Suriye'nin önemli bir kısmında yönetimi elinde bulunduran Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin (KDSÖY) düzenlemek istediği seçimlere Ankara sert tepki gösteriyor.
Bu fiili yönetimi desteklemesine karşın, ABD de seçimler için şartların uygun olmadığını savunuyor
Bölgedeki siyasi partilerinse seçimlere yönelik yaklaşımları farklı.
Merkezi Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde bulunan, Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi'nin (KDP) siyasi çizgisinde Suriye’de faaliyet gösteren partiler, seçimleri boykot ediyor.
Önce 30 Mayıs daha sonra ise 11 Haziran'da yapılacağı belirtilen seçimlerin tarihi, 6 Haziran'da yapılan açıklamayla bu kez Ağustos ayına ertelendi.
Rojava özerk bölgesinde seçimlerle ilgili merak edilenleri araştırdık.
Seçimi kim, neden düzenliyor?
2011’de Suriye’de başlayan iç savaşın ilk yıllarında ülkenin kuzeyindeki bölümler, önemli oranda Suriyeli Kürt örgütlerin denetimine geçti.
Ana gövdesini Demokratik Birlik Partisi’nin (PYD) oluşturduğu, sol eğilimli bir çatı örgütü olan Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM), birçok bölgede siyasi kontrol kurdu.
Bu yapının askeri gücü ise Halk Koruma Birlikleri (YPG) oldu.
Cezire, Afrin ve Kobani'de "kanton sistemiyle" başlayan fiili özerk yapılanma, IŞİD alınan topraklarla Arap bölgelerine doğru genişlerken Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi adını aldı.
Bu bölgede geçtiğimiz yıllarda da çeşitli seçimler yapıldı.
KDSÖY’ün yasama organı Suriye Demokratik Konseyi Nisan ayında yeni bir seçim yasasını onayladı ve Yüksek Seçim Komiserliğini belirledi.
Bunun ardından yerel seçimler için önce 30 Mayıs tarihi öngörüldü, ardından bir ertelemeyle bu tarih 11 Haziran olarak güncellendi. Son olarak 6 Haziran'da yapılan açıklamayla seçim tarihi bir kez daha ertelendi.
BBC İzleme Servisi’nin Yönetim'in Kürtçe internet sitesine dayandırdığı haberine göre seçimler, kanton olarak tanımlanan yedi ayrı bölgede yapılacak.
Bunlar Cezire, Deyr Ez Zor, Rakka, Fırat, Menbic, Afrin-Şehba ve Tabka.
Bu bölgelerdeki altı büyükşehir, 40 şehir ve 105 beldede sandıklar kurulacak.
Türkiye’ye yakın grupların kontrolündeki alanlarda ise seçim yapılmayacak.
Seçime, bazıları aralarında ittifak kuran 30 siyasi parti katılacak.
PYD, Süryani Birlik Partisi, Demokratik Asuri Partisi, Suriye’nin Geleceği Partisi, Demokratik Yeşiller Partisi, Kürdistan Çağdaşlık Hareketi, Kürdistan Kardeşlik Partisi, Suriye Kürt Demokrat Sol Partisi, Kürdistan Emekçiler Birliği, Suriye Ulusal Demokratik İttifak Partisi bu partilerden bazıları.
KDP çizgisindeki partiler neden boykot ediyor?
KDP çizgisindeki siyasi partilerin çatı örgütü Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) ise seçimleri boykot ediyor.
Erbil merkezli Rudaw TV’ye konuşan Konsey'in Başkanlık Kurulu üyesi Süleyman Oso, partilerinin seçimler için kayıt yaptırmadığını çünkü “seçimlerin adil olmayacağını” söyledi.
Oso ayrıca “PYD’nin askeri anlamda güçlü olduğunu ve binlerce kişilik güvenlik gücünün insanları kendi adaylarına oy vermeye zorlayacağını” savundu.
“Seçim sonuçlarının önceden belli olduğunu” öne süren Oso, “katılımlarının süreci meşrulaştıracağını” belirtti.
ABD’nin tepkisi ne oldu?
ABD, hem YPG’yi hem de genel olarak filli Özerk Yönetim’i destekliyor.
Ankara ise yıllardır bu politikayı eleştiriyor ve bir NATO müttefiki olarak ABD'nin bu desteğini kabul edilemez bulduğunu belirtiyor.
