Patrick Cockburn: Rojava'lı ailenin yürek burkan dramı

Kürtler, Ukrayna'daki savaştan en büyük tali zararı görüyor. Ukraynalı mülteciler dünyanın dikkatini çekiyor, ancak Ukrayna savaşı, önümüzdeki aylarda gerçekleşmesi muhtemel olan iki milyon Suriyeli Kürt'ün toplu olarak sınır dışı edilmesinin kapısını ardına kadar açtı. Türkiye, beş yıl önce başladığı Suriye'nin kuzeyindeki Kürtlere yönelik etnik temizliği tamamlamakla tehdit ediyor.

Yüz binlerce Kürt, Türkiye liderliğindeki güçler tarafından, Türkiye-Suriye sınırının Suriye tarafındaki yerleşim bölgelerinden kaçmaya zorlandı . Erdoğan, “Suriye'nin geleceğinde [Kürt savaşçılara] yer yok” dedi. Bölgeyi bölücü terörden kurtaracağımızı umuyoruz” dedi. Pratikte, Türkiye'nin Suriye'ye daha önceki harekatları sırasındaki politikası, tüm Suriyeli Kürtleri, sivilleri, ayrıca savaşçıları, ayrılıkçıları başka yere göndermek olmuştur.

Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılması konusundaki vetosunu kaldırdıktan sonra , NATO güçlerinin Erdoğan'ı yeni bir Kuzey Suriye(Rojava) işgalinden caydırması eskisinden daha az olası. Uzun vadede ise Türkiye'yi Rusya'ya karşı müttefik yapmak istiyorlar.

ABD, ABD ile ittifak halinde Suriye'de sözde İslam Devleti'ni mağlup eden ve çatışmalarda 11.000 Kürt askerini kaybeden kara kuvvetlerini sağlayanlar olmasına rağmen, ABD, Suriyeli Kürtleri büyük ölçüde Türkiye'ye terk etti .

Suriyeli Kürtlerin olası akıbetleri konusunda hiçbir şüpheleri yok ve birçoğu şimdiden kaçmaya çalışıyor. Etnik temizlikleri, Ukrayna savaşından kaynaklanan ve dış dünya tarafından büyük ölçüde görmezden gelinen en önemli ve trajik tali zarardır.

Kürt bir ailenin dört üyesiyle - baba, anne, oğul ve gelinle - beş yıl içinde üçüncü kez yaklaşmakta olan Türk ilerleyişinden kaçmaya çalışırken deneyimlerini ve duygularını anlattım. Bu kez Suriye'nin kuzey doğusundaki en büyük Kürt nüfus merkezi olan Qamışlo'dan kuzey Irak'taki Kürt bölgesinin başkenti Erbil'e taşınmak zorunda kaldılar. Kaderleriyle ilgili üzücü yansımaları, her yerdeki mültecilerin duygularını yansıtıyor.

Birden fazla tehlikeyle karşı karşıya oldukları için tüm isimler ve onları tanımlayan diğer bilgiler kaldırılmıştır.

Baba

58 yaşındayım, evliyim, altı erkek ve bir kız çocuğum var. Serekaniye’de (resulayn) doğdum ve Türkiye'nin kasabamızı işgal ettiği 2019 yılına kadar orada yaşadım. İlk yer değiştirmem, özellikle Rakka ve Deyrezor'dan yüz binlerce yerinden edilmiş insanın (IDP- mülteci) göçünden sonra şehre gelmesiyle, güvenli olmadığı için uzun süre kalamadığım Haseke'ydi.

Haseke şehri eskiden valiliğin merkeziydi ve güvenli ve iyi organize edilmişti, ancak çok sayıda IDP(mülteci)'nin şehre gelmesinden sonra hırsızlık, yağma, adam kaçırma ve cinayet suçları çok arttı.

Daha sonra 2020'de daha güvenli ve çok daha iyi olan Qamışlo'ya taşındım. Ben bir terziyim Qamışlo'ya taşındığımda bir dükkân tuttum, dikiş makinelerimi ve personelimi getirdim ve işe başladım. Bu benim ikinci yer değiştirmemdi. En büyük oğlum da şehirde, diğerleri Türkiye, Kürdistan, Avustralya'da, en küçüğü de Lazkiye'de tıp okuyor.

Qamışlo'ya taşındığımda, bir tür istikrar hissetmekten ve birçok arkadaşım ve müşterim olduğu için mutluydum. Son iki yılda çalışmalarım çok iyiydi. Qamışlo'da çok insan tanıdım. Kasabadaki evimi, büyük bahçeyi ve büyük dikiş dükkânını hatırlayınca yerinden edildiğimi hissediyordum ama yine de kendi ülkemde yaşıyorum ve konuştuğum insanları ve kültürü o kadar da farklı olmadığını anlıyorum. Neredeyse aynı.

