Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Daire'nin dört yıldır Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan Demirtaş’la ilgili, geçen yıl yaptığı duruşmayla ilgili "derhal tahliye edilmesi" kararının uygulanmamasına ilişkin toplantı çağrısının yanında Gergerlioğlu, "Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı makamlarından bilgi talep istemek suretiyle incelenmesini" talep etti.
Gergerlioğlu, şu ifadeleri kullandı:
"Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 4 Kasım 1950'de İnsan Hakları Bildirisinde bulunan hakları topluca güvence altına almak için Avrupa Konseyi üyelerinin üzerinde anlaştıkları metindir. Avrupa Konseyi’nin bu anlamda ilk adımı 4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanan ve 3 Eylül 1953’te yürürlüğe giren ‘İnsan Hakları ve Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi (AİHS)’dir. AİHS 59 maddeden ve ek protokollerden oluşur. AİHS ekonomik, sosyal ve kültürel haklardan çok sivil ve politik hakların korunmasına öncelik vermiş; demokratik rejimlerin devam ettirilmesi açısından gerekli olan asgari hak ve özgürlükleri güvenceye altına almayı hedeflemiştir. Türkiye 18 Mayıs 1954’te sözleşmeyi onaylamış, 28 Ocak 1987’de de bireysel başvuru hakkını tanımıştır. Mahkemenin zorunlu yargı yetkisini ise 28 Ocak 1990’da kabul etmiştir. AİHS, Avrupa Konseyi üyesi 47 devlet tarafından onaylanmıştır. Anayasanın, “Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma” başlığı altında düzenlenen 90’ıncı maddesine göre, “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/2004- 5170/7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır.” hükmü amirdir.
Selahattin Demirtaş, halihazırda tutuklu bulunduğu yargılamaya ilişkin olarak AİHM’e başvurmuştur. Başvuruya dair Büyük Daire kararında; oybirliğiyle, sözleşmenin 35. maddesi 2. fıkrası b bendine ilişkin hükümet ön itirazlarını, AYM’ye başvuru yapılmadığına dair ön itirazı, iç hukuk yollarının tüketilmediğine dair ön itirazı, tazminat talebi için hukuki başvuru olmadığı itirazını; oy çokluğu ile Demirtaş’ın mağdur statüsünde olmadığı ön itirazını reddetmiştir. Oybirliği ile başvuruyu kabul ederken, Sözleşme’nin 10. Maddesi, Sözleşmenin 5/1,3 fıkraları, Ek Protokolün 3. Maddesi, 18. Maddenin 5. Madde ile bağlantılı olarak ihlal edildiğine ve Demirtaş’ın serbest bırakılmasına dair önlemlerin alınmasına karar vermiştir. Büyük Daire kararları ise kesin olup başkaca bir itiraz yolu yoktur. Yine AİHS’nin “kararların bağlayıcılığı ve uygulanması” başlıklı 46’ıncı maddesi ise “Yüksek Taraf Devletler, taraf oldukları davalarda Mahkemenin nihai kararlarına uymayı taahhüt ederler. 2. Mahkemenin nihai kararı, kararın uygulanmasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesine gönderilir.” hükmü ile bağlayıcılığı ifade etmektedir. AİHM tarafından Demirtaş başvurusuna dair kararın verilmesinin üzerinden 44 gün geçmiş olmasına mukabil henüz tahliye yönünde bir gelişme yaşanmamıştır.
Bu bağlamda, konunun İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı makamlarından bilgi talep istemek suretiyle incelenmesini, gerekirse acil İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun toplantıya çağrılmasını arz ve talep ederim."
