Son günlerde yaşanan gelişmeler İsveç’in belki de en zor zamanlarına işaret ediyor. Ülkenin dört bir yanında çeteler arasındaki çatışmalar, patlamalar ve cinayetler büyük bir artış göstermiş durumda. Ayrıca, Başbakan Ulf Kristersson’un güvenlik danışmanı ülkeyi tehlikeye sokan ihmallerle gündemdeyken, büyük sendikalardan Handels de 200 bin kişiyi etkileyecek toplu iş sözleşmelerine hazırlanıyor. Kuran yakmasıyla gündeme gelen Salwan Momika’nın evinde öldürülmesi de tartışmaları beraberinde getirdi.
Kristersson’un güvenlik danışmanına güvenlik soruşturması
Başbakan Ulf Kristersson’un Güvenlik Danışmanı Henrik Landerholm görevini bıraktı. 2022 yılının kasım ayından bu yana ülkenin ilk 'başbakan güvenlik danışmanı' olarak görevde bulunan Landerholm, gizlilik içeren konularda ihmalleri olduğu gerekçesiyle eleştirilere maruz kalmıştı. Expressen gazetesinin hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Landerholm’un durumunun basına yansımadan önce çok az sayıda kişi tarafından bilindiği aktarıldı. Muhalefetteki Sosyal Demokratlar’dan (S) Morgan Johansson ise, Landerholm’un 'bu görev için uygun olmadığının açık olduğunu' ve Başbakan Kristersson’un Güvenlik Polisi’nin (SÄPO) konuyla ilgili soruşturması öncesinde güvenlik danışmanını zaten görevden almış olması gerektiğini söyledi.
Landerholm, İsveç’in NATO üyeliği sürecinde Macaristan Büyükelçiliği’nde telefonunu ve söyleşi için gittiği İsveç Radyosu’nda not defterini unutmak gibi ihmallerle suçlanıyor. Çok sayıda benzer ihmalde unutulan eşyaların ülkenin güvenlik bilgilerini içerdiğine dönük yoğun eleştiriler SÄPO’nun soruşturmasına konu oldu. Başbakan’ın yakın arkadaşı da olan Landerholm, söz konusu olayların ortaya çıkmasının ardından bütün eleştirilere rağmen görevde kalmaya devam etti. Ancak, SÄPO’nun soruşturma haberi sonrası görevini bırakmak zorunda kaldı.
Bir ayda 32 patlama: 15 yaş altı çocuklar kullanılıyor
İsveç’te son zamanlarda çatışma ve patlama olaylarında büyük bir artış yaşanıyor. Ülkenin birçok yerinde, son bir ayda 30’un üzerinde patlama gerçekleşti. Ülke, tarihinde ilk defa böyle bir rakamla karşı karşıya kaldı. Söz konusu olaylar çoğunlukla başkent Stockholm’de meydana gelirken, Europol’un İsveç’e 'ülkedeki durumun ciddiyetinden' dolayı yardım teklifinde bulunduğu belirtildi. Patlamaların sebebi olarak gösterilen çetelerin, olaylarda 15 yaş altı çocukları kullandığı görülüyor.
Başbakan Kristersson, İsveç’te suç oranını düşürme vaadiyle iktidara geldi ancak görev süresinde durum daha kötüye gitti. Suç artışından göçmenleri sorumlu tutan Kristersson, TV4’e yaptığı açıklamada, “Sürekli suç işleyen yeni insanlar gelirse, bununla başa çıkma şansımız yok” dedi.
Patlamaların ardından 50 kişiyi gözaltına alan polis ise ailelere çağrıda bulundu. Konuyla ilgili polis tarafından yapılan basın toplantısında, ailelerin çocuklarının telefonunda hangi uygulamaları kullandığını denetlemeleri, konuşma biçimlerindeki değişimleri, yeni alınan kıyafet ve eşyaları gözlemlemeleri için çağrıda bulunuldu.
Ayrıca, hükümet cezalandırılma yaşını 15’ten 14’e çekme hazırlığı yapıyor. Basına duyurulan ve ciddi suçları içerecek olan yeni cezalandırılma yaşı araştırmasıyla, suç örgütleri tarafından daha az ceza alacak olmaları sebebiyle çocukların kullanılmasının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Kuran yakan Salwan Momika öldürüldü
İsveç’te geçtiğimiz yıllarda Kuran yakmasıyla gündeme gelen Salwan Momika, 29 Ocak Çarşamba günü Stockholm’ün Södertälje bölgesindeki evinde vurularak öldürüldü. Bir gün önceki Tiktok videosunda, “Pişman değilim, kendimle gurur duyuyorum” dediği ifade edilen Momika’nın öldürüldüğü sırada da Tiktok yayını yaptığı ve yayında silah sesi duyanların yakınlarına haber verdiği öne sürüldü. Olayın ardından gözaltına alınan beş kişiden dördünün herhangi bir ceza kaydının olmadığı ve birkaçının da akraba olduğu aktarıldı. Momika’nın Kuran yakarken yanında bulunan Salwan Najem de sırada kendisinin olabileceğini ve öldürülmekten korktuğunu söyledi.
Başbakan olayı, “Cinayetin yabancı güç bağlantılı olduğuna dair açık bir risk var” sözleriyle yorumladı.
Salwan Momika ve Salwan Najem hakkında 30 Ocak’ta, Kuran yakarken yaptıkları konuşmalar nedeniyle ‘halkın bir kesimine karşı kışkırtma’ suçuyla yargılandıkları davada karar verilecekti. Karar duruşması 3 Şubat’a ertelendi.
Yaşanan olayların ardından Norveç’e iltica eden Momika, ret kararının ardından İsveç’e iade edilmiş ve tekrar burada oturum uzatması için başvuruda bulunmuştu. Irak’a iade edildiği taktirde işkence görebileceği nedeniyle İsveç Göçmen Dairesi Momika’ya Mayıs 2024’te geçici tekrar oturum izni vermişti.
Hem Salwan Momika’nın hem başka isimlerin Kuran yakma eylemlerinin, İsveç yasalarına göre ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi özellikle Müslüman kesimlerin tepkisini çekmişti. Momika’nın öldürülmesi tartışmaları da beraberinde getirdi. Olayın ifade özgürlüğünü kullanan bir kişinin öldürülmesi olarak gören kesimler hükümeti gerekli önlemleri almamakla eleştiriyor.
Momika’nın öldürülmesinin ardından daha önce Kuran yakarak gündeme gelen Rasmus Paludan da tekrar ortaya çıktı. Olay günü Danimarka polisine Kuran yakacağını söyleyen ama izin alamayan Paludan, buna rağmen cumartesi günü Türkiye Başkonsolosluğu önünde Kuran yaktı.(Duvar)
