ABD, güçlerinin Irak'tan çekilmesinin ayrıntılarını görüşmek için Irak hükümetiyle ciddi görüşmelere başlama arzusu taşırken bu bağlamda bir ABD-Irak görüşmesinin yapılması yakın.
Reuters'ın birçok kaynaktan aktardığına göre ABD'nin Irak büyükelçisi Alina Romanowski, geçen çarşamba günü Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin'e gönderdiği bir mektupta müzakerelere başlamaya hazır olduğunu ifade etti.
Reuters'a göre ABD, bu adımla önkoşulları kaldırdı. Bunlardan en önemlisi, İran destekli Irak silahlı gruplarının öncelikle kendilerine yönelik saldırıları durdurmasıydı.
Irak Dışişleri Bakanlığı, önemli bir mesaj alındığını ve Başbakan Muhammed Şia es-Sudani'nin konuyu dikkatle inceleyeceğini belirtti.
Bakanlığın açıklamasında detay verilmedi. Görüşmelerin birkaç ay hatta daha uzun sürmesi beklenirken, sonuçlar tahmin edilemiyor.
ABD güçlerinin geri çekilmesi de yakın zamanda gerçekleşmeyecek.
Bu adım Irak'taki ABD üslerinin İran'a sadık silahlı gruplar tarafından bir dizi füze ve İHA saldırısı ile karşı karşıya olduğu zeminde; Şii "Koordinasyon Çerçevesi" güçlerinin ABD askerlerini Irak'tan çıkarma yönündeki talepleri ortasında ve Sudani hükümetinin ABD varlığını sona erdirme arzusu ışığında geldi.
Bağdat ile Washington arasında yürütülecek müzakerelerin, terör örgütlerinin hem Irak hem de Suriye'deki faaliyetlerine işaret eden veriler ışığında, ABD kuvvetlerinin Irak'tan çekilmesinin sonuçlarına ve Irak'a gölge düşürecek ekonomik sorunlara odaklanacağı görülüyor.
ABD, IŞİD'in geri dönüşünü önlemek amacıyla Irak güçlerine rehberlik ve yardım sağlamak üzere Irak'ta 2 bin 500 askeri personel görevlendiriyor.
IŞİD 2014'te Irak ve Suriye'nin geniş bölgelerini kontrol altına aldıktan sonra 2017'de yenilgisini ilan etmişti.
ABD öncülüğünde IŞİD'le mücadele için kurulan koalisyonun bir parçası olarak Irak'ta çoğu Avrupalı olmak üzere diğer ülkelerden gelen yüzlerce askeri personel bulunuyor.
Müzakereler uzun sürebilir
Siyasi ilişki gözlemcileri, özellikle müzakerelerin uzun sürebileceği göz önüne alındığında, Washington'un Irak'tan güçlerini hızla çekme ihtimaline yer vermiyor.
Irak Stratejik Araştırmalar Merkezi Direktörü Gazi Faysal, "ABD, ilişkileri düzenlemek için müzakereler yürütecek ancak Irak'tan çekilmesini tartışmayacak. Şimdi iki ülke arasındaki Yüksek Koordinasyon Komitesi'nin ortak toplantıları düzenlemesi ve Irak ile terörle mücadeleye yönelik uluslararası koalisyon arasında farklı ilişki kurma fırsatları ve olasılığı incelenmelidir. Uluslararası koalisyon 2017'de IŞİD'in yenilgiye uğratılmasında pay sahibi olan 82'den fazla ülkeyi içeriyor" dedi.
"Olan şey, uluslararası terörle mücadeledeki bir ittifaktan, bu uluslararası koalisyona üye devletler arasında askeri, silahlanma, eğitim, lojistik destek, istihbarat ve Irak Silahlı Kuvvetleri'nin savunma kapasitelerinin geliştirilmesine dair ikili ilişkilere dönüşümdür" diyen Faysal, "Özellikle Irak Hava Kuvvetleri'nin savunma sistemi, füze savunması ve savaş uçakları gibi alanlarda yaşanan değişimler de bu dönüşüme dahildir. Bunun yanı sıra, uydu veya diğer kapasiteler aracılığıyla yapılan gözetleme, Irak Silahlı Kuvvetleri'nin yeteneklerini güçlendirmeye katkıda bulunmak amacıyla entegre edilebilecek diğer yetenekleri içermektedir, böylece ulusal güvenliğin başarısına katkıda bulunabilir" ifadelerini kullandı.
Faysal, sözlerini şöyle sürdürdü:
Şu anda ele alınan konu, ABD kuvvetlerinin çekilmesi meselesi değil, daha çok Irak ile uluslararası koalisyon ülkeleri arasındaki ilişkinin, her birinin uzmanlık alanına göre düzenlenmesidir. Ayrıca, teknolojik, bilimsel, ekonomik, endüstriyel ve diğer alanlardaki işbirliği olanaklarına yönelik ortaklık fırsatları da ele alınmaktadır.
Bu konu, Irak ile uluslararası koalisyon arasındaki görüşmelerin bir parçasını oluşturuyor. 2008 yılında imzalanan ve Irak Parlamentosu tarafından yasa ile onaylanan Irak ve ABD arasındaki Çerçeve Anlaşması'nın da geçerliliği devam ediyor. Bu önemli ortaklık anlaşması, Washington ile Bağdat arasındaki ilişkileri çeşitli düzeylerde koordine etmeye ve derinleştirmeye devam ediyor ve ABD bu alanda ciddi destek sağlayabilir.
