Suriye’den radikal İslamcıları çıkardıktan sonra Esad rejiminin Kürdlere saldıracağını söyleyen Boğaziçi Üniversitesi öğretim görevlisi ve uluslararası siyaset uzmanı Prof. Abbas Vali, “Kürdlerin bunu iyi bilmesi lazım. Eğer öyle bir durum olursa büyük bir katliam gerçekleşecek” iddiasında bulundu.
Rusya’nın 1 Ekim’den bu yana Suriye’de rejim karşıtı cihatçı gruplara karşı başlattığı operasyonlar, İran’ın başını çektiği Irak, Suriye ve Lübnan Hizbullahı’ndan oluşan Şii Mihveri’nin Ortadoğu’daki yayılmacı politikası, Suriye başta olmak üzere Ortadoğu’da yeni gelişmelerin baş göstereceğinin habercisi. Nitekim Rusya’nın hava operasyonları sonrasında Suriye rejim güçleri IŞİD başta olmak üzere diğer İslamcı gruplar karşısında üstünlük sağlarken, Sünni blokun destek verdiği Ahrarüş Şam ve El Nusra gibi gruplar güç kaybetmeye başladı.
Suriye’deki gelişmelerde başat rol oynayan Rojava Kürdleri ise ABD’nin desteğinin yanı sıra Ortadoğu’da güç gösterisi yapan Rusya ile iyi ilişkiler kurmaya başladı. Rojava kanadında bunlar yaşanırken Kürdistan Bölge Yönetimi’ndeki ekonomik istikrarsızlığı gerekçe göstererek, taraftarlarını sokağa döken ve PDK’nin binalarını ateşe veren Goran’ın yaratmış olduğu krizde devam ediyor.
Prof. Dr. Abbas Vali Ortadoğu’daki yeni gelişmeleri, İran’ın denetimine giren Goran’ın Güney Kürdistan’da yarattığı siyasi krizi, Rojava’daki Kürdlerin durumunu Türkiye\'de Kürtçe ve Türkçe yayın yapan haftalık BasHaber Gazetesi’ne değerlendirdi. İran’ın öncülüğünde Ortadoğu’ya yayılan Şii Mihveri’nin Tahran’dan başladığını, Şam, Bağdat ve Beyrut’u kapsadığını ifade eden Vali bu mihverin Moskova tarafından da desteklendiğini belirtti. Ayrıca İran ve Rusya’nın KBY’nin bağımsızlığına karşı hamlelerde bulunduklarını da aktardı.
“PYD ve Rusya ittifakı kaçınılmaz”
İran ve Rusya’nın Ortadoğu’da yeni bir siyasi blok oluşturduğunu ve bu blokun Ortadoğu’daki siyasi güçlerden yani Suriye, Irak, Lübnan olduğunu dile getiren Vali, ABD’nin ve AB’nin de Ortadoğu’da çıkarları için destekledikleri Sünni bir blokun olduğunu ve bu blok ülkelerinin de Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan’dan oluştuğunu belirtti. Açıklamasının devamın da Vali, Suriye ve Irak’ta başlayan siyasi krizlerin Mısır, Tunus, Libya ve diğer ülkelerdeki siyasi krizlere benzemediğini Suriye ve Irak’taki Arap Baharı’nın uluslararası bir boyut kazandığını aktardı. Rusya ve İran’ın ABD’nin Ortadoğu’daki siyasi istikrarsız tutumunu görüp Ortadoğu’daki siyasi boşluğu doldurmaya başladıklarını söyledi. Rusya ve İran’ın Suriye’deki politikalarının Kürdleri de etkilediğini ve PYD’nin Rusya’nın Suriye’ye müdahalesini memnuniyetle karşıladığını PYD-Rusya ittifakının kaçınılmaz olduğunu söyledi. Rusya’nın sahada radikal İslamcı grupları bombalamasının PYD’nin operasyonlarını büyük oranda etkileyeceğini da vurgulayan Vali, “PYD Suriye’deki Rusya varlığından çok memnun. Rusya PYD ile yapılacak bir ittifaktan çok memnun. PYD’nin uluslararası diplomasi de saygınlığı da arttı. Rusya’nın operasyonları sahada PYD’yi çok güçlendirecektir” dedi.