En büyük oğlum Qamışlo'da haber ajansları ve insani yardım kuruluşlarıyla çalışıyor. Qamışlo'daki en büyük oğlum ve Lazkiye'deki en küçük oğlum için hala Suriye'de oldukları için endişeleniyorum ama en çok Qamışlo'daki büyük oğlum için endişeleniyorum çünkü son iki yılda durum güvenli değil, özellikle de sonra çok sayıda çocuğun maskeli adamlar tarafından kaçırılması ve büyük oğlumun arkadaşı olan bazı gazetecilerin tutuklanması gibi olaylar yaşanırken.

Ayrıca, mali durum ve yaşamın temel ihtiyaçları kötüleşti. Elektrik, yakıt, su ve ekmek son iki yılda herkese ulaşamadı.

Biz makine değiliz. Her mola ve her yeni uçuş ruhumuzdan, duygularımızdan ve ayrıca bedenlerimizden çok şey tüketir.

Tüm bunların dışında medyada sürekli Türk tehditleri ve bölgede Siha saldırıları ve patlamaları ile her gün birçok kişinin keyfi olarak gözaltına alınması söz konusu.

Üçüncü yer değiştirme kararını vermek ve Erbil'e seyahat etmek kolay olmadı. Hayatımız yavaş giden ve birçok istasyonda duran bir tren gibidir. Durduğumuz her istasyonda insanları, komşuları, arkadaşlarımızı tanırız… ve bu istasyonda kaldığımız için kendimizi rahat hissetmeye başlarız ama aniden arkadan koşmak için bir baskı alırız. Uzun bir ara verdiğinizde, bunu tekrar yapmak kolay değildir. Biz makine değiliz. Her mola ve her yeni uçuş ruhumuzdan, duygularımızdan ve ayrıca bedenlerimizden çok şey tüketir.

Büyük oğlum aylarca beni ülkeyi terk etmeye ikna etmeye çalıştı. Pasaport ve diğer bazı belge ve evraklara ihtiyacımız olduğunu söyledi. Bütün bunları yapacak moralim, hevesim yoktu. Benim için her şeyi hazırlıyordu. Bana ve annesine pasaport belgelerini hazırladı, ardından Kürdistan'a vize aldı, ardından uçak bileti aldı.

İki yıldır Qamışlo'da çalışıyorum ve sadece 2.000 $ (1.700 £) tasarruf edebildim ve büyük oğlum sadece 5.000 $ tasarruf edebildi… Tüm birikimimizi sadece Kürdistan'a taşınmak için harcadık.

Bavullarımızı toplayıp Qamışlo havalimanına gittiğimizi ve uçak havalandığında uçağın penceresinden şehre baktığımı hatırlıyorum. Ruh olduğumuzu ve vatanın beden olduğunu hissettim. Ruhların bedenden ayrıldığı bir ölüm gibi hissettim, ama ruhların cennette ya da cehennemde olması gerekiyordu, ruhlarımız uçuyor ama acı çekiyor.2019 yılında memleketimizden ayrılmak zorunda kaldığımızda o duyguyu yaşadım ve sonra kiralık ev ararken uzak bir yerden (Deyrezor, Guta, Halep) birinin evimizde yaşadığını duyduk. Şimdi uçakta vatandan uzaklaştığımızda da aynı şeyi hissediyorum.

Eminim Türkler bölgenin geri kalan kasabalarını işgal edecek ve onların milisleri evlerimizi işgal edecek. Zaten kanayan bir yaranız varken ve bu yara henüz iyileşmemişken aynı yaraya bir bıçak daha gelir.

Karım, büyük oğlumun karısı ve çocukları (altı ve dört yaşlarında) ile seyahat ediyordum. Büyük oğlan bana nereye gidiyoruz diye sordu, ben de amcanın çocuklarıyla tatile gideceğimizi söyledim. Çocuklar mutluydu. Umarım başka bir ülkede büyürler ve ruhumuzda ve düşüncemizde yaşadığımız tüm bu çatışma ve gerilimleri görmezler.

Şam'a indiğimizde, hâlâ Suriye'de olduğumuza ya da yurdumuzdan ayrılmayacağımıza dair bir umut ışığı hissettim ama yine Şam'dan Erbil'e bir uçuş var. Yara hala kanıyor. 2 Mayıs akşamı Erbil'e indik. Oğullarım bizi karşılamak için havaalanına geldi. Şu an Erbil'deyim, dil farklı ve Erbillilerin konuştuğu Kürt lehçesini (Sorani) zar zor anlıyorum. Burada her şey farklı. Bu ülkeye alışmak için yıllara ihtiyacım var ama yerinden edilmekten bıktık. Umarım bu son yer değiştirmedir.

