Yeni Kaledonya’da Fransa’ya Bağlı Özel Statülü Devlet Kuruluyor

Yeni Kaledonya’da bağımsızlık yanlıları ile Fransız yanlısı siyasi güçler, 2024’teki kanlı ayaklanmaların ardından tarihi bir anlaşmaya imza attı. Paris yakınlarında 10 gün süren müzakerelerin sonunda taraflar, “Fransa Cumhuriyeti içinde Yeni Kaledonya Devleti”nin kurulmasını öngören bir kurumsal gelecek anlaşmasında uzlaştı.

Anlaşma, Kaledonya’ya özgü bir vatandaşlık yaratılmasını, bazı egemenlik yetkilerinin kademeli şekilde devredilmesini ve en az 10 yıldır adada yaşayanlara seçmen olma hakkı tanınmasını içeriyor. Ayrıca Kaledonya vatandaşlarına Fransız vatandaşlığıyla birlikte çifte vatandaşlık hakkı veriliyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, anlaşmayı “güvenin bir tercihi” olarak nitelendirirken, Denizaşırı Topraklar Bakanı Manuel Valls ise bunun “akıllıca bir uzlaşı” olduğunu söyledi.

2024'te seçmen reformuna karşı çıkan bağımsızlıkçılar ile güvenlik güçleri arasında yaşanan şiddet olaylarında 14 kişi hayatını kaybetmiş, 2 milyar Euro’nun üzerinde maddi hasar meydana gelmişti.

Anlaşma kapsamında, adanın en önemli doğal kaynağı olan nikel için stratejik bir kalkınma planı hazırlanacak ve kapatılan bazı fabrikalar yeniden faaliyete geçirilecek.

Yeni yapının anayasal hale gelmesi için Fransa Parlamentosu yıl sonunda ortak oturum düzenleyecek. Ardından Şubat 2026’da adada referandum yapılacak, Mayıs-Haziran 2026’da ise yeni kurumsal yapıya göre yerel seçimler gerçekleştirilecek.

Fransız anayasa uzmanı Benjamin Morel’e göre, bu yapı Yeni Kaledonya’yı klasik bir sömürge olmaktan çıkarıp, “koruma altındaki özel statülü bir devlet” konumuna taşıyor.

Yaklaşık 270 bin nüfuslu adada Melanezyalı yerli Kanak halkı nüfusun %40’ını oluşturuyor. Yeni yapı, etnik çeşitliliği gözeten, özerklik ile Fransız egemenliğini dengeleyen bir model olma özelliği taşıyor.