Bu gece Kürtlerin en eski bayramı “Şeva Yelda” veya “Şeva Çile” olarak isimlendirdiği yılın en uzun gecesi, kışın başlangıcı olarak kabul ediliyor.
Kürt takvimine göre kış ve yaz ayları iki kırk gün olarak hesaplanır. Kürtçe Çileyê bicuk(Küçük kırk) ve Çileyê mezin (Büyük kırk) olarak parsellenan aylar 30 gün değil kırkar güne bölünmüştür. 21 Aralık Çile biçuk’un yani başladığı gece “Şeva Yelda / Şeva Çile” bayram olarak kutlanır.
Kökeninin ne kadar eskiye dayandığı hakkında farklı rivayetlerin olduğu Kürtçe “Şeva Yelda / Şeva Çile” Farsça “Şeb-i Yelda”olarak adlandırdığı gece Ari halkları arasında özellikle Rojhılat ile Kürdistan Bölgesi’nin birçok yerinde ve İran’da yüzyıllardır kutlanan bir bayram.
Yeni bir yıla giriş olarak da kabul edilen bu gece aynı zamanda Zerdüştlük inancına göre “karanlığın sona ermesi” ve aydınlığın giderek hakim olmaya başladığı gece olduğu için kutsanıyordu.
Zerdüşt inancından kaldığı tahmin edilen Şeva Yelda kutlamaları için özellikle Rojhılat ve Kürdistan Bölgesi’nin sınır bölgelerindeki evlerde çok büyük hazırlıklar yapılıyor.
Geleneksel yemeklerin yanı sıra sabaha kadar yapılan kutlamalarda yılın bereketli geçmesi için nar ve karpuz masaların vazgeçilmezi olarak yerini alıyor. Bir yaz yiyeceği olan karpuz bu gece için önceden evlerde büyük bir özenle saklanıyor. İnanca göre karpuz yemek sert geçecek olan kışı sıcak ve rahat bir şekilde geçirmeniz sağlayacak. Geceye ceviz, incir, kuruyemişler, meyveler, tatlılar Şeva Yelda’nın en önemli yiyecekleri arasında yer alıyor.
Şeva Yelda kutlamaları için özel hazırlık yapılıEvlerin süslendiği gecede komşu veya akraba olan aileler bir araya geliyor, müzikler eşliğinde şiirler okunuyor, dengbêjler klamlar söylüyor, hikayeler anlatılıyor.
Bazı yerlerde büyük bir salon tutuluyor ve eğlenceler düzenleniyor. Güneşin doğuşunun karşılanmasına kadar kutlamalar devam ediyor.
Güney Kürdistanlı yazar Qendil Şeyxbizînî’nin Sitav Yayınlarında çıkan Şeva Yelda kitabında “Yılın en uzun gecesi olan Yelda Gecesi binyıllardır Kürt toplumu tarafından kutlanıyor. Bu gece aynı zamanda Kürtlerde “Şevçile”, “Şeva Çile” olarak da kutlanıyor. Tarihi 4-5 bin yıla dayanan Yelda Gecesini Newroz’u kutlayan diğer halklarda kutlarlar” ifadelerine yer veriliyor.
Rojhılat Kürtleri açısından bugünün ayrıca bir önemi daha var. O da İran Kürdistan Demokrat Partisi'nin(HDK) Viyana'da katledilen efsanevi lideri Dr. Abdurrahman Kasımlo'nun doğum günü. Ona gönül verenler bu gece çifte kutlama yapıyor. Her yıl HDK 1992'de vahşi bir suikastte kurban giden liderlerini etkinliklerle anıyor ve onun hayatı üzerine seminerler veriliyor.
Dr. Abdurrahman Kasımlo için düzenlenen etkinlik
Bu yıl İran ve Rojhılat’ta Şeva Yelda, Jina Emini’nin ölümü ardından patlak veren ve 3 aydır süren gösteriler nedeniyle ülkede alınan güvenlik tedbileri ile gerginliğin gölgesinde kutlanıyor. Ülkede yüzlerce göstericinin öldürülmesi, binlercesinin tutuklanması ve bir o kadarını akıbetinin bilinmemesi Şeva Yelda’nın hüzünlü geçmesine neden oluyor.
Şeva Yelda etkinlikleri Rojhılat ile sınır olan Kürdistan Bölgesi’nin Süleymaniye, Halepçe ve Hewraman bölgelerinde de her yıl çeşitli kültürel etkinliklerle kutlanıyor. Kürdistan Gençlik ve Kültür Bakanlığı tarafından hazırlanan etkinliklerde, kültürel etkinlikler düzenleniyor.
