilim neden tırmanıyor?

Rusya ile Azerbaycan arasında gerilim tırmanıyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı bugün Moskova-Bakü hattında diplomatik krize evrilen gerilim hakkında dikkat çekici bir açıklama yaptı.

Açıklamada, "bazı güçlerin Rusya'nın son derece büyük önem atfettiği Azerbaycan ile ilişkilerini bozmak istediğine" vurgu yapıldı, "Bunu yapmak isteyenler ne yaptıklarını iyice düşünmesi gerekiyor" denildi.

Gerilim nasıl tırmandı?

Rusya ile Azerbaycan arasındaki gerilim geçen hafta tırmanmaya başladı.Rus polisinin, 27 Haziran'da faili meçhul cinayetlerle ilgili olarak Yekaterinburg kentinde düzenlediği baskında Hüseyin ve Ziyaddin Safarov adlı iki Azeri kardeşin ölmesi, Bakü'nün sert tepkisine yol açtı.

Azerbaycan, Rus güvenlik güçlerini "etnik temelli yargısız infazla" suçladı, ülkedeki tüm Rus kültürel etkinliklerin iptal edildiğini duyurdu ve hemen ardından ülkedeki Rus vatandaşlarını hedef alan bir dizi operasyon başlatıldı.

Bakü baskınlar ve gözaltılar ile karşılık verdi

Rus devlet haber ajansı Sputnik'in Azerbaycan ofisine düzenlenen baskında, yedi Rus gazeteci gözaltına alındı. Hakim karşısına çıkarılan gazetecilerden ikisi, Igor Kartavykh ile Yevgeny Belousov tutuklandı. Dolandırıcılık, yasadışı girişimcilik ve kara para aklamakla suçlanan iki gazetecinin tutuklu yargılanacakları açıklandı.

Azeri hükümet kaynakları ayrıca 15 Rus vatandaşının da uyuşturucu kaçakçılığı ve siber suç şüphesiyle gözaltına alındığını duyurdu. Bu kişilerin kelepçelendiğini, sıraya sokulduğunu ve polis minibüslerine bindirildiğini gösteren videolar paylaşıldı.

Azerbaycan'dan "kasten öldürme" suçlaması

Rus makamları, Yekaterinburg kentindeki baskında hayatını kaybedenlerden birinin kalp krizi sonucunda öldüğünü, diğerinin ölümü ile ilgili olarak da soruşturma yürütüldüğünü açıklamıştı.

Ancak Azerbaycan makamları iki Azeri kardeşin "kasten öldürüldüğü" görüşünde.

Azerbaycan savcıları dün ceza soruşturması başlatıldığını açıkladı. Açıklamada, "Soruşturma Azerbaycan vatandaşları ve etnik Azerbaycanlıların Rusya Federasyonu kolluk kuvvetleri görevlileri tarafından işkence sonucunda kasten öldürüldüğü gerekçesiyle başlatıldı" ifadelerine yer verildi.

Azerbaycan Adli Tıp Başkanı Adalat Hasanov,  Azeri kardeşlerin cesetlerinin Pazartesi akşamı Azerbaycan'a getirildikten sonra yapılan otopside, ikisinin de "şiddetli dayak nedeniyle travma sonrası şoktan öldüklerini gösteren bulgular elde edildiğini" açıkladı.

Bakü'deki otopsi sonuçları neye işaret ediyor?

Hasanov, gazetecilere yaptığı açıklamada Rus adli tıp uzmanlarının 1970 doğumlu Ziyaddin'in kalp yetmezliğinden öldüğü yönündeki iddialarının "bariz bir yalan" olduğunu söyledi.

Adalet Hasanov, otopsi sırasında Ziyaddin'in vücudunda dayaktan kaynaklanan çok sayıda kırık tespit ettiklerini, kaburgalarının tümünün kırık olduğunu ve kafasında da kanama olduğunu söyledi.

Adli Tıp Başkanı Hasanov, 1966 doğumlu diğer kardeş Hüseyin'in de dayak sonucu öldüğünü açıkladı. Hasanov, Rusya'da yapılan bir önceki otopsi sırasında maktulün tüm iç organlarının çıkarıldığını, bunun da "gerçek ölüm nedenini gizleme girişimine işaret edebileceğini" aktardı.

Kremlin ne diyor?

Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, yaşanan son gelişmelere ilişkin yaptığı açıklamada, Azerbaycan'ı duygusal tepki vermekle suçladı.

"Bu son derece duygusal tepkinin yerini, tüm soruların yanıtlanacağı doğrudan iletişime bırakacağına güveniyoruz" sözlerini kaydeden Peskov, ayrıca Rusya'nın Rus gazetecilerin serbest bırakılması için Azerbaycan nezdinde girişimlerde bulunduğunu belirtti.

Rusya Dışişleri Bakanlığı ise dün Moskova'nın tepkisini bildirmek üzere Azerbaycan'ın Moskova Büyükelçisi Rahman Mustafayev'in bakanlığa çağrıldığını duyurdu. Görüşmede Azerbaycan Büyükelçisi'ne "Bakü'nün kasıtlı olarak ikili ilişkileri bozmaya dönük adımlar attığı" yönündeki suçlamanın iletildiği açıklandı.

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı ise Büyükelçi Mustafayev'in görüşmede "Rus polisinin iki Azerbaycan vatandaşına işkence uygulamasından ve ölümlerine neden olunmasından ötürü endişelerini ilettiğini" açıkladı.

Büyükelçi Mustafayev'in ayrıca "Rusya'dan kapsamlı ve tarafsız bir soruşturma yürütmesini ve faillerin adalete teslim edilmesi için de acil önlemler almasını talep ettiği" belirtildi.

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, Bakü'deki Rus medya ofisine yapılan baskının da yasal olduğunu savunuyor, soruşturmanın devam edeceğine işaret ediyor.

Zelenskiy'den Bakü'ye destek, Moskova'ya suçlama

Bu arada Moskova- Bakü hattında gerilim tırmanırken Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile telefon görüşmesi gerçekleştirmesi dikkat çekti.

Dün akşam gerçekleşen görüşmede Zelenskiy'nin Aliyev'e "Ukrayna'nın Azerbaycan'ın yanında olduğu" mesajını verdiği, Rusya'yı da "komşularına karşı yeni bir düşmanlık kampanyası başlatmakla" suçladığı açıklandı.

Azerbaycan ile Rusya arasında, Aralık ayında Azerbaycan'a ait bir uçağın Kazakistan'da düşmesinden bu yana soğuk rüzgarlar esiyor. Uçaktaki 38 kişi hayatını kaybetmişti.

Azerbaycan, uçağın Rusya hava sahasında bulunduğu esnada, bir Rus uçaksavar füzesi tarafından vurulduğunu duyurmuş, Rusya'dan özür ve suçluların cezalandırılmasını talep etmişti.