“Demokratik Çözüm Süreci” döneminde İmralı Heyeti’nde yer alan deneyimli Kürt siyasetçi Hatip Dicle, ABD ve Türkiye arasında yapılan “güvenlik koridoru” görüşmeleri ve sonuçları ile 7 Ağustos’ta avukatlarıyla görüşen PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın verdiği mesajla ilgili Mezopotamya ajansının sorularını yanıtladı.
Hatip Dicle'nin röportajının ilgili kısımları şu şekilde;
ABD ve Türkiye, “güvenlik koridoru” mutabakatı noktasına nasıl gelindi?
Bu mutabakatla deyim yerindeyse Türkiye, ‘ABD bu harekata göz yumar mı?’ diye bir zarf attı. Çünkü bilindiği gibi Türkiye Efrin saldırısını da Rusya ile anlaşarak yaptı. Rusya hava sahasını açarak Efrin’in işgaline izin verdi. Rusya izni olmadan Efrin’i işgal etmek mümkün değildi. Şimdi ise Türkiye Fırat’ın Doğu’su denen bölgeyi işgal etmek istiyor. Orada bulunan güçler kuşkusuz direnecektir ama Türkiye’nin buna niyetlenmesi bile en azından ABD’nin onayını gerektiriyordu. Ama ABD onay vermedi ve bizzat onların savunma bakanı girerlerse kesinlikle engelleneceklerini söyledi. Bu Türkiye’ye biraz büyük geldi. Bu sefer oturup masada anlaşmak zorunda kaldılar. Şimdi bunların detaylarını henüz bilmiyoruz. Ama sanıyorum bu detaylar ortaya çıktığında daha iyi yorum yapabileceğiz.
Mutabakatın maddelerden biri olan “Türkiye’nin güvenlik endişelerini giderecek ilk aşamada alınacak tedbirlerin bir an önce uygulanması” ne anlama geliyor?
Türkiye aslında işgal planlarına gerekçe yaratıyor. Yani bugüne kadar dünya da ABD'de de, Birleşmiş Milletler de biliyor, Rojava’dan oraya bir mermi ya da taş bile atılmamıştır. Dolayısıyla bizim ‘güvenlik tedbirlerimiz, güvenlik endişelerimiz’ derken işgale zemin hazırlıyor. Bir de Türkiye'nin Rojava topraklarını işgal etmek için 3 amacı var.
Birincisi, Misakı Milli dedikleri, işte yüz yıl önce Osmanlı Mebusanlığında kabul edilen Türklerle ve Kürtlerin birlikte yaşadığı topraklar üzerinde bir devlet kurma iradesidir. Maalesef bu Türkiye tarafından şuan çarpıttırmaktadır. Çünkü Misakı Milli aslında Kürtlerinde, Türklerle, diğer halklarla eşitliğinin olduğu bir sistemi ön görüyordu. Yani Kürtlerin köleleştirme, Türkleştirme, Kürtleri özgür iradesine saygılı olmama, Misakı Milli’nin ruhunda yoktur. Ama bunlar şimdi bunu gerekçe yaparak, bir Kürt soykırımını da düşünerek, tıpkı Ermeniler 1915’te yaptıkları gibi Kürtleri kendi coğrafyalarında bitirmek istiyorlar.
İkinci hedef orada demokratik özerk bir yapı oluşturuldu. Bu halkların kardeşliği temelinde örülen yapı Türkiye’yi çok korkutuyor. Çünkü ilerde bu hem Ortadoğu’ya hem de Türkiye’ye Kürt sorununun çözümünde örnek gösterilebilir. Bu nedenle oradaki Demokratik Özerk yapıyı kendi zihniyetleri, ulus devlet zihniyetleri, o ittihat terakki zihniyetleri için çok tehlikeli görüyorlar. Bunun için saldırmak ve işgal etmek istiyorlardı.
Üçüncü amaç ise şudur. Bilindiği gibi Suriye topraklarında DAİŞ’e karşı en büyük mücadeleyi Kürtler yaptı. Türkiye’nin ilk baştan beri Müslüman Kardeşler olmak üzere başta Nusra sonra DAIŞ ile bugün de süren ilişkileri var. Biliyorsunuz bide ayrıca DAİŞ’in Irak’ta bir dirilme çabası var. Burada Suriye’de katkı sağlamak içinde aslında girmeyi amaçladılar. Yani bu 3 neden aslında işgalin gerekçesiydi. Yoksa güvenlik endişeleri falan hepsi düzmece iddialar. Hiç kimsede buna inanmıyor.