Hızlı geri çekilme düşünülmüyor
El-Mustansıriya Üniversitesi siyaset bilimi profesörü İsam el-Feyli de "ABD'nin geri çekilmesinin hızlı olmayacağını" söyledi.
Feyli, "ABD kuvvetlerinin Irak ve Suriye'den çekilmesinin ardından terör örgütleri faaliyetlerine başlayabilir. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın açıklaması, uluslararası koalisyon misyonunun başka bir aşamaya taşındığını doğruluyor; ancak bu, danışmanların geri çekilmesi anlamına gelmiyor. Özellikle Irak hükümeti, bu durumun Irak ile ABD arasında yeni bir dönemin başlangıcını oluşturduğunu teyit ediyor" dedi.
Feyli, sözlerini şöyle sürdürdü:
Herhangi bir geri çekilme hızlı olmayacak. Geri çekilmenin niteliğine ilişkin ve mevcut danışmanların ve F-16 uçakları ile Abrams tankları bakımından sorumlu olan yetkililerden vazgeçilip geçilmeyeceğine dair bir çalışma yürütülecek. ABD'nin 2011'de çekilmesinden sonra, IŞİD'in temsil ettiği terör örgütlerinin ortaya çıkması konusunda endişeler oluştu. 48 saat önce ABD'nin Suriye'den çekilme niyetini açıklaması, orada terör örgütlerinin teşvik edilmesine yol açtı.
Amerikan Foreign Policy dergisi geçen çarşamba günü, dış politika, Beyaz Saray ile savunma ve devlet bakanlıklarındaki kaynaklardan alıntı yaparak şunları aktardı:
Washington artık Suriye'de kalmakla ilgilenmiyor. Washington, Suriye'deki varlığının artık gerekli olmadığına inanıyor. ABD kuvvetlerinin Kuzey Suriye'den çekilmesinin zamanlaması ve şeklini tartışmak için şu anda yoğun müzakereler yapılıyor.
ABD'nin geri çekilmesi terör örgütlerini harekete geçirebilir
Feyli, "Rusya'nın Ukrayna savaşıyla meşgul olması ve ABD'nin Suriye'den çekilmesi, terör örgütlerini güç kullanarak hareket etme konusunda alarma geçirecek ve Suriye'de kırılgan bir güvenlik durumu yaratacaktır. O zaman bu durum Irak'a da yansıyabilir ve dolayısıyla tüm bu konular ABD-Irak görüşmelerinin masasında kendine yer bulur. Eğer Irak hükümeti, müttefik bir ülke olarak ABD ile mevcut ilişkinin niteliğini sürdürmeyi seçerse, bu durum silahlı grupların varlığı nedeniyle daha fazla iç gerilime yol açacak. ABD'nin birkaç ay içinde geri çekilmesi bir fanteziyi temsil ediyor. ABD'nin Irak'tan çıkmasından sonra yerini kim dolduracak? Irak ordusu, Terörle Mücadele Servisi veya Halk Seferberlik Güçleri Sünni ve Kürt bölgelerinde kabul görmüyor mu?" diye konuştu.
ABD sorunları çözmeden gitmez
El-Mustansıriya Üniversitesi'nin siyaset bilimi profesörü Feyli sözlerini şöyle tamamladı:
ABD yönetimi, Irak'taki siyasi sistemin şekli, yolsuzluk dosyası, terör örgütleri meselesi ve oluşturdukları tehditler ile komşu ülkelerin Irak'a yönelik tehditleri gibi birçok konuyu çözmeden gitmeyecektir. Bütün bu konunlar ABD'nin Irak'la yapacağı müzakerelerde ele alınacaktır.
Geri çekilme ABD için yenilgi olarak nitelendirileceğinden imkansız
ABD'nin bu dönemde geri çekilmesini "imkansız" olarak nitelendiren Gazeteci Ali Bider ise konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Silahlı grupların vizyonuna göre çekilme fikrinin hayata geçirilmesi şu anda mümkün değil. Aksi takdirde bu, sadece Irak için değil, bölgedeki ABD varlığı açısından da bir yenilgi, silahlı gruplar açısından ise bir zafer olarak değerlendirilecektir" dedi.
Ayrıca genel olarak güvenlik durumunun da ABD varlığını gerektirdiğini söyleyen Bider, "Mesele, varlık tarihi ve ilişki türünü belirlemek için Silahlı Kuvvetler Başkomutanı ve güvenlik birimlerine bırakılmalı. ABD varlığına karşı güç ilkesini kullanırsak, son bombalama olayına ABD savaşçılarının dahil olması gibi bir tepkiyle karşılaşabiliriz. Silahlı grupların baskıya başvurması durumunda bu durum daha güçlü bir şekilde tekrarlanabilir ve güvenlik ortamını karıştırabilir" şeklinde konuştu.
Son olarak Bider, "2011'deki çekilme konusunda 2008'de mutabakata varıldı. Eğer istenirse ABD'nin çekilmesinden önce yıllar sürecek müzakereler yapılmalı. ABD'nin geri çekilmesi güvenlik ortamını karıştırabilir ve kaosa neden olabilir, bu yüzden bu konuyu bölge sakinleşene kadar rafa kaldırmalıyız. ABD, Irak'taki varlığını stratejik bir varlık olarak görüyor ve bu nedenle bu dönemde geri çekilmesi imkansız" ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
