Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanlığı’na geçtiğimiz günlerde Başkan Yardımcısı Joe Biden tarafından sunulan projeye göre seçimler sonrası terörist saldırılar nedeniyle Irak’ı ciddi bir karmaşa ve güvenlik sorunu beklediği için ülke üçe bölünecek. Kürt liderler ise açıklamalarında, Irak’la konfederal bir yapı kurmak istediklerini dile getiriyor.
İdari değişim şart
Anbar ve Felluce’de Irak-Şam İslam Devleti Örgütü (IŞİD) ile Irak ordu güçleri arasında sıcak çatışmaların başlamasından önce ABD’den bir heyet Bağdat’ı ziyaret etti. İddiaya göre ülkenin bir türlü huzur ve istikrara kavuşamadığını gözlemleyen heyet, raporunda Irak’ta yeni bir idari yapılanmaya gidilmesi gerektiğini yazdı. Ancak bu raporun Anbar ve Felluce’deki çatışmaların başlamasından önce yazıldığı düşünüldüğünde Irak’taki idari yapı değişikliğinin ABD tarafından şimdi elzem bir ihtiyaç olarak görüldüğü söylenebilir.
Heyetin raporunda Irak’ın idari olarak mezhep ve etnik kökenlere dayalı üç devlete bölünmesi tavsiye edilirken, sonraki süreçte Kürdistan Bölgesi’nin petrol sevkiyatı Bağdat-Hewlêr arasındaki bir krize ve bütçe anlaşmazlığına dönüşmüştü. Sonraki günlerde Kürt liderler yaptıkları açıklamalarda, Kürdistan’ın bağımsızlık ilan edebileceğine veya Irak’la konfederal bir yapı oluşturacağına dikkat çekti.
Kürt-Sünni ittifakı
Konuya ilişkin BasNews’e bir değerlendirmede bulunan Kürdistan İttifakı Milletvekili Bekir Heme Sidîq, “Irak’ın orta kesimlerindeki güvenlik karmaşası ve Kürdistan’ın diğer federal bölgelere oranla huzurlu olması, Joe Biden’ın Irak’ı üçe bölme planının yürürlüğe girmesine sebep olacak. Seçimlerden sonra bu konuşulacak. Orta kesimlerdeki Sünniler, Kürdistan’la ittifak kurarak yeni bir konfederal yapı oluşturmak istiyor. Bütün bunlar onların da bölünmeyi istediğine ve Irak’ın kesinlikle bölüneceğine işaret ediyor” diye konuştu.
Irak’ın zaten üç farklı etnik ve mezhebi grubun birleşiminden oluşan bir yapı olduğuna dikkat çeken Sidîq, Maliki’nin dışlama politikasının bu bölünmede payı olduğunu düşünüyor. Sidîq, “Kürtler bu süreçte federal bölge idaresi dışında kalan Kürt yerleşimlerini kendi bünyesine katabilirse, bölünmeden kazançlı çıkar. Aksi halde bu bölünme Kürtler’in zararına olur” diye konuştu.
Tartışmalı bölgeler
Irak Anayasası’na göre Kerkük başta olmak üzere tartışmalı bölgelerde referandum yapılmasının öngörüldüğünü hatırlatan Sidîq, halkın kendi seçimini yaparak Irak’ın diğer kesimleriyle mi kalacağını yoksa Kürdistan Bölgesi idaresine mi dahil olacağına karar vermesi gerektiğini söyledi. “Seçimler sonrası Irak, çok uzun bir süre hükümetsiz kalabilir” diyen Sidîq, seçimlerde ortaya çıkacak tabloya göre durumun netleşeceğini düşünüyor.
Öte yandan Amerikan heyetinin raporuna göre Türkiye ve İran, seçimler sonrası Biden’ın planı çerçevesinde Irak’ın üçe bölünmesine razı. Heyet, özellikle Türkiye’nin bu bölünmeden kazançlı çıkacağını ve sonraki süreçte uzun vadeli enerji politikalarındaki hedeflerine ulaşacağını yazdı. Rapora göre daha önce mutlak surette Irak’ın toprak bütünlüğünden yana olan ve düşmanlık siyaseti güdülen Türkiye’de, Erdoğan’ın doğru politikaları ve Barzani’nin yakınlaşma çabaları neticesinde Kürdistan Bölgesi’ne dair politik algının büyük ölçüde değiştiğine dikkat çekiliyor.
Kürdistan İttifakı milletvekilleri ise, yaptıkları açıklamalarla Maliki ve partisinin Irak’ın bölünmesine sebep olacak politikalar yürüttüğünü dile getiriyor. Şii koalisyonu ile iktidarda olduğu süre boyunca pek çok krizle karşılaşan Maliki, aynı zamanda yolsuzluk iddialarıyla gündeme gelmiş ve Irak’ın Sünni liderleri tarafından hedef tahtasına oturtulmuştu.
Siyasi gözlemciler ise Irak’ın bölünmeden, mevcut katı-merkeziyetçi görünümlü federal idari yapısıyla kalması durumunda, her zaman iç-savaş tehlikesiyle karşı karşıya kalacağını öngörüyor.