*Yine maddelerden biri de “Güvenli bölgenin bir barış koridoru olması ve yerinden edilmiş Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri için her türlü ilave tedbirin alınması” meselesidir. Bununla yapılmak istenen nedir?
Türkiye’nin Suriye’ye mültecileri yerleştirmesi meselesinde amacı çok açıktır. Yani Efrin’de de yaptıklarını orada Kürtleri sürmektir. Efrin’de ne yaptılar? Efrin’de Kürtleri sürdüler ve oraya DAİŞ’çi, cihadist, ÖSO'cu bir yığın Sünni Arap örgütlemesini aileleriyle birlikte oraya yerleştirdiler. Hatırlarsanız BAAS’ın da bir politikası vardı. BAAS rejimi ne yapmak istiyordu? Bir Arap Kemeri oluşturmak istiyordu. Kürtleri tamamen topraklarından çıkarmak istiyordu. İşte Türkiye BAAS'ın yapamadığını yapmak istiyor. Kısacası Kürtleri Efrin’deki gibi oradan kovmak istiyor. Biliyorsunuz uluslararası hukuka göre de demografiyi değiştirmek soykırım ve savaş suçudur. Dolayısıyla bunlar demografiyi değiştirmek istiyorlar.
"Güvenlik koridoru" Kürt sorununun çözülmesine bir katkı sunabilir mi?
Turgut Özal’dan beri PKK tek taraflı olarak Sayın Öcalan’ın önderliğinde, onun yol göstericiliğinde birçok ateşkes ilan etti. Mesela Sayın Öcalan 7 Ağustos'ta avukatları aracılığıyla yaptığı açıklamada bunu belirtiyor. ‘Bu sorunlar ancak 1919-1922 yılları arasındaki ve 1921 Anayasası’yla somutlaşan ruhla çözülebilir’ diyor. Nedir 1921 Anayasası? 1921 Anayasası’nda bir kere Türkiye halkları kavramı vardır. Halkların kimliklerini ret eden onları Türkleştirmeyi hedefleyen bir ruh yoktur.
İkincisi de, yerinde yönetimlere çok büyük önem vermiştir. Türkiye vilayet kuralları o dönem de vardı. Vilayet kuralları demek il genel meclisleri anlamına geliyor ve yetkide onlardadır. Yani bir anlamda demokratik özerklik projemizin bir benzeri gibidir. Tam direkt onun kadar demokrat olmasa bile en azından o günün şartlarında gerçekten demokratik bir ruhu taşımaktadır. Bu yolu Sayın Öcalan onlara gösteriyor. Aslında Sayın Öcalan bu sıkışmışlık ortamında yani Türkiye dış politikada, ekonomide, siyasette, askeri alanda her yerin bu kadar zor durumda iken kendilerine bir can simidi açıyor. Diyor ki; ‘Gelin Kürtlerin haklarını kabul ederek bu savaş yerine müzakerelerle barışçıl yöntemlerle bu işi çözelim ve ben hazırım.’ ‘Ben hazırım’ derken tabi ki Kürt halkı da, Özgürlük Hareketi de hazır. Sayın Öcalan’ın Kürtler üzerindeki etkisini artık dünyada biliyor. Dolayısıyla eğer değerini, kıymetini bilirlerse, bunu doğru değerlendirirler ve gidip Amerika’dan, Rusya’dan medet ummaları yerine biz kardeş halklar olarak kendi aramızda bu sorunu çözebiliriz.
Ama öyle görünüyor ki Türkiye son yaptığı bu ‘güvenlik koridoru’ meselesinde de bir politik manevra yaptı. Giremeyecekti. Giremeyeceği zamanda ne olacaktı? O sözü, söz anlamında halklar ve dünya nezdinde çok kötü duruma düşecekti. Girseydi bir Vietnam ile karşılaşacaktı. Bu durumda aslında Amerika onları bir anlamda kurtardı.
Peki, Öcalan’ın bu konudaki yaklaşımı nedir? Daha önce Öcalan’ın Kuzey Suriye için “Kırmızıçizgimdir" açıklamasına şahit olmuştuk. Bu durum hala öyle midir?