Anne

Evimizi inşa etmek için kocamla 40 yıldan fazla zaman harcadım. Evimizdeki her mobilya parçasının bir zorluğu ve onu nasıl satın aldığımızla ilgili bir hikayesi var. 2019 yılında memleketimden ayrıldığımda çok üzüldüm ve hastalandım. İnsanlar onların sadece maddi olduklarını ve başka bir yere taşındığınızda başkalarını satın alabileceğinizi söylüyorlar. Hayır, o malzemelerin ruhları, hatıraları ve hikayeleri var. Tabakların, kaşıkların, bardakların bile hikayeleri ve hatıraları var.

Türkler evimizi alıp hırsızlara, canavarlara ve Deyrezor ve el-Sfera'dan [Türk destekli Sultan Murad grubunun geldiği Halep kırsalındaki bir kasaba] yabancılara veriyorlar ve sırf Kürt oldukları için insanları öldürüyorlar. Onlarca yıldır komşumuz ve dostumuz olan Araplara karşı hiçbir zaman kin ve düşmanlığım olmadı ama o yabancılar farklı. Evlerimizi yağmalıyorlar. Çocuklarıma katılmak için Erbil'e gidiyorum ve onlara yakın yaşamanın sürgün ve evsizliğin acısını hafifleteceğini umuyorum. Umarım Türkiye Qamışlo'yı alırsa oradaki evimizden herhangi bir haber almayız.

Gelin

Evden eli boş ayrıldığım için çok üzgün ve yorgunum. Sekiz yıl önce evlendim ve kocam yaklaşık 20 yıldır çalışıyor ve nihayet dört yıl önce Qamışlo’da bir ev, geçen yıl bir araba almayı başardı ve şimdi her şeyi geride bırakıyoruz. Bölgede kimse mülk alıp satmayacak, bu yüzden kocam 20 yıldır tüm çabalarını yabancılara sunmak için çalışıyormuş gibi.

Geçen yıl bir akrabam 12 yaşındaki oğlunu kaybetti. Silahlı bir grup tarafından kaçırıldı ve şu ana kadar kayıp.

Türkiye bizim bölgemize gelecek ve evlerimizi yabancılara hediye edecek. Ülkeyi sadece Türkler kasabamızı işgal edecekleri için değil, aynı zamanda çocuklarım onlar için güvenli olmayan savaşın parçaladığı bir ülkede büyüyecekleri için terk ettim. Son iki yılda silahlı gruplar tarafından kaçırılan çok sayıda çocuk oldu. Geçen yıl bir akrabam 12 yaşlarındaki oğlunu kaybetti. Silahlı bir grup tarafından kaçırıldı ve şu ana kadar kayıp.

Komşum da birkaç ay önce kızını kaybetti. 15 yaşındaydı ve bir gün aile uyandı ve kızlarını bulamadı. Onu aradıktan sonra, silahlı gençlik devrimcileri grubu [ Suriye'nin kuzeydoğusundaki çocukları askere alan PKK'ya bağlı bir grup] tarafından alındığı ortaya çıktı . Aile kızlarının nerede olduğunu biliyordu ama silahlı grup onu geri vermeyi reddetti ve sonra kızın Irak'taki [PKK'nın savaşçılarını eğittiği] Kandil dağına nakledildiğini duydum.

Kocam her sabah oğlumu okula götürüyor ve öğleden sonra onu eve geri getiriyor. Küçük oğlum bazen binamızın altındaki sokakta oynamak istiyor ama dışarı çıkmasına izin veremem. Sokaklardan çocukları kaçıran ve organlarını satan büyük arabalarda adamlar var. Derik'teki bir akrabam, sekiz yaşındaki oğlunu yaklaşık altı ay önce Derik'te kaybetmiş ve daha sonra oğlunu ölü bulmuş, katledilmiş ve organları alınmış. Cesedi Dicle Nehri'nin eteklerinde Derik kasabası yakınlarında bulundu. Bu yüzden Erbil'e taşındım, en azından Rojava'dan daha güvenli. Her zaman çocuklarım ve kocam için endişeleniyorum. Yaklaşık sekiz ay önce silahlı bir grup, kocamın arkadaşı olan bir gazeteciyi tutukladı ve serbest bırakıldıktan sonra bazı yetkililer ona bunun bir hata olduğuna dair söz verdi, ancak daha sonra tekrar tutuklandı ve işkence gördü ve ailesi para ödedi. Onu serbest bırakmak için çok para ödedi.

Oğul

Gerçekten çok yorgunum ve ne diyeceğimi bilmiyorum. Sanırım ailemin söyledikleri bölgede şu anda neler olduğunu açıklıyor.