Bununla birlikte ABD’den “şartlar ve zamanlama” gerekçeleriyle bu seçime destek açıklaması gelmedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel 30 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, Suriye'deki herhangi bir seçimin ancak belli koşullar sağlandıktan sonra sağlıklı bir şekilde yapılabileceğini belirtti.
Patel, “Suriye'de yapılacak herhangi bir seçim, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararında da belirtildiği gibi özgür, adil, şeffaf ve kapsayıcı olmalıdır. Suriye’nin kuzeyinde yapılacak seçimlerle ilgili şu anda gerekli koşulların sağlandığını düşünmüyoruz ve bu görüşümüzü Suriye'nin kuzeydoğusundaki ilgili aktörlere de ilettik” diye konuştu.
PKK çizgisindeki Fırat Haber Ajansı’na konuşan PYD Eş Genel Başkanı Salih Müslim ise bu açıklamayla ilgili, “Diplomatik bir söylem ve Türkiye’yi kışkırtmamak amaçlıdır” yorumunu yaptı.
Türkiye neden tepkili?
Türkiye, PYD-YPG'yi PKK'nin bir kolu olarak görüyor ve "terör örgütü" olarak değerlendiriyor.
Ankara, Suriye’nin kuzeyindeki fiili özerk yönetim modelini, Suriye’nin toprak bütünlüğüne karşı ve Türkiye açısından güvenlik tehdidi oluşturan bir süreç olarak ele alıyor.
Bu açıdan Türkiye, Suriye’nin kuzeyindeki seçim gündemine de başından bu yana tepkili.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 30 Mayıs’ta EFES-2024 tatbikatında yaptığı açıklamada, “Terör örgütünün halk oylaması bahanesiyle ülkemizin ve Suriye'nin toprak bütünlüğüne yönelik mütecaviz eylemlerini yakından takip ediyoruz” dedi.
Erdoğan, “Türkiye, güney sınırlarının hemen ötesinde Suriye'nin ve Irak'ın kuzeyinde PKK’nin bir teröristan kurmasına asla izin vermeyecektir. Oldubittiler karşısında daha evvel yapılması gerekiyorsa, ne yapılması gerekiyorsa onu yaptık, aynı durumla karşılaşmamız halinde harekete geçmekten yine çekinmeyiz” diye konuştu.
Bu açıklamanın ardından Türk medyasında, “Türk Silahlı Kuvvetleri Suriye’nin kuzeyindeki yeni bir askerî harekât mı düzenleyecek?” sorusu tartışılmaya başlandı.
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ise yayımladığı açıklamayla, “kendileri ve Şam arasındaki konuların Suriye’nin iç meseleleri olduğunu, Türkiye’nin güvenliğiyle ilgisi olmadığını” belirtti.
Yönetim, Türkiye’yi, “kontrolündeki bölgeler üzerinden Suriye’nin toprak bütünlüğünü hedef almakla” suçladı.
Ayrıca geçen günlerde Suriye’nin kuzeyindeki 33 parti ve örgüt ortak bir açıklama yaparak, seçime katılan partilerin "Suriye’nin birliğini savunduğunu, bu deneyimin komşu ülkeler için tehdit oluşturmadığını" belirtti.
Açıklamada Türkiye’ye, demokratik deneyim olarak tanımlanan sürece “olumlu yaklaşma çağrısı” yapıldı.
Esad yönetimi nasıl yaklaşıyor?
BBC İzleme Servisi’nin aktardığına göre Şam yönetimden seçimlere yönelik henüz bir açıklama yapılmadı.
4 Haziran’da Suriye’nin resmi haber ajansı SANA’da yer alan habere göre ise Suriye Dışişleri Bakanı Faysal El Mikdad, “Suriye-Türkiye diyaloğunun temel şartı, Ankara’nın işgal ettiği topraklarımızdan çekilmeye hazır olduğunu beyan etmesidir” diye konuştu.
Bu arada KDSÖY bünyesindeki Yüksek Seçim Komiserliği, 6 Haziran'daki açıklamasında seçimlerin Ağustos ayına ertelenmesi kararının, seçime katılan partilerin ve siyasi ittifakların talebi üzerine alındığını belirtti.