Tabi ki de öyledir. Zaten görüşmeler sırasında Demokratik Özerklik projesine ben bir itirazı devlet heyetinden duymadım. Yani çok mantıklı buldukları konusunda izin veriyorlardı. Görüşmelerdeki esas mesele kırılma noktası Rojava ile ilgiliydi ve masanın devrilmesinde de en önemli etken o oldu. Hatırlatırım, mesela Gre Spi DAIŞ’in elinden alındığında Erdoğan bir açıklama yapmıştı o zaman. Demişti: ‘Bu bizim kırmızıçizgimizdir. Kesinlikle bunu kabul edemeyiz.’ Biliyorsunuz o süreçlerde DAİŞ’e destek verdiler. Kürt hareketi, Özgürlük Hareketini kendi yedeklerine almaya çalıştılar. Bununla yaklaşmışlardır. Asıl çözüm meselesi değildi. Adı çözüm süreci olarak konmuş ama Türkiye Cumhuriyeti Devletinin sonradan açılan detaylarıyla açığa çıktı ki niyeti o zaman çözüm değildi. Masada, Kürtlere, Sayın Öcalan ve Özgürlük Hareketine dayatmalarda bulunmak ve bunu kabul ettirmek, kendi yedeklerine almak istiyorlardı. Ama Sayın Öcalan tabi özgür bir insan. Kendisi de her zaman ‘Ben burada cezaevinde olsam bile beynim daima özgürdür’ diyordu. Ve o özgürlükle de ona bu dayatmaları kabul ettiremezlerdi. Bir süre sonra artık bunu sürdüremeyecek duruma gelince, Türkiye’de bu barış süreci, çözüm süreci denen süreç giderek HDP’nin gelişmesine de hizmet ettiği, AKP’nin giderek küçülmeye başladığını da görünce masayı da zaten devirmiş oldular.
Son mesajında Öcalan, Ahlat ve Malazgirt’te başlayan Türk-Kürt ilişkilerinin 1921 Anayasası’na kadar gelişimini değerlendiriyor. Bununla ilgili olarak da duyarlı tüm çevrelerin gerçekliğe uygun hareket etmeleri gerektiğini belirtmiştir. Ahlat ve Malazgirt’te başlayan Türk-Kürt ilişkilerinin 1921 Anayasası’na kadar gelişiminde ne olmuştu?
1071’de Türklerin Anadolu’ya girişi diye not düşürülür. O giriş düşünülünce biliyorsunuz Malazgirtliler Romen Diyojen, Bizanslılarla bir savaş sonucunda da Bizansları yenmeleriyle bu gerçekleşmiş. Ama şu gözardı edilir. Orada aslında Mervaniler vardı. Yani bugünkü bizim Silvan, Farqîn dediğimiz merkezdi. Kürt birliğinde büyük destek aldılar. O destekte de Bizans’a zafer kazanmalarına büyük etkisi olur. Sonra 1071’de Anadolu’ya girdikten sonra ikinci bir Kürtlere ihtiyaç duymaları, 1500’lü yıllardadır. 1500’lü yıllarda da Yavuz Sultan Selim, antikapitalizmin Avrupa’da gelişmesiyle yürünemeyeceğini daha fazla ilerlemeyeceğini anlayınca bir de Safari tehlikesi giderek Anadolu’yu tehdit edince Kürtlerle ikinci ittifak, tarihi buluşma gerçekleştirmiştir. Özellikle Sünni Kürt Beyleriyle bir antlaşma yaptılar. Bu antlaşmayla Ortadoğu’ya, Kafkaslara, Arabistan’a açılabilmişler. Dolayısıyla bu da ikinci bir tarihti. Üçüncüsü de özellikle Kurtuluş Savaşı sürecinde denilen süreçte gerçekleşmiştir. Bu da 1919’da 1922’ye kadar, 1921 Anayasasında somutlaştı. Ki bunun öncesi biliyorsunuz Amasya Protokolü, Erzurum ve Sivas Kongreleri kararları, Büyük Millet Meclisi’nin açılması ve 1921 Anayasası vardı. Hatta 1922’de mecliste gizli bir oturumda Kürdistan’a özerklik yasasının da çıkması bu döneme ait belgelerdir. Biliyorsunuz 1970’de de Mustafa Kemal gazetecilere verdiği demeçlerde diyor ki: ‘Türklerle Kürtler arasında bir sınır çizmemiz mümkün değil. Bizim bir özerklik projemiz var.’ Bununla 1921 Anayasasını kast ediyor. Tabi 1920’den sonra esasiyle her şey alabora edildi. Kürtlerin kimliği ret edildi ve Kürtler üzerinde Türkleştirme siyaseti büyük bir soykırım politikasıyla yürüdü. Bu dönemden beri de bu sorun devam ediyor.
Öcalan bu çerçevede “ister kendisini Kemalist, ister Yeni Osmanlıcı olarak ifade etsin her iki anlayışın da Türk-Kürt tarihine ve ilişkilerine doğru ve tutarlı yaklaşmaları” gerektiğini söylüyor. Açtığınız çerçevede ele alacak olursak burada Öcalan’ın kast ettiği nedir?