“Esad, Kürdlere saldıracak”
SSCB’nin Baas rejimlerine verdiği desteğe dikkat çeken ve Beşar Esad’ın Rusya desteği ile radikal İslamcı grupları Suriye’den çıkardıktan sonra Kürdleri hedef seçeceğini belirten Vali, Kürdlerin Rusya, ABD, AB ile ilişkilerinin kestirilmesinin zor olduğunu ancak Beşar Esad’ın Kürdlere saldırısının kaçınılmaz olduğunu vurguladı. Rojava’daki Kürd güçlerinin rejim güçlerinin hedefi olacağını savunan Vali sözlerine şöyle devam etti: “SSCB kızıl idi. Bu Rusya farklı bir Rusya. Ama eğer Rusya’nın desteği ile üniter yapıya kavuşan ve Şam’da tekrar merkezi yapısını güçlü tutan bir Şam olursa o zaman Kürdler ile rejim arasında sorunlar başlar. Beşar Esad Kürdlere saldıracak. Kürdlerin bunu iyi bilmesi lazım. Eğer öyle bir durum olursa büyük bir katliam gerçekleşecek. Böyle durumlarda da büyük devletler merkezi devletlere destek veriyorlar. Ayrıca Suriye, Arap Birliği’nin üyesidir.”
“Rusya ve İran KBY’nin bağımsızlığına karşı”
Rusya ve Kürdistan Bölge Yönetimi ilişkilerine, Rusya Petrol Şirketi Gazprom’un KBY’deki petrol ve doğalgaz arama ve çıkarma çalışmalarına da değinen Vali, Rusya ve KBY arasındaki petrol anlaşmalarının çok önemli olduğunu, bu anlaşmaların hem Kürdler için hem de Rusya için Ortadoğu’da stratejik hamle olduğunu söyledi. Rusya’nın bağımsızlık hazırlıkları yapan KBY’ine destek vermeyeceğini ve bu konuda Irak’ın bütünlüğünü
savunduğunu sözlerine ekleyen Vali, Rusya’nın Irak’ta İran’ın desteklediği Şii grupların kazanımlarını savunduğunu ifade etti. Rusya ve İran’ın, Irak’ta Şii grupların iktidarda olmaları ve bu grupların kendi silahlı güçleri olmasını teşvik ettiğini açıkladı. İran’ın KBY’nin bağımsızlığına karşı çıktığını ve büyük bir muhalefet yaptığını aktaran Vali, konu ile ilgili “İran ve Rusya bloku Kürdistan’ın bağımsızlığına karşılar. En büyük muhalefeti İran yapıyor. İran tek parça bir Irak’tan yana. Irak’taki Şiilerin güçlü olmasını istiyorlar. Maliki hükümeti gibi bir Şii hükümeti istiyorlar” dedi.
“İran, Goran ve YNK’ye destek veriyor”
KBY’de ekonomik krizi ve memur maaşlarının ödenmemesini gerekçe göstererek Süleymaniye, Keladizê, Helebçe ve diğer ilçelerde PDK binalarını yakan Goran Hareketi taraftarlarının çıkardığı kaosa da değinen Vali, İran’ın PDK’ye yönelik yapılan saldırılarda parmağı olduğuna dair iddialara da değinerek İran’ın Goran’ın güçlü olduğu Süleymaniye ve Halepçe’de etkin olduğunu, Tahran’ın YNK’ye destek verdiğini ve Goran Haraketi’nin bölgedeki etkinliğinden memnuniyet duyduğunu söyledi. PDK’nin de siyasi krizin bir parçası olduğunu iddia eden Vali, İran’ın Kürdistan’daki siyasi partiler çelişkilerini kullandığını belirtti.
“İran’da silahlı mücadele dönemi değil”
Uzun bir süredir Peşmergelerini Güney Kürdistan’a çeken ve Doğu Kürdistan’da sadece siyasi faaliyetlerde bulunan Doğu Kürdistan’daki siyasi partiler de İran İslam Cumhuriyeti’ne karşı silahlı mücadele hazırlıkları yapmaya başladılar. Güney ve Doğu Kürdistan sınırında birkaç defa İran Ordusu ile çatışmaya giren PDK-İ ve HDK Peşmergeleri bölgede kapsamlı operasyonlara hazırlanıyor. PDK/İ- HDK Peşmergelerinin İran’a son dönemde İran Ordusu ile girdikleri silahlı mücadeleye değinen Vali, Doğu Kürdistan’daki her iki siyasi partinin silahlı mücadele kararının Doğu Kürdistan’daki Kürd halkını zor duruma sokacağını, Peşmergelerin silahlı mücadeleyi yürütebilecek lojistik ve mühimmatlarının olmadığını söyledi. İran rejiminin en az 2 yıla kalmaz değişiklik geçireceğini ve Doğu Kürdistan’daki siyasi partilerin silahlı mücadeleden ziyade siyasi ve kültürel çalışmalar yapmaları gerektiğini vurguladı. Ortadoğu’da Doğu Kürdistan Peşmergelerine hem lojistik hem de diplomatik anlamda destek verecek her hangi bir gücün olmadığını da aktaran Vali, Doğu Kürdistan’daki HDK-PDK-İ Peşmergelerinin YNK ve KDP’nin desteği ile geçindiklerini ifade etti.
