ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suriye'de topyekun bir iç savaşın "birkaç ay değil birkaç hafta uzakta" olabileceğini söyledi ve geçiş yönetimine destek çağrısında bulundu.
Senato Dış İlişkiler Komitesi'ndeki oturumda konuşan Rubio, "Açıkçası, [Suriye'de] geçiş yönetiminin, karşı karşıya olduğu zorluklar göz önüne alındığında, potansiyel bir çöküşe ve muazzam boyutlarda topyekun bir iç savaşa, yani ülkenin bölünmesine birkaç ay değil, belki birkaç hafta uzakta olduğunu değerlendiriyoruz" dedi. Rubio, ABD Başkanı Donald Trump'ın Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırma ve Şam hükümetiyle doğrudan muhatap olma kararını savundu.
Suriyeli yetkililerden henüz bir açıklama gelmedi.
'İç savaş' uyarısı ne anlama geliyor?
ABD Başkanı Trump, 13 Mayıs'ta gittiği Suudi Arabistan ziyareti sırasında, Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırma kararı verdiğini açıkladı.
Trump, 14 Mayıs'ta Ahmed Şara ile yüzyüze görüştü. Trump, Şara'nın "dağılmış Suriye'yi yeniden ayağa kaldırma şansı" olduğunu söyledi.
BBC'ye konuşan ve Londra Üniversitesi'ne bağlı Ekonomi ve Siyasal Bilimler Fakültesi'nde (LSE) Çatışma ve Sivil Toplum Araştırma Birimi'nde Suriye programını yöneten Dr. Rim Turkmani, Rubio'nun senatoyu ikna etmek için "uç örnekleri kullandığı" görüşünde. "Kongre'ye halen ABD ve BM'nin terör örgütü listesinde olan Şara'nın Trump ile görüşmesini ve hatta yaptırımları kaldırarak onu güçlendirecek adımlar atmasını meşrulaştırması gerekiyordu."
Turkmani'nin görüşü,"iç savaş" değerlendirmesinin, yaptırımların kaldırılması ve Suriye'de yönetimle doğrudan muhatap olma kararı verilmeden önce yapıldığı yönünde: "Bence, 'Eğer müdahale etmeseydik, birkaç hafta içinde çöküşün eşiğine gelecekti' demek istedi. Çöküş olasılığının hala olduğunu, ancak müdahaleyle asgariye indirdiklerini söyledi. Suriye'deki güvenlik ve istikrarı da Orta Doğu'nun istikrarı ile ilişkilendirdi."
Rimani, "'Bu adımları atarak komşu ülkenin (Türkiye) Suriye başkanıyla birlikte çalışarak ülkeyi kontrol altında tutmasının önünü açtık' demek istedi" yorumunda bulunuyor.
Rubio, konuşmasında "Geçmişe bakarsanız Suriye istikrarsızlaştığında bütün bölgenin istikrarsızlaştığını görürsünüz" dedi ve "Arap Baharı" olarak anılan ayaklanmaların ülkede başladığını hatırlattı. Buna ek olarak Suriye'de olanların Lübnan'ın da etkileyeceğini ve iki ülkenin istikrara kavuşmasının barış ve güvenlik açısında "muazzam fırsatlara" kapı aralayacağını söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı, yaptırımları kaldırmaktaki temel motivasyonlarının ülkeye yardım girişine izin vermek olduğunu söyledi. "Bölgedeki ülkeler yardım götürmek istiyorlar, onlara yardım etmek istiyorlar ama yapamıyorlar çünkü yaptırımlarımızdan korkuyorlar" dedi. Rubio, yaptırımların kalkmasının Suriye'ye yabancı yatırımın önünü açacağı öngörüsünde bulundu.
Reuters: 'Ankara büyükelçisine Suriye özel temsilcisi görevi'
Türkiye'deki ABD büyükelçilik personelinin Suriye'deki yerel yetkililerle birlikte çalışarak ne tür bir yardıma ihtiyaç duyduklarını belirleyeceklerini de söyledi.
Reuters haber ajansının konuya yakın kaynaklara dayandırdığı 21 Mayıs tarihli haberine göre ABD Ankara büyükelçisi Thomas Barrack'ı Suriye özel temsilcisi olarak görevlendirecek. Barrack, 20 Mayıs'ta Washington'da yapılan Türkiye-Suriye çalışma grubu toplantılarına katılmıştı.
Konuyla ilgili ABD ya da Türkiye'den resmi bir açıklama gelmedi. Suriye'de Esad'ı deviren HTŞ örgütünün lideri olarak görev yapan ve geçiş yönetiminin başına geçen Ahmed Şara, 2016'da cihatçı El-Kaide'den ayrılmıştı ve birçok ülkenin terör listesine eklenmişti. Rubio, geçiş yönetiminin geçmişlerinin FBI tarafından henüz onaylanmadığını söyledi.
Rubio neden azınlıklardan söz etti?
ABD, Esad yönetimi döneminde 13 yıl süren iç savaş sırasında Suriye'ye yaptırım uygulamıştı. İç savaşta 600 binden fazla kişi öldü, 12 milyon kişi yerinden edildi. ABD Dışişleri Bakanlığı yaptırımların kaldırılması için dini ve etnik azınlıkların korunması dahil bazı koşulların sağlanmasını istiyordu.
Suriye'de geçiş yönetimi lideri Ahmed Şara, bu konuda güvence verse de, ülkede yakın zamanda birçok can kaybına yol açan mezhepsel çatışmalar yaşandı. Mart ayında Suriye'deki Alevi azınlığa yönelik infazlarda ve Mayıs ayında Dürzilerle yönetime sadık güçler arasındaki çatışmalarda yüzlerce kişinin öldürüldüğü bildirildi.
Marco Rubio, 20 Mayıs'ta Senato Dış İlişkiler Komitesi'ndeki konuşmasında "Onlarla etkileşim içinde olmamız işe yarayabilir, yaramayabilir de. Eğer olmazsak işe yaramayacağı kesin" dedi. Rubio, iç savaş değerlendirmesinin ardından, "İyi haber, Suriye'de bir ulusal kimliğin olması" dedi.
Ülkede Kürtlerden Alevilere ve Dürzilere bütün kesimlerin, Esad onları kışkırtana kadar barış içinde yaşadığını söyledi. "Ülke içinde derin güvensizlikle mücadele ediyorlar çünkü Esad bilerek bu grupları birbirine karşı kışkırttı" ifadesini kullandı.
LSE'den Dr. Turkmani ülke içindeki ayrışmaların iç çatışma riskini canlı tuttuğu yorumunda bulunuyor: Şara yönetiminin "söylem olarak geçmişteki mezhepçi söylemlere göre iyileşmeler" sağladığını ancak "devletin bazı kurumlarının özellikle de güvenlik güçlerinin inşasında Sünni Müslümanlara öncelik verilmesinin, mezhepçilik" olarak tanımlanabileceğini söylüyor. Dr. Turkmani'ye göre "Sivil çatışma ve savaş riski hala mevcut ve bunlardan sakınmak için yalnız ekonomik müdahaleler değil, anlamlı ulusal diyalog da kilit rol oynuyor".(BBC)