Sayın Öcalan diyor ki ister Kemalistler olsun ister Neo Osmanlıcı olsun yani CHP ile AK Partiyi kast ediyor. CHP, Ergenekon, Vatan Partisi, bunlar Kemalist kesimden. AKP, MHP’yi de Neo Osmanlıcı olarak tanımlıyor. Şimdi bunlara diyor ki sizin böyle Kürtleri inkar etmenizde, Kürtlerin haklarını, hukukunu gözetmemekle bu sorunu çözemezsiniz. Sorunu çözemediğiniz de giderek ağırlaştığı görülüyor. Suriye’ye daha doğrusu Rojava’ya hareket tartışmaların yapıldığı süreçte Sayın Öcalan tavrını bir kez daha net olarak ortaya koydu. Türkiye’ye bir barış eli uzatmaktan ziyade aslında bir can simidi attı. Eğer kıymetini bilirlerse bu Türkiye’nin içerisine girdiği bütün sıkıntılara da son verebilecek bir çağrıdır.
Öcalan bir önceki görüşmede de Kürt-Türk ilişkilerine dikkat çekerek, Kürtsüz Türk’ün Türksüz Kürdün olamayacağına ifade ediyor. Öcalan için Kürt-Türk ilişkisi neden bu kadar önemli?
Sayın Öcalan bunu savunmalarında çok geniş çapta açmış. Mesela tarih boyunca Hititler dönemine kadar inilebilir. Anadolu'yla Mezopotamya arasında bir birliktelik söz konusu olmuş, tarihten gelen bir özellik. Ne Anadolu Mezopotamyasız, ne Mezopotamya Anadolusuz yaşayamaz gibi bir belirlemeyle güncel konuda da Türkiye’nin mutlaka Kürtlerle sorunlarını barışçıl yolarla çözerek hal etmeleri gerektiğidir. Mesela artık Türkiye’nin mevcut koşullarında da dikkat ederseniz Kürtlerle Türkler bütün 7 bin 80 km kilometre karede çok iç içe geçtiler. Mesela Cumhuriyetin ilk kurulduğu dönemlerde Kürtlerin yüzde 90’ından fazlası Kürdistan’da yaşıyordu. Ama daha sonra bu bilinçli politikalarla öyle bir duruma geldi ki bugün İstanbul en büyük Kürt şehir diye tanımlanır. 4 milyonun üzerinde Kürt yaşıyor. Kürt nufusunun yarısından fazlası batı metropollerinde yaşıyor. Türkler ile Kürtler bu kadar içi içe geçtikten sonra bu halkları artık birbirinden ayırmak, bölmek, akla da aykırıdır. Bunun gerçekleşmesi zordur. Türklerle Kürtler tarihi buluşmayla akıcı bir çözümle müzakerelerle bu sorunlarına çözüm bulabilirler. Mesela Sayın Öcalan bu konuda dikkat çektiği bir şey var: ‘Bizim yeni devlete de ihtiyacımız yok.’ Biz sadece Kürtlerin hukuku ne olacak diyoruz.
Öcalan’ın da söylediği “Kürtlerin hukuku ne olacak” sözünü biraz açar mısınız?
Hukuk, haklar kavramının çoğuludur. Bir anlamda Kürtlerin hakları, Kürtlerin ulusal hakları ne olacak diye devlete soruyor. Sayın Öcalan savunmalarında bu konuda detaylara girmiştir. Anadilden eğitimden tutalım da yerinden yönetimlerin güçlendirmesine kadar açık bir şekilde ifade etmiştir. Bu Türkiye’ye de yarar sağlayacak. Türkiye’yi bir demokratik cazibe merkezi haline getirecek, önerileri, projeleri vardır. Onun için çok rahatlıkla diyebiliyor ki "Ben kendime güveniyorum ve çözüme hazırım. Ama önemli olan devlet aklının da devreye girmesidir." Kürtleri ret etmenin Saddam’ın yolu olduğu, Saddam’ın sonu ne olduysa bu İttihat ve Terakki fikrinde olan Ergenekon, AKP, MHP'nin sonunun da böyle olur. Onun için ben diyorum ki Sayın Öcalan Türkiye’nin bu kadar ekonomik, dış politikada, siyasette, zor duruma düştüğü bir dönemde bir can simidi atmıştır. Umarım bunu olumlu değerlendirirler ve Türkiye’de artık analar gözyaşı dökmez ve Türkiye Ortadoğu’da da bir demokratik cazibe merkezi haline gelir.